Kuipers veroordeelt verzwijgen grondrechtschending corona-aanpak niet, vraagt om begrip

Volksgezondheidsminister Ernst Kuipers wil de ambtenaren die mogelijke grondrechtschendingen wilden verzwijgen en het Nederlandse volk 'een worst voorhouden' niet veroordelen, maar vraagt om begrip. "We moeten ons ook wel realiseren dat de afgelopen twee jaar er onder hele hoge druk en echt in een crisissituatie is geacteerd."

De minister haast zich om te zeggen dat het geen excuus is voor de toon en bewoordingen in de mails die donderdag veel stof hebben doen opwaaien. Uit de stukken, die dateren van mei 2020, blijkt dat ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een manier probeerden te vinden om de noodverordeningen te kunnen verkopen aan de inwoners. "Punt is dat we daarmee natuurlijk ook impliciet toegeven dat de noodverordeningen democratische legitimatie missen en een wankele basis zijn voor grondrechtbeperkingen. Maar dat zeggen we niet", zo is te lezen in de stukken die via een wob-verzoek (Wet openbaarheid van bestuur) naar buiten kwamen.

Ook rondom de invoering van de CoronaMelder-app komt de onderlinge communicatie bij VWS minachtend over. Ook daar hoopte men op ogenschijnlijk onzuivere wijze draagvlak te creëren voor de invoering van die app. "Als het gaat om gedragsverandering gaapt er nogal eens een gat tussen de (intentionele) bereidheid tot verandering en het feitelijke gedrag. [...] Wellicht dat het gat hier minder groot is als de worst wordt voorgehouden dat er in de toekomst minder vrijheidsbeperkingen zullen zijn?"

'Ongemakkelijk'

Kuipers zegt vrijdag voorafgaand de Ministerraad te balen van de mails, maar blijft meermaals vragen om begrip voor de crisissituatie op dat moment. "Dan moeten we ook even de klok terug draaien en kijken in welke situatie we toen zaten", aldus Kuipers.

"Het is absoluut geen excuus, maar wel een beschrijving van de situatie waarin we geconfronteerd werden met grote aantallen ziektegevallen. Een ernstige situatie waarbij het erop lijkt dat patiënten niet opgevangen kunnen worden. U kunt zich nog de beelden herinneren, grote aantallen ambulances, helikopters die overvliegen, patiënten die naar Duitsland gaan. En je op dat moment zoekt naar hoe kunnen we aan de ene kant dit inperken en aan de andere kant mensen zoveel mogelijk vrijheid geven. Dat is een worsteling. Dat geeft dit soort mails ook aan, dat het echt een zoektocht is."

Dat ambtenaren Nederland een worst willen voorhouden en wilden verzwijgen dat er grondrechten werden geschonden, noemt Kuipers 'ongemakkelijk'. "Ik denk dat we daar alert over zijn en het gesprek over hebben met het departement als geheel." Ook wordt individueel het gesprek aangegaan met de ambtenaren die deze mails hebben geschreven. Al zegt hij ook dat hij in de maand dat hij nu minister is waardering heeft gekregen voor de zorgvuldigheid waarmee de ambtenaren onder hoge druk werken.

Kuipers wil de teksten niet veroordelen, in plaats daarvan zegt hij 'zeer ongelukkig' ermee te zijn. "U moet zich voorstellen dat in de veelheid aan communicatie het absoluut ongelukkig is dat dit soort bewoordingen voorkomen, maar ik vraag echt begrip, ook voor de ambtenaren van mijn departement die in hoog tempo geprobeerd hebben om zorg te organiseren voor grote aantallen mensen." Ook of de teksten verdere gevolgen gaan hebben voor betrokken ambtenaren los van een gesprek, wil de minister niet zeggen. "Ik heb er voldoende over gezegd", aldus Kuipers.