LIVEBLOG | Rutte 'niet hoopvol over wat kan na 19 januari' • Kamer kritisch op vaccinatiebeleid

Nederland zit middenin een lockdown van vijf weken. De jaarwisseling ligt inmiddels achter ons en Nederland kijkt halsreikend uit naar het begin van het vaccinatieproces Ondertussen blijft het aantal ziekenhuisopnames gestaag stijgen. Volg hier het laatste nieuws over het coronavirus in Nederland. – Aantal nieuwe bevestigde coronabesmettingen op dinsdag: 6.412, dat zijn er 247 minder dan op maandag – Het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis op dinsdag: 2.882, dat zijn er 46 meer dan op maandag – Het aantal coronapatiënten op de intensive care op dinsdag: 723, dat zijn er 17 meer dan op maandag – Het aantal sterfgevallen dat gemeld is op dinsdag: 152, in totaal 11.825 geregistreerde coronadoden tot nu toe – Check hier het aantal coronabesmettingen in jouw gemeente

Update 23:12 - Gommers: meeste zorgen om Britse virusmutatie

Ook Diederik Gommers, de voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, is niet positief over de huidige coronacijfers. Hij maakt zich het meeste zorgen over de Britse virusmutatie, die ook in Nederland op nog kleine schaal is opgedoken. "Ik maak mij er de meeste zorgen om dat de Britse virusmutatie ons aan het eind van de maand nog te wachten staat. Daarom ben ik blij dat de vaccinaties nu naar voren zijn gehaald."

Update 23:04 - Basisscholen en kinderdagverblijven zien flinke toename van kinderen in noodopvang

Basisscholen en kinderdagverblijven zien een flinke toename van kinderen in de noodopvang. In vergelijking met de eerste lockdown sturen ouders hun kinderen nu vaker naar school of de dagopvang. En dat is voor scholen nog knap lastig. Tijdens de eerste lockdown hadden we ongeveer tien kinderen in de noodopvang, nu zijn dat er ongeveer 30", legt Josette Groenewegen directeur van 2e Marnixschool uit. "We hebben ons daar echt wel een beetje op verkeken. Het is niet te doen om zowel je online lessen goed te geven en dus aandacht te hebben voor de kinderen thuis, als kinderen in de noodopvang op te vangen."

Update 21:50 - Kamer veegt ic-plan kabinet na een dag al van tafel

Er komt geen verbod op het voorrang geven van jonge mensen op een intensivecarebed op basis van niet-medische gronden. Het kabinet wilde dit onderscheid verbieden, maar de Tweede Kamer steekt daar, op initiatief van coalitiepartijen VVD en D66 een stokje voor. Een dag nadat minister Tamara van Ark (VVD) met het voorstel kwam, stemt de Kamer het al weg.

Update 19:06 - Theaters: overheid, maak alsjeblieft haast met vaccineren

De theaters gaan er, zeker na de recente uitlatingen van premier Mark Rutte, vanuit dat het winterseizoen als verloren kan worden beschouwd. Dat stelt een woordvoerder van de VSCD, de koepel van Nederlandse theaters en schouwburgen. Rutte stelde dinsdag dat de kans op een versoepeling van de lockdown na 19 januari nihil is. De theaters roepen de overheid op zo snel mogelijk te vaccineren.

Update 18:18 - Eerste doses Pfizer-vaccin naar Veghel gebracht

De eerste flesjes met het coronavaccin van Pfizer/BioNTech zijn onder politiebegeleiding naar Veghel gebracht. Daar wordt woensdag de eerste Nederlander ingeënt. Een bestelbus met de inentingen vertrok dinsdag vanuit de opslag in Oss en kwam na een korte rit aan op de bestemming, een voormalig distributiecentrum van een supermarktketen. In de Brabantse plaats worden woensdag een paar verpleeghuismedewerkers gevaccineerd door de GGD. Ook ziekenhuizen beginnen die dag met het inenten van hun medewerkers die de acute zorg verlenen. Daarnaast komt het ambulancepersoneel in aanmerking voor een prik. Vanaf vrijdag worden verpleeghuismedewerkers gevaccineerd in Rotterdam en Houten. Op maandag beginnen de inentingen in Amsterdam, Den Haag en Assen. Later in de week starten de prikken voor mensen in de verpleeghuiszorg uit de rest van het land.

