LIVEBLOG | OMT: één mRNA-vaccin volstaat ook na oudere corona-infectie

Nederland telt de dagen af naar zaterdag: dan gaat hoogstwaarschijnlijk de volgende stap van het heropeningsplan in en komt ons land na bijna een half jaar "feitelijk" (aldus minister-president Mark Rutte) uit de lockdown. Volg in dit liveblog het laatste coronanieuws.

• Aantal nieuwe bevestigde coronabesmettingen op woensdag: 2.602, dat zijn er 72 meer dan op dinsdag

• Op maandag 31 mei testte 7,1 procent van de bij de GGD geteste personen positief

• Het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis op woensdag: 1.189, dat zijn er 51 minder dan op dinsdag

• Het aantal coronapatiënten op de intensive care op woensdag: 420, dat zijn er 27 minder dan op dinsdag

• Op woensdag zijn 12 sterfgevallen gemeld, in totaal zijn er tot nu toe 17.644 coronadoden officieel geregistreerd

• Tot nu toe zijn er naar schatting 9.766.210 coronavaccins toegediend, het gaat dan zowel om eerste als tweede prikken

Update 22:39 - OMT: één mRNA-vaccin volstaat ook na oudere corona-infectie

Wie al een corona-infectie heeft doorgemaakt, is voldoende beschermd na één dosis van een mRNA-vaccin zoals dat van BioNTech/Pfizer of Moderna, ook als die besmetting langer dan een halfjaar geleden is. Dat staat in een recent OMT-advies, meldt zorgminister Hugo de Jonge aan de Tweede Kamer.

Het doormaken van Covid-19 leidt tot "een brede stimulering van de afweer". Daardoor is het lichaam in staat een nieuwe besmetting te weerstaan. Tot dusver werd daarbij uitgegaan van een termijn van zes maanden, maar op basis van recente studies concludeert het Outbreak Management Team dat die kan worden losgelaten.

Het maakt ook niet uit of iemand ernstige klachten heeft gehad of helemaal geen. Mensen uit alle leeftijdsgroepen tot 80 jaar kunnen na een eerdere infectie volstaan met één zogeheten mRNA-vaccin. Alleen wie een verzwakt immuunsysteem heeft, kan beter de gebruikelijke twee prikken krijgen.

Het kabinet oordeelt "in beginsel" positief over het advies. "We beraden ons op de uitvoeringsconsequenties", aldus De Jonge.

Update 21:57 - 'Deel kabinet wil sneller versoepelen en basisregels eerder schrappen'

In het kabinet is woensdag gesproken over het mogelijk eerder loslaten van sommige basismaatregelen tegen het coronavirus, zoals het verplicht dragen van een mondkapje in openbare binnenruimtes. Ook is gesproken over het mogelijk vervroegen van de volgende stap van het heropeningsplan.

Dat bevestigen Haagse bronnen na een bericht van De Telegraaf. Van een concreet voornemen om het versoepelingstraject opnieuw te versnellen is evenwel nog geen sprake. De bewindslieden die woensdag bijeen waren, zijn het er naar verluidt onderling nog niet over eens.

Update 17:25 - Onbekend aantal mensen loopt vaccinafspraak mis door storing site

Door een storing in de website voor het maken van vaccinatieafspraken kan een onbekend aantal mensen geen afspraak maken. Dit bevestigt een woordvoerder van GGD GHOR Nederland na berichtgeving van de NOS.

Hoewel gedupeerden van de storing wel aan de beurt zijn voor een coronavaccin, krijgen zij op de website te zien dat ze geen afspraak kunnen maken. De link onder deze melding moet informatie geven over waarom het maken van een afspraak niet mogelijk is, maar als websitegebruikers op de link klikken worden zij naar de verkeerde pagina geleid.

Hoewel het specifieke aantal gedupeerden onbekend is, benadrukt GGD GHOR Nederland dat het "niet gaat om honderden of duizenden mensen".

