Mysterie rondom spookgezin uit Ruinerwold: wat weten we tot nu toe?

Er zijn nog veel vragen over het geheimzinnige spookgezin dat maandag werd gevonden in het Drentse Ruinerwold. Ze leefden negen jaar onopgemerkt in een afgesloten ruimte in een boerderij. Wat ging eraan vooraf? Hart van Nederland zet alle gebeurtenissen in dit bizarre verhaal op een rij: van de jeugd van de vader tot de ontdekking van het spookgezin. Bekijk boven dit artikel een samenvatting van alle gebeurtenissen van de afgelopen week. 

Vader breekt met familie

Gerrit Jan van D. is de vader van het spookgezin. Hij wordt in 1952 geboren in het Overijsselse Wijhe en groeit op in het naburige Herxen, dat tussen Zwolle en Deventer ligt. Lees ook: Broer van vader spookgezin Ruinerwold wist niets van situatie: 'Wij zijn totaal in shock' In de jaren tachtig krijgt Gerrit Jan één of meerdere kinderen uit een eerder huwelijk. Op een bepaald moment verbreekt hij alle banden met zijn familie. Hij wil niet dat zij nog contact opnemen of hem opspeuren. Zijn broer Derk zegt al sinds 1984 niet meer met Gerrit Jan te hebben gesproken.

Lid van de Moonsekte

In die tijd is hij ook kort lid van de Nederlandse tak van de Verenigingskerk, die ook wel bekend staat als de 'Moonsekte'. Oudere leden binnen de religieuze beweging herinneren hem als "een spiritueel persoon". Lees ook: Wat is de Moonsekte waar het spookgezin Ruinerwold lid van was? Al snel na zijn toetreding verlaat Gerrit Jan in 1987 de kerk. Hij zou naar Duitsland zijn vertrokken om er zijn eigen groep te starten. "We zijn hem toen uit het oog verloren", zegt de secretaris van de Verenigingskerk. Volgens de secretaris had de man psychische problemen. De afgezonderde manier waarop hij later met zijn spookgezin leefde, staat volgens hem haaks op wat de beweging wil uitdragen. "We sluiten ons niet af van de maatschappij."

Lap grond in Staphorst

Er volgt een lange periode waarvan niet duidelijk is waar Gerrit Jan woont en wat hij doet. Wel zou hij in de jaren negentig zijn eerste kinderen van het latere spookgezin hebben gekregen. In april 1997 koopt de vader verschillende stukken grond in Staphorst. Het gaat om drie bij elkaar liggende kavels van in totaal ruim 5,5 hectare. De aankoopsom is omgerekend 42.077 euro. Tekst gaat verder onder de foto Wat de man precies van plan is met de grond, is niet duidelijk. Door de jaren heen is het dichtbegroeide terrein overwoekerd. Er staan een vervallen houten hutje en picknicktafel. Ook hangt er een schommel en ligt ergens een leeggelopen voetbal. De politie heeft het stuk land vrijdag afgezet. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) is dat gedaan om onbevoegden weg te houden.

Teruggetrokken in Hasselt

Zeker is dat het gezin rond de eeuwwisseling in Hasselt woont, een dorp ten noorden van Zwolle. Daar wonen ze naast Josef B., een klusjesman die uit Oostenrijk komt. Hoe de vader en Josef elkaar kennen is onduidelijk. Buurtbewoners vertellen dat het gezin een teruggetrokken en "geheimzinnig" bestaan leefde. Zo merkt een voormalige buurman op dat er altijd een geblindeerd busje de straat inreed. "Vervolgens kwamen er heel wat kinderen uit de wagen. Negen, als ik goed telde." Lees ook: Buurman Michel over 'geheimzinnig' keldergezin: 'Waar is de rest?' Volgens een vrouw die naast het gezin woonde, kenden Gerrit Jan en Josef elkaar goed. "Er zat zelfs een deur tussen hun huizen in, zodat ze niet via de voorkant hoefden." Contact met anderen in de buurt hadden de ouders en kinderen nauwelijks.

Moeder in 2004 overleden

In 2004 overlijdt de moeder van het gezin. "De vorige buurvrouw, die hier niet meer woont, heeft toen een briefje in de brievenbus gekregen waarin stond dat ze was overleden", vertelt de voormalige buurman. Daarna heeft hij nooit meer iets vernomen over haar dood. "Normaal zie je dan wel een lijkwagen in de straat, maar nu helemaal niets." Wat er met de moeder van het gezin is gebeurd is nog een groot raadsel. Zowel de politie als het OM kunnen nog maar weinig delen. "Zoals het er nu naar uitziet is de moeder overleden in 2004, maar dat kunnen wij niet bevestigen", zegt het OM.