Update 17:56 - GGD-medewerkers oefenen met prikken coronavaccin

Morgen breekt eindelijk het vaccinatietijdperk aan. De GGD'en staan voor een monsterklus: 225.000 zorgmedewerkers moeten allemaal twee prikken krijgen. De komende tijd zullen dus duizenden mensen worden ingeënt door mensen die dat in sommige gevallen nog maar net kunnen. In Houten werd er daarom vandaag nog getraind.

Update 17:03 - De Jonge denkt niet aan aftreden als minister

Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid denkt niet aan opstappen. In een debat met de Tweede Kamer krijgt hij felle kritiek op het rommelig verlopen vaccinatiebeleid. Toch vindt hij zichzelf nog altijd de juiste persoon voor de baan, antwoordde hij op een vraag van PVV-leider Geert Wilders. "Weglopen, niet bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen, de weg van de minste weerstand kiezen, dat is niet mijn manier van politiek bedrijven", zei De Jonge tijdens het coronadebat. "Als ik de overtuiging zou hebben dat ik niet meer van toegevoegde waarde zou zijn, dan zou ik de eerste zijn om te zeggen: laat een ander het maar doen." De Jonge gaat wel opnieuw flink door het stof omdat het vaccinatieprogramma in Nederland veel later op gang komt dan in de rest van de Europese Unie. Als hij eerder de GGD'en had aangespoord om zich voor te bereiden op grootschalig vaccineren, had het prikken eerder kunnen beginnen. De bewindsman benadrukt daarbij dat zijn ministerie, het RIVM en de gezondheidszorg "al tien maanden in crisisstand" staan. Hij vindt dat daar "een topprestatie" is geleverd. Dat daarbij ook fouten zijn gemaakt, noemt de minister onvermijdelijk. "Dat hoort erbij", aldus De Jonge. Dinsdag bleek uit onderzoek van het Hart van Nederland-panel dat een derde van de Nederlanders wil dat De Jonge opstapt als minister vanwege de trage start van het vaccinatieprogramma

Update 16:21 - Baby met corona overleden in Nederland

Voor het eerst is er in Nederland een baby overleden die was besmet met het coronavirus. Het RIVM benadrukt dat het kindje ook leed aan een onderliggende aandoening. Niet eerder werd in de officiële documenten van de gezondheidsdienst een sterfgeval gemeld in de jongste leeftijdscategorie (0-4 jaar). Om privacyredenen wil het RIVM niet meer informatie kwijt over de overleden baby. Een woordvoerster noemt het overlijden "heel droevig". Ze kan niet zeggen aan welk "onderliggend lijden" de baby leed. "Het was geen gezond kindje", is het enige dat de zegsvrouw erover kwijt kan. Het overlijden van het kind wil niet zeggen dat kinderen nu ineens meer risico lopen door het coronavirus, benadrukt de woordvoerster. Er is geen enkele aanleiding om daarvoor te vrezen.

Update 16:00 - Rutte 'niet hoopvol' over beëindigen lockdown

Premier Mark Rutte is "niet erg hoopvol over wat kan na 19 januari". Hij wil nog niet vooruitlopen op eventuele versoepelingen of juist een verlenging van de lockdown, maar "op dit moment blijven de cijfers natuurlijk hoog", zei hij in debat met de Tweede Kamer. In principe besluit het kabinet op dinsdag 12 januari of de lockdown langer blijft gelden. Het Outbreak Management Team (OMT) buigt zich vrijdag over de coronamaatregelen en zal begin volgende week met een advies komen. "We moeten echt het OMT-advies afwachten", zei de premier daarover.