De GGD-GHOR weet van het probleem en geeft aan te werken aan een oplossing. Zolang die oplossing er nog niet is, krijgen gedupeerden het advies om cookies te verwijderen of bijvoorbeeld de site in een incognitovenster te openen. De GGD GHOR weet niet wanneer de site weer goed werkt.

Update 17:24 - Vaccinatiebaas Van Delden: donderdag 10 miljoenste coronaprik

Donderdag zal waarschijnlijk de grens van 10 miljoen gezette coronaprikken worden gehaald. Dat verwacht Jaap van Delden van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), die woensdag de Tweede Kamer bijpraatte over het vaccinatieprogramma.

Volgens Van Delden gaat het vaccineren "heel erg soepel". Hij verwacht dan ook, net als coronaminister Hugo de Jonge, dat het moet lukken om alle volwassenen die dat willen voor 1 september volledig gevaccineerd te hebben.

Van de prikken die bij huisartsen en zorginstellingen zijn gezet, staat nog zo'n 40 procent niet in het centrale register van het RIVM. Het is volgens Van Delden wel belangrijk dat de centrale registratie op orde komt, onder meer zodat bijwerkingen van de vaccins beter gemonitord kunnen worden. Het percentage missende data is al flink naar beneden gebracht: zo'n twee maanden geleden ging het nog om 60 procent. Het RIVM werkt samen met huisartsen, zorginstellingen en de leveranciers van de benodigde ICT aan het compleet krijgen van het register.

Update 17:05 - Fabrikant Janssen blijft 'sterk geloven' in zijn coronavaccin

Vaccinfabrikant Janssen blijft "sterk geloven" in de voordelen van zijn coronavaccin, dat niet meer zal worden gebruikt om de mensen uit jongere groepen die vanaf nu worden uitgenodigd te vaccineren tegen het virus. "Wij respecteren het onafhankelijke advies van de Gezondheidsraad en zullen nauw blijven samenwerken met de gezondheidsautoriteiten om alle informatie te geven die zij nodig hebben", reageert de farmaceut uit Leiden op het advies en het kabinetsbesluit dat daar direct op volgde.

"De veiligheid en het welzijn van iedereen die ons Covid-19-vaccin krijgt, is onze eerste prioriteit", aldus Janssen. Het dochterbedrijf van het Amerikaanse Johnson & Johnson benadrukt dat het Europees Geneesmiddelenbureau heeft geoordeeld dat "het algemene baten-risicoprofiel positief is". Dat wil zeggen: de voordelen wegen zwaarder dan de nadelen.

Toch zijn die zeldzame nadelen een voorname reden om mensen in jongere groepen nu alleen nog met de zogeheten mRNA-vaccins te prikken. Dat zijn de vaccins van Moderna en Pfizer/BioNTech. Die hebben niet de zeldzame, maar gevaarlijke bijwerking van trombose en een tekort aan bloedplaatjes. Bovendien zijn ze effectiever dan het Janssen-vaccin én worden ze inmiddels in grote aantallen geleverd, vooral door Pfizer.

Update 16:14 - Mogelijk eerst advies over vaccinatie jongeren met medisch risico

De Gezondheidsraad zal bij het beantwoorden van de vraag of het wenselijk is ook jongeren tegen het coronavirus te vaccineren, mogelijk eerst kijken naar de situatie van jongeren uit medische risicogroepen. Voorzitter Bart-Jan Kullberg zei woensdag tegen Tweede Kamerleden dat hij zich "heel goed kan voorstellen" dat het voor hen het belangrijkst is om snel duidelijkheid daarover te krijgen. Het advies zou in verschillende fases kunnen verschijnen, "met de meeste spoed voor de groep met een medisch risico".

Het Europees Geneesmiddelenbureau oordeelde vorige week dat het coronavaccin van Pfizer/BioNTech geschikt en veilig is voor jongeren vanaf 12 jaar. De Europese Commissie besloot daarop dat het is toegestaan om hen te vaccineren. Of dat gaat gebeuren, beslist ieder EU-land zelf. Roemenië is daar zodra dat kon mee begonnen, Polen volgt volgende week en ook de Duitse regering is van plan om op termijn tieners uit te nodigen voor vaccinatie.