Twee winkels in Zwartsluis

Op het Facebookprofiel van een van de zonen, die Jan zou heten, staat dat het gezin in 2005 naar Zwartsluis verhuist. In juni 2006 beginnen Gerrit Jan en Josef twee winkels in het dorp, dat tien minuten van Hasselt ligt. Het gaat om een vloerenwinkel en een speelgoedzaak waar houten speelgoed wordt verkocht. De winkels sluiten twee jaar later plotseling hun deuren. Bewoners van Zwartsluis weten niet waar het gezin naartoe is gegaan. "Ze waren met de noorderzon vertrokken." Tekst gaat verder onder de foto Na de ontdekking van het spookgezin doet de politie woensdag onderzoek in de twee winkelpanden, die na meer dan tien jaar nog altijd leeg staan. Er wordt onder meer administratie gevonden. "Maar hoe oud die gegevens zijn, kunnen we niet zeggen", aldus de politie.

Kinderen vluchten weg

Uiteindelijk blijven Jan, zijn vader, broers en zussen drie jaar in Zwartsluis wonen. Volgens zijn Facebookprofiel vertrekken ze in 2008 naar het Drentse Meppel. Twee jaar later, in augustus 2010, zou het spookgezin in Ruinerwold zijn gaan wonen. Gerrit Jan schreef zich in 2009 uit bij de gemeentelijke basisadministratie. Hij meldde dat hij was geëmigreerd. Negen jaar lang wonen Gerrit Jan en zijn kinderen er in een afgesloten ruimte in een boerderij aan de Buitenhuizerweg. Drie kinderen ontvluchten het gezin, verklaart de familie van de vader. Onduidelijk blijft of dit voor of na de verhuizing naar Ruinerwold is gebeurd. De familie zegt niets af te hebben geweten van de andere kinderen.

Josef B. huurt boerderij Ruinerwold

De boerderij wordt gehuurd door Josef B. Of de Oostenrijkse klusjesman ook in het huis woont, is niet bekend. Volgens een buurman is het erf goed vakkundig afgeschermd. Elke dag rijdt er een man in een grote Volvo naar het huis. "Zodra het donker werd, vertrok hij weer." Het erf is afgezet met dubbele hekken die op slot zitten, er is een waakhond en er hangen camera's rond de boerderij. Dichtbij kwam de buurman dan ook niet. "Ik hoorde eens iemand grasmaaien, toen de man weg was. En ik hoorde ook weleens kindergeschreeuw." Lees ook: Achterbuurman keldergezin hoorde geschreeuw: 'Altijd al idee dat er iets niet goed was' In 2013 gaat de politie langs bij de boerderij en spreekt met Josef. De politie blijft op het erf en gaat niet bij de woning naar binnen. "Op dat moment waren er geen aanwijzingen dat er strafbare feiten werden gepleegd. Hierdoor had de politie geen reden, en geen recht, om de woning te betreden", zegt een woordvoerder daarover.

Twintig jaar in Nederland

Josef B. heeft ondertussen een eigen houtbedrijf in Meppel. Een collega werkt jaren samen met de klusjesman. Het duo maakte allerlei houtwerken. "Hij deed het houtwerk, ik het stofferen." Lees ook: Dirk werkte samen met Josef B. uit Ruinerwold: 'Het was een heel fijne vent' De vakbroeder kent Josef door het samenwerken naar eigen zeggen redelijk goed. De Oostenrijker zou een jaar of twintig geleden naar Nederland zijn gekomen. Hij heeft waarschijnlijk jarenlang met een groot geheim rondgelopen.

Gerrit Jan op Facebook

Terug naar de boerderij, waar Gerrit Jan bijzonder actief op sociale media is. Hij heeft Facebookprofiel onder de schuilnaam 'John Eagles' en geeft daarop een inkijkje in wat hem bezig hield. De vader van het spookgezin deelt video's waarin hij veel aandacht heeft voor duurzaamheid en de natuur. Lees ook: 'Spookvader' Gerrit Jan van D. geeft op sociale media inkijkje in leven Ook wil hij de boze buitenwereld buitensluiten, maar tegelijkertijd zit Gerrit Jan dus wel op Facebook. Zo wordt duidelijk dat het spookgezin internet had in hun afgezonderde huis. Het isolement lijkt dan ook relatief te zijn geweest. Na januari 2014 wordt het stiller op het profiel van Gerrit Jan. Mogelijk heeft hij in die periode een hersenbloeding gehad.

Zoon Jan in Canada?