Update 15:35 - Aantal nieuwe coronabesmettingen neemt verder af

Het aantal nieuwe coronabesmettingen is voor de derde dag op rij gedaald. In de afgelopen dag zijn er bij gezondheidsdienst RIVM 6.412 nieuwe coronabesmettingen gemeld, 247 minder dan een dag eerder. Maandag werden er 6.671 positieve tests gemeld, dat waren er ruim 750 minder dan de dag ervoor. Zondag ging het om 7.438 nieuwe besmettingen, wat toen een flinke daling met bijna 1.200 betekende. Lees hier meer over de laatste cijfers over het aantal besmettingscijfers, sterfgevallen en ziekenhuisopnames

Update 15:15 - RIVM ziet nog geen 'overtuigende effecten' van lockdown

Het aantal positieve coronatests is afgelopen week met 16 procent gedaald, maar het RIVM ziet nog geen "overtuigende effecten van de lockdown". De gezondheidsdienst meldt dinsdag in een nieuwe corona-update dat er afgelopen week 56.440 positieve tests zijn gemeld, fors minder dan de 67.388 meldingen van een week eerder. Lees hier meer over de nieuwe wekelijkse corona-update van het RIVM met cijfers over het aantal nieuwe gevallen, het percentage positieve tests en de R-waarde

Update 14:47 - Ook Rutte geeft fouten in vaccinatiedossier toe

Na de knieval van coronaminister Hugo de Jonge geeft ook premier Mark Rutte de fouten van het kabinet toe in het vaccinatiedossier. Nederland begint laat met prikken, en was niet flexibel genoeg om met veranderingen om te gaan. "We zullen altijd bereid zijn te leren van fouten", zegt de premier in debat met een kritische Tweede Kamer. Nederland bereidde zich te veel voor op de komst van een vaccin dat goed werkt voor ouderen, wat specifiek in verpleeghuizen zou worden toegediend. Maar een vaccin waarmee het kabinet zorgmedewerkers op grotere schaal wil inenten, kwam eerder beschikbaar. "Als je nu kijkt was het beter geweest als ook ikzelf eerder aan de GGD had gevraagd de systemen klaar te maken voor de eventualiteit dat ze eerder aan de slag hadden gemoeten met grootschalige vaccinatie", zegt Rutte hierover. Het kabinet heeft de eerste vaccinaties ook te veel beschouwd als symbolisch gebaar, geeft de premier daarnaast toe. "De symbolische eerste prik", noemde hij het bijvoorbeeld tijdens zijn jongste persconferentie. "Ik denk dat dat niet goed is geformuleerd. Zo'n prik is natuurlijk wel betekenisvol. Iedere prik telt." Sommige landen zijn inmiddels al zo ver met het vaccineren van hun bevolking "dat je niet meer kan zeggen: het was alleen symbolisch", aldus de premier. De Kamer vindt dat het kabinet veel te weinig heeft gedaan om zich voor te bereiden op een veranderende situatie. Nederland begint woensdag als laatste land van Europa met het zetten van de eerste prikken.

Update 14:12 - Brabantse senioren vinden ic-loting niet te verkroppen

KBO-Brabant, een seniorenvereniging van volgens eigen zeggen 125.000 leden, vindt het eventuele loten voor een plek op de intensive care bij een tekort aan plaatsen geen goed idee. "Het lijkt een faire keuze, maar dat is het niet." De club vraagt de politiek in een open brief ervan af te zien. Het zal bijvoorbeeld voor een zeer oud iemand zelf, die dankzij een 'gewonnen' ic-plek overleeft, toch niet te verkroppen zijn als hij of zij beseft dat hij zijn paar extra jaren te danken heeft aan de dood van bijvoorbeeld een tiener, aldus directeur Wilma Schrover. Aanleiding is de discussie over het 'draaiboek code zwart' en het in bepaalde noodgevallen voorrang geven aan jongeren boven ouderen. Omdat dat heel moeilijk ligt, is er sprake van loting als alternatief. "Als ouderen zijn we vaak ook vader, moeder, opa of oma", aldus KBO-Brabant. Juist de senioren realiseren zich wat loting kan betekenen, meldt de vereniging, namelijk misschien wel de dood van een eigen kind of dat van een ander. Ook voor de artsen in kwestie is dat vreselijk, denken ze. De spoedwet waarmee het kabinet wil verbieden om jonge mensen op basis van niet-medische gronden voorrang te geven op een intensivecarebed, kan nog niet op steun rekenen in de coalitie. "Laat het u als volksvertegenwoordiger niet overkomen dat u in het ergste geval straks moet verantwoorden waarom u in januari 2021 besloot om artsen via loting te laten beslissen over de levens van pakweg een 15- en een 75-jarige. Doe het de 15-jarige, de 75-jarige, hun naasten en de betrokken artsen niet aan!", schrijft de Brabantse ouderenorganisatie aan Den Haag. De hele maatschappelijke discussie is ook niet goed verlopen, vinden de Brabanders op leeftijd. "Terwijl de angst en het verdriet onder ouderen toch al groot waren vanwege het gevaar van het virus voor hen en de nonchalante dor-hout-discussie in de media over hen, werd het draaiboek onmiddellijk geframed als een voorstel voor leeftijdsdiscriminatie." Ze hielden vier dialogen met ouderen en deskundigen. Alle leden konden zich aanmelden, 25 konden er per keer meedoen, maar volgens voorzitter Leo Bisschops zijn de uitkomsten behoorlijk representatief. "Zorgvuldige uitleg over de evenwichtige medische en ethische keuzes" heeft volgens KBO-Brabant "in onze achterban geleid tot een grote mate van geruststelling en waardering voor de zorgvuldige totstandkoming van het draaiboek". Ook reacties op publicaties via eigen kanalen zouden daarop duiden. KBO-Brabant doet een "dringend beroep" op de Tweede Kamer om een besluit te nemen dat "qua evenwichtigheid niet onderdoet voor die welke in het 'draaiboek code zwart' aan de dag is gelegd". De organisatie pleit voor het integraal steunen van het draaiboek.