De Nederlandse regering wil er "op een rustige, verstandige manier over nadenken", zei demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) eerder. Het is wel de bedoeling dat er voor de zomer een besluit valt. Wanneer het advies van de Gezondheidsraad verschijnt is nog niet bekend.

Momenteel worden in Nederland wel al 16- en 17-jarige jongeren met een medische indicatie gevaccineerd tegen het virus. Het gaat bijvoorbeeld om kinderen die lijden aan bloedkanker of neurologische aandoeningen die de ademhaling dwarszitten. Ook jongeren met het syndroom van Down en morbide obesitas komen in aanmerking. Verder worden vaccins vrijgemaakt voor jongeren die een transplantatie hebben gehad of daarop wachten.

Update 15:30 - Aantal nieuwe coronagevallen weer wat afgenomen

Tussen dinsdagochtend en woensdagochtend zijn 2602 nieuwe positieve coronatests geregistreerd bij het RIVM. Dat zijn er 141 minder vergeleken met vorig week woensdag. Het gemiddelde niveau over de afgelopen zeven dagen is hiermee ook weer iets verder gedaald.

In de afgelopen zeven dagen kwamen er 20.373 nieuwe coronagevallen binnen bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, aanzienlijk minder vergeleken met de voorgaande weken. Gemiddeld komt dit neer op 2910 nieuwe gevallen per dag, het laagste aantal sinds september vorig jaar.

Update 15:30 - Janssen blijft voorlopig 'kleinste' coronavaccin dat we hebben

Dat de overheid voorlopig geen nieuwe prikafspraken met het coronavaccin van Janssen inplant, heeft geen grote volgen voor het vaccinatieprogramma. Janssen heeft nog niet veel doses geleverd en er zijn niet veel mensen die het vaccin toegediend hebben gekregen. Het is het 'kleinste' van de vier vaccins die nu beschikbaar zijn. Bovendien liggen er genoeg andere vaccins op de plank om de plannen te veranderen. Nederland kan het zich veroorloven om het Janssen-vaccin voorlopig veel minder te gebruiken, zei de Gezondheidsraad ook.

Het vaccin van Janssen is het jongste middel dat beschikbaar is voor het voorkomen van Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. In maart kreeg het vaccin goedkeuring, in april kwamen de eerste flesjes aan bij het distributiecentrum in Oss. De vaccins van Pfizer/BioNTech, Moderna en AstraZeneca waren eerder al goedgekeurd.

Het Nederlandse vaccin zou kunnen leiden tot een zeldzame en gevaarlijke combinatie van bloedklachten. Tegelijk is de kans vrij klein dat de jonge volwassenen die nu nog moeten worden gevaccineerd, ernstig ziek worden na een coronabesmetting. Daarom adviseert de Gezondheidsraad om de vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna te gebruiken voor die groep. Het kabinet volgt dat advies.

Nederland heeft in totaal iets meer dan 11 miljoen doses van het vaccin uit Leiden besteld. Daarvan zouden 3 miljoen in het tweede kwartaal worden geleverd, dus in de maanden april, mei en juni. Coronaminister Hugo de Jonge meldde vorige week al dat er waarschijnlijk maar 1 miljoen doses komen in die maanden, en tot nu toe heeft Janssen ruim 530.000 doses daadwerkelijk geleverd. Ter vergelijking: van het coronavaccin van Pfizer en BioNTech zijn ongeveer 7,6 miljoen doses binnengekomen, bij AstraZeneca staat de teller op ruim 2,4 miljoen geleverde doses en Moderna heeft tot nu toe 1,1 miljoen vaccindoses naar Nederland laten brengen.

