Bleekmiddel slikken en cocaïne snuiven: hoe herken je nepnieuws tijdens de coronacrisis?

Het hele land gaat in 'lockdown', een warm bad beschermt je tegen het coronavirus en de ziekte kan via muggen worden overgedragen: drie voorbeelden van nepnieuws die zomaar in onze tijdlijn op social media verschijnen. Waarom gaan die berichten rond? En hoe kun je nepnieuws herkennen?

Weerleggen van 'fake news' is een dagtaak

De WHO heeft er een serieuze dagtaak aan: alle berichten die rondgaan over het coronavirus worden gecheckt en zo nodig weerlegt op hun website. Zo is te lezen dat het eten van knoflook niet helpt om het virus te weren. Ook het onderspuiten van je hele lichaam met een op alcohol gebaseerde vloeistof werkt niet. Dit soort voorbeelden komen allemaal voort uit foute berichtgeving die rondgaat op het internet. ‘Fake news’ is een term die daar vaak voor wordt gebruikt. Nepnieuws hoeft niet perse een gevaar te zijn, maar soms is het dat wel. Zo is het bericht dat je kunt testen of je het virus hebt door je adem tien seconden in te houden zonder te hoesten niet waar maar ook niet gevaarlijk. In tegenstelling tot het bericht dat cocaïne zou helpen om corona te bestrijden. Nepnieuws is ook dat je bleekmiddel kunt slikken om het virus tegen te gaan.

'De beste bedoelingen'

Bij veel van deze berichten gaat er misschien een rood lampje branden bij de meeste mensen, maar lang niet bij iedereen. Daardoor worden berichten soms duizenden keren gedeeld door mensen. ''De mensen die die berichten delen bedoelen dat niet kwaadwillend. Integendeel'', zegt factchecker Peter Burger. ''Mensen maken zich zorgen over het coronavirus. Als ze een simpel bericht zien met maatregelen die je gemakkelijk kunt nemen, dan delen ze dat bericht om vrienden en familie te helpen. Helemaal aan het begin van de ketting zit de valse berichtgeving van iemand met kwade wil. Daarna gebeurt het doorsturen alleen met de beste bedoelingen.''

HALT-Methode

'Nepnieuws' is soms ook moeilijk van echt te onderscheiden en op sociale media komt heel wat nieuws voorbij. Hoe moet je dan checken wat juist is en wat niet? Volgens Burger moet je de HALT-methode toepassen. Met die methode ga je in eerste instantie af op je eigen intuïtie: voel je enorme verbazing bij een artikel of de drang om het meteen te delen? Kijk dan eerst even verder en zoek vooral door naar de bron. ''Het zou schelen als iedereen dat zou doen'', zegt Burger. ''Het lastige is dat de informatiestroom enorm is. Sociale media zijn wel bezig om nepnieuws te verwijderen.'' Burger doelt daarmee onder meer op Facebook, die nepnieuws intensief probeert te verwijderen. Op Twitter worden adviezen van autoriteiten de voorrang gegeven en Google zet waarschuwingen van de overheid tussen de zoekresultaten. Met die initiatieven ben je er nog niet, zegt Burger. ''Helemaal zelf filteren van nepnieuws gaat echt niet lukken, daar moeten we toch zelf onze verantwoordelijkheid voor nemen.''