Update 13:25 - 'Thuiswerken maakt nieuwe onkostenvergoedingen noodzakelijk'

Door het massale thuiswerken moeten werkgevers dit jaar kritisch kijken naar de manier waarop zij onkosten van werknemers vergoeden. Zo zullen bijdragen voor reiskosten minder relevant worden, terwijl lockdownmaatregelen tegen corona thuiswerkers wel op ander soort kosten jagen. Enige hulp van de fiscus zou het werkgevers gemakkelijker maken om nieuwe onkostenvergoedingen in het leven te roepen, zegt algemeen directeur Martijn Brand van loonstrookverwerker ADP in Nederland. Werkgevers kunnen traditionele reiskostenvergoedingen onbelast uitkeren, legt Brand uit bij de jaarlijkse presentatie van het nieuwe loonstrookje. Maar dat geldt bijvoorbeeld niet voor de extra ladingen koffie of thee die werknemers niet meer op kantoor, maar thuis consumeren. Het fiscaal aantrekkelijker maken van een algemene onkostenvergoeding voor thuiswerkers zou het daarom gemakkelijker maken personeel te steunen bij het werken op afstand, stelt hij. "Als werkgever denk je: wil ik reiskosten vergoeden die niet gemaakt zijn. Maar je wil het ook beheersbaar houden. Als je telkens achteraf moet kijken hoeveel medewerkers thuis of op kantoor hebben gewerkt worden de administratieve lasten zo hoog dat het niet te doen is", aldus Brand. Volgens hem is de belastingwetgeving in die zin nog niet goed aangepast op de coronapandemie. "HR-afdelingen kijken vaak toch nog vooral vanuit het fiscale perspectief. Wij denken dat je ook naar het arbeidsrechtelijke en sociale deel moet kijken", vult Dik van Leeuwerden, hoofd van het kenniscentrum van ADP, aan. "Vind je het als werkgever nog wel zo prettig als medewerkers in een overvolle tram zitten? Misschien moet ik het fietsplan wat upgraden. Maar als het kostenpatroon wijzigt, dan komt toch ook die fiscale wetgeving om de hoek kijken." Het Nibud, dat Nederlanders al jaren voorlichting geeft over de financiële huishouding, berekende in juli wat de extra kosten zijn voor thuiswerkers. Dagelijks zijn zij 2 euro meer kwijt dan wanneer ze op kantoor zouden werken, wat neerkomt om ruim 43 euro per maand voor een vijfdaagse werkweek. Naast extra koppen koffie of thee gaat het bijvoorbeeld ook ook om meer verbruik van elektriciteit, gas en wc-papier en snellere slijtage van je bureau of stoel.