Ook qua aantal gezette prikken blijft Janssen achter op de anderen. Iets meer dan 150.000 mensen in Nederland hebben het vaccin uit Leiden gekregen. Dat hoeft maar één keer te worden toegediend. De vaccineerders hebben inmiddels 6,6 miljoen Pfizer-prikken gezet, ongeveer 2 miljoen AstraZeneca-prikken en ruim 600.000 prikken met Moderna.

Janssen wil niet reageren op het besluit van De Jonge.

Update 14:33 - Van Dissel: zeer veel vertrouwen in aankomende versoepelingen

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ziet de versoepelingen van de coronamaatregelen die zaterdag ingaan "met zeer veel vertrouwen tegemoet", zegt topinfectioloog Jaap van Dissel. De derde stap in het openingsplan zal nauwelijks invloed hebben op de dalende trend in het aantal besmettingen, zo maakte hij woensdag duidelijk tijdens een presentatie aan Tweede Kamerleden.

Van Dissel liet in zijn presentatie de belangrijkste ontwikkelingen zien. Halverwege zijn verhandeling over dalende besmettingen, scherp afnemende ziekenhuisopnames en de voortschrijdende vaccinaties tegen het coronavirus zei hij: "Het is een beetje een saai verhaal misschien vandaag."

Vanaf zaterdag mogen onder meer restaurants, musea, bioscopen, concertzalen en binnenruimtes van attractieparken weer open, zij het met een beperkt aantal bezoekers. Ook sporten in groepen mag weer en het advies voor thuisbezoek wordt verruimd tot maximaal vier personen per dag.

Update 14:19 - Minder dan 1200 coronapatiënten in de ziekenhuizen

Het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen is gedaald tot onder de 1200. Het is voor het eerst sinds begin oktober dat de totale bezetting onder die grens uitkomt.

In totaal behandelen de ziekenhuizen nu 1189 mensen vanwege Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Dat zijn er 51 minder dan op dinsdag. In de afgelopen maand zijn meer dan 1400 bedden op corona-afdelingen vrijgekomen.

Op de verpleegafdelingen liggen nu 769 coronapatiënten, 24 minder dan op dinsdag. Het aantal patiënten op de intensive cares daalde afgelopen etmaal met 27 naar 420.

De leegloop komt doordat de ziekenhuizen steeds minder coronapatiënten hoeven op te nemen. In de afgelopen 24 uur belandden zes mensen op een intensive care en 67 op een verpleegafdeling.

In de afgelopen zeven dagen kwamen 623 nieuwe coronapatiënten in een ziekenhuis te liggen, gemiddeld 89 per dag. Dat gemiddelde daalt nu vier weken onafgebroken.

Update 14:14 - Zingen in de kerk mag weer, maar zachtjes

Kerkgangers mogen zondag weer zingen in de kerk. Maar wel zachtjes en niet te lang. Op praatniveau zingen, zegt het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO). Het CIO is het samenwerkingsverband van 29 christelijke kerken en twee joodse gemeenschappen. Het CIO behartigt hun belangen bij de overheid.

De versoepelingen die vanaf zaterdag gelden in het coronabeleid, geven de kerken na lange tijd weer wat meer ruimte. Zo mogen er vanaf zondag zestig mensen naar de kerk, als er tenminste onderling voldoende afstand kan worden gehouden. Hele grote kerken met meer dan duizend zitplaatsen mogen maximaal 250 kerkgangers toelaten. Iedereen die zondag naar de kerk wil moet vooraf een plaats reserveren en een gezondheidsverklaring invullen.

Uit een onderzoek onder kerkleden bleek eerder dit jaar dat bijna de helft van de kerkgangers het zingen in de kerk het meest miste in coronatijd. Het CIO adviseert kerken om zeer terughoudend te zijn met zingen en dat zoveel mogelijk te beperken. Volgens het samenwerkingsverband is het verstandig om te wachten op nieuwe versoepelingen die er mogelijk al over een paar weken zijn.