Ook zoon Jan lijkt al een paar jaar op sociale media te zitten. Al is niet met zekerheid te zeggen of de berichten authentiek zijn en zelf door hem geplaatst zijn. Volgens De Telegraaf schrijft hij in november 2015 op Facebook dat hij op bezoek is bij de boerderij van zijn tante in de Canadese stad Toronto. Ook in mei van dit jaar zou de zoon uit het spookgezin opnieuw naar zijn tante zijn gereisd. Lees ook: Kelderzoon 'Jan' liet sporen na op sociale media: 'We zorgen nu met plezier voor papa' Een maand later vertelt Jan dat hij een nieuwe baan heeft bij het houtbedrijf van Josef B. Verder deelt hij  onder andere foto's van zichzelf en berichten over de klimaatstakingen. Begin oktober plaatst Jan foto's van verschillende plekken in Ruinerwold. Tekst gaat verder onder het Instagram-bericht   Dit bericht bekijken op Instagram  

Een bericht gedeeld door Jan Zon van Dorsten (@jan.zon.dorsten) op 20 Jul 2019 om 5:45 (PDT)

Verward in een kroeg

Rond dezelfde tijd verschijnt Jan ook bij de lokale kroeg De Kastelein. Hij ziet er onverzorgd uit, bestelt vijf biertjes en drinkt ze allemaal op. Het personeel vertrouwt het niet helemaal en belt de politie. Als de agenten aankomen, is hij alweer vertrokken. Anderhalve week later, op zondag 13 oktober, komt Jan terug naar De Kastelein. Hij maakt opnieuw een verwarde indruk en dus besluit een barman een praatje te maken. "Dat was moeilijk, want de man leek wereldvreemd." Lees ook: Kelderkind klopte bij kroegbaas Chris aan voor hulp: 'Ik kan niet meer terug, ik zoek hulp' De barman vraagt aan Jan of hij hulp wil krijgen en dat wil hij. De politie wordt gebeld en komt naar de kroeg om met hem te praten. Het is moment waarop het bizarre verhaal over het spookgezin naar buiten komt.

Afgezonderd van de buitenwereld

De politie valt een dag later binnen bij de boerderij in Ruinerwold. In een afgesloten ruimte vinden agenten zes mensen. Ze zeggen een gezin te zijn: vader Gerrit Jan en vijf van zijn kinderen. Ook Jan zegt een zoon uit het spookgezin te zijn. Ze zouden tussen de achttien en 25 jaar oud zijn. Of ze ook echt familie van elkaar zijn, is niet duidelijk. De vermoedelijke kinderen van Gerrit Jan blijken niet ingeschreven te staan in de Basisregistratie Personen. De politie onderzoekt de familieband. Tekst gaat verder onder de foto Het gezin blijkt negen jaar afgezonderd in meerdere kleinere kamers geleefd te hebben. De politie heeft tot nu toe kort gesproken met de kinderen. Ze wisten dat er een buitenwereld was. Of ze gehersenspoeld zijn, wordt onderzocht door psychologen. In het huis is ook een onbekend geldbedrag gevonden. "Het gaat niet om een paar tientjes en daarom onderzoeken we waar dat geld vandaan komt", laat de politie weten. Zaterdag is opnieuw onderzoek gedaan in de boerderij, onder meer met een zogeheten geldhond. Er is geen extra geld gevonden, zegt het OM. Het is niet duidelijk wat er eventueel nog meer is aangetroffen in de woning.

Josef en Gerrit Jan opgepakt

Josef B. (58) wordt maandag na de ontdekking opgepakt. Hij wil niet meewerken aan het politie-onderzoek. Donderdag wordt ook de 67-jarige vader aangehouden. Gerrit Jan wordt naar het gevangenisziekenhuis in Scheveningen gebracht. Wat hij heeft en of hij acuut moest worden opgenomen, vertelt het OM niet. De spookvader zou dus een paar jaar geleden een hersenbloeding hebben gehad, maar dat kan de politie niet bevestigen. De twee mannen worden onder meer verdacht van het medeplegen van vrijheidsberoving, mishandeling en witwassen. De vijf gevonden kinderen worden opgevangen in een recreatiepark. Zoon Jan, die naar buiten trad, verblijft op een andere plek. Een team van dertig politiemensen werkt aan de zaak. Het NFI heeft forensisch onderzoek gedaan in de boerderij. Ook zijn alle kamers digitaal in kaart gebracht. "Het is heel moeilijk om te zeggen hoe lang we nog bezig zijn", zegt de politie.

Grote impact op dorp

De impact van nieuws op Ruinerwold is groot, zegt de burgemeester van De Wolden, de gemeente waar het Drentse dorp van ongeveer 3000 inwoners onder valt. "Hier vragen ze zich af hoe dit heeft kunnen gebeuren, in een dorp waar ze goed naar elkaar omkijken." Er is een bewonersbijeenkomst geweest waar inwoners hun zorgen en gevoelens konden delen over het nieuws. Het is volgens de burgemeester voor het dorp "erg belangrijk dat de rust nu terugkeert". Hart van Nederland zond zaterdag een special uit over het mysterieuze gezin uit Ruinerwold.