Update 12:42 - 'Schoolbestuur negeert medezeggenschapsraad bij opening school'

De Algemene Onderwijsbond krijgt verschillende signalen dat schoolbesturen middelbare scholen verder openen zonder te wachten op toestemming van de medezeggenschapsraden. Deze raden, waarin personeel, ouders en leerlingen zijn vertegenwoordigd, hebben instemmingsrecht.

"Instemming van de medezeggenschapsraad is een wettelijke verplichting die een schoolbestuur niet mag negeren. Dit kan absoluut niet", zegt AOb-bestuurder Henrik de Moel.

Het kabinet vindt dat, onder strikte voorwaarden, de 1,5 meter afstand tussen leerlingen in het voortgezet onderwijs kan worden opgeheven. "Dat levert wel besmettingsrisico’s op voor de leerlingen en het personeel. De werkgever is volgens de Arbowet verplicht om in elke nieuwe situatie de risico’s voor de gezondheid van de werknemers te beoordelen, en over de noodzakelijke maatregelen overleg te voeren met de medezeggenschapsraad of de ondernemingsraad als het gaat om een vo/mbo-school", aldus de AOb, de grootste onderwijsvakbond van Nederland.

Update 12:30 - Advies aan kabinet: alleen Pfizer of Moderna voor jongere groepen

Mensen uit jongere groepen die nog uitgenodigd moeten worden voor vaccinatie tegen het coronavirus, moeten uitsluitend nog zogeheten mRNA-vaccins krijgen, vindt de Gezondheidsraad. Als het kabinet het advies overneemt, krijgen mensen die nog wachten op hun inenting het vaccin van Moderna of dat van Pfizer/BioNTech.

De Gezondheidsraad heeft een voorkeur voor mRNA-vaccins, omdat die effectiever zijn gebleken en minder bijwerkingen kennen dan de zogeheten vectorvaccins van AstraZeneca en Janssen. In zeldzame gevallen zijn mensen die met deze vectorvaccins zijn ingeënt, getroffen door een ernstige combinatie van trombose (bloedstolselvorming) en een tekort aan bloedplaatjes.

De levering van mRNA-vaccins loopt goed en het aantal coronabesmettingen daalt al een tijd. Daarom kan Nederland zich deze keuze veroorloven, vindt het adviesorgaan. De Gezondheidsraad benadrukt wel dat het Janssen-vaccin, dat in Leiden is ontwikkeld, wel "voldoende effectief en veilig is". Een harde leeftijdsgrens komt er niet voor dit vaccin. "Daarvoor zijn de gegevens vooralsnog te beperkt", klinkt het.

Update 12:10 - Seniorenorganisatie wil simpel papieren vaccinatiepaspoort

Ouderen die geen moderne smartphone hebben of lastig kunnen omgaan met een computer, maken zich zorgen dat ze van de zomer niet naar het buitenland op vakantie kunnen gaan. Dat meldt ouderenbond ANBO.

De seniorenorganisatie vindt dat ouderen met een simpel papieren vaccinatiepaspoort moeten kunnen reizen. In de plannen voor een Europees coronapaspoort gaat de aandacht nu vooral uit naar een digitale versie, een QR-code in een app op de telefoon. "Maar lang niet alle ouderen hebben een moderne smartphone. Ook weten niet alle ouderen hoe zij via een computer de QR-code kunnen downloaden en printen", aldus ANBO.

Het ministerie van Volksgezondheid verwacht dat het vaccinatiepaspoort op 1 juli klaar is. Maar ANBO vreest dat het voor ouderen die niet digitaal vaardig zijn te ingewikkeld wordt. "Terwijl juist ouderen veel reizen en na de coronaperiode behoefte hebben om weer op pad te gaan."

Update 11:46 - Woensdag geen nieuwe geboortejaren uitgenodigd voor coronaprik

Mensen uit 1982 en 1983 moeten iets langer wachten voor ze een afspraak kunnen maken voor een coronavaccinatie. GGD en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) nodigen woensdag geen nieuwe geboortejaren uit voor een prik.

Mensen uit 1981 waren dinsdag uitgenodigd. Op maandag konden mensen uit 1979 en 1980 een prikafspraak maken. Vorige week kwamen mensen uit 1969 tot en met 1978 aan de beurt. Elk geboortejaar bestaat uit ongeveer 200.000 mensen. Na die 'sprint' is het nodig om nu even pas op de plaats te maken, aldus het RIVM. Mensen uit 1982 en 1983 kunnen misschien donderdag alsnog inloggen om de prikafspraak online in te plannen.

Het kabinet hoopt dat voor half juli elke volwassene die dat wil, een eerste prik heeft gehad. De laatste lichting die daarbij aan de beurt komt, is geboren in 2003. De overheid wilde voor begin juli al klaar zijn met de eerste prikronde, maar dit loopt wat vertraging op. Volgens minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) komt dat doordat vaccinfabrikant Janssen voorlopig veel minder doses kan leveren dan verwacht.

Update 05:12 - Door vaccins hebben steeds meer mensen antistoffen tegen corona

Door de vaccinatie tegen het coronavirus hebben steeds meer Nederlanders antistoffen tegen het virus in hun bloed. Zo'n 54 procent van alle bloeddonoren bezit antistoffen, die het virus bij een besmetting kunnen uitschakelen. Een maand geleden was dat 32 procent. Het is volgens bloedbank Sanquin de grootste stijging in een maand tijd tot nu toe.

Dat de toename komt door de vaccins is te zien bij ouderen. Die leeftijdsgroepen waren het eerst aan de beurt om een prik te krijgen. Van de donoren die ouder dan 70 jaar zijn, heeft 90 procent antistoffen. Bij zestigers is dit zo'n 85 procent en bij vijftigers 54 procent.

Ook steeds meer jonge volwassenen, die 18 tot 30 jaar oud zijn, hebben antistoffen. Dit steeg van 30 procent een maand geleden naar meer dan 40 procent nu. Die stijging kan deels door vaccinaties komen, maar ook door mensen die het virus hebben opgelopen en ervan hersteld zijn. Daar doet Sanquin nog onderzoek naar.

Sanquin hoopt dat in juli zo veel mensen immuun zijn geworden dat het virus steeds meer moeite krijgt om nieuwe mensen te besmetten.

Update 03:33 - Gezondheidsraad brengt nieuw corona-advies naar buiten

De Gezondheidsraad brengt woensdag een nieuw advies aan het kabinet naar buiten. Waarover dat advies precies gaat, laat de instantie vooralsnog in het midden, maar het heeft te maken met het coronavirus.

Het kabinet heeft de Gezondheidsraad onder meer gevraagd om advies over het coronavaccin van AstraZeneca. Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) besloot in april, op advies van de raad, om dat vaccin alleen nog toe te dienen aan mensen van 60 jaar en ouder. Mensen die jonger zijn, krijgen een van de andere vaccins. Dat besluit werd genomen vanwege de risico's op bijwerkingen bij het vaccin van AstraZeneca. Het kabinet wil van de raad weten of het mogelijk is om de leeftijdsgrens te verlagen, zodat het AstraZeneca-vaccin aan meer mensen kan worden gegeven.

Een ander advies waar de Gezondheidsraad nog aan werkt, gaat over het vaccineren van kinderen van 12 jaar en ouder. De Europese toezichthouder voor vaccins, het EMA in Amsterdam, zegt dat het coronavaccin van Pfizer en BioNTech daarvoor kan worden gebruikt. Het kabinet heeft nog geen besluit genomen en wacht op het advies van de Gezondheidsraad.

De raad adviseert regering en parlement over volksgezondheid en gezondheidszorg, dus ook over de bestrijding van de corona-uitbraak. Aan het onafhankelijke orgaan zijn deskundigen als viroloog Marion Koopmans en hoogleraar infectieziektenbestrijding Christian Hoebe verbonden.

Hart van Nederland/ANP