Update 13:18 - Nog geen steun in coalitie voor wet over keuzes op intensive care

De spoedwet waarmee het kabinet wil verbieden om jonge mensen op basis van niet-medische gronden voorrang te geven op een intensivecarebed, kan nog niet op steun rekenen in de coalitie. D66 is tegen zo'n verbod, en ook de grootste partij VVD twijfelt hardop in een debat over het coronabeleid aan het wetsvoorstel van haar eigen minister Tamara van Ark. De ChristenUnie vraagt zich af of een nieuwe wet wel nodig is. Artsenorganisaties hebben een draaiboek opgesteld voor het slechtst denkbare scenario, waarin de toestroom van coronapatiënten zo hoog is dat het aantal bedden op de ic's niet toereikend is. Er moet dan mogelijk geselecteerd worden op niet-medische gronden. Patiënten die korter op de ic zullen liggen, krijgen volgens het draaiboek voorrang. Ook onmisbare zorgmedewerkers komen eerder in aanmerking voor een plek. Daarna wordt volgens het draaiboek gekeken naar leeftijdsgroepen, waarbij jongeren voor ouderen gaan. Maar het kabinet wil daar niet aan. Elk leven is immers gelijkwaardig, stelt Van Ark. De Tweede Kamer sprak zich ook al uit tegen selectie puur op grond van leeftijd. Maar volgens fractievoorzitter Klaas Dijkhoff vindt de VVD "er ook heel wat voor te zeggen om de mensen die straks aan het bed staan te volgen in hun keuze en de norm waar ze op voorhand naar neigen". Hij weet nog niet zeker of zijn partij de wet sowieso wegstemt, maar zegt alvast "dat het niet zeker is dat wij dit zullen steunen". Leeftijd is "in verreweg de meeste gevallen geen bepalende factor", zegt Dijkhoff hierover. Omdat het alleen om uitzonderlijke gevallen gaat, vraagt ook ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers zich af: "is wetgeving echt nodig?" Hij benadrukt dat het draaiboek tot stand is gekomen "na uitvoerige consultatie in de sector zelf". Volgens D66 is het duidelijk dat "een aanpassing van de wet niet nodig is", zegt fractieleider Rob Jetten. Hij wil sowieso niet aan zo'n verbod en wil luisteren naar de "zorgvuldige norm" die artsen en ethici hebben opgesteld. "Het is een politieke keuze om het vertrouwen te geven aan mensen die er het meest van weten en die er elke dag mee te maken hebben. Dat is de keuze van D66."

Update 12:16 - Bioscopen zakken door corona naar 16,8 miljoen bezoeken in 2020

De Nederlandse bioscopen zijn het afgelopen jaar 16,8 miljoen keer bezocht. Dit betekent een daling van 56 procent in vergelijking met het topjaar 2019, toen ruim 38 miljoen kaartjes werden verkocht. Dat heeft de Nederlandse bioscoopsector dinsdag bekendgemaakt tijdens een digitale presentatie. Sinds 1994, toen het bioscoopbezoek in Nederland mede door het succes van videotheken op een dieptepunt zat, heeft de sector niet meer zo’n slecht resultaat behaald. De slechte resultaten zijn geheel te wijten aan de coronacrisis. Sinds de eerste lockdown van start ging, op 15 maart, zijn alle bioscopen verdeeld over drie periodes bijna vier maanden dicht geweest. In de tussenliggende periodes mochten de theaters slechts honderd en later zelfs maar dertig bezoekers per zaal ontvangen. Hierdoor werd ruim 80 procent van alle bioscoopstoelen in Nederland niet gebruikt en liep de sector zo’n 300 miljoen euro aan omzet mis. De eerste elf weken van 2020 leken de bioscopen af te stevenen op een nieuw topjaar, dankzij grote hits als Bad Boys for Life, 1917 en De Beentjes van Sint-Hildegard. In deze periode werd 9 procent meer bezoek ontvangen dan in dezelfde periode het jaar daarvoor. Opvallend is hoe goed Nederlandse films het deden tijden de coronacrisis. Het aandeel van vaderlandse titels steeg van 12 procent in 2019 naar 21 procent in 2020. Komedies als De Beentjes van Sint-Hildegard, Alles is zoals het zou moeten, De Grote slijmfilm en De Piraten van Hiernaast trokken, ondanks de coronabeperkingen, ook in de zomer volle zalen. Dit kwam mede door het uitstellen van talloze grote Amerikaanse films, zoals Fast & Furious 9, Soul en Mulan, die eigenlijk in de zomer in de bioscopen hadden moeten draaien. De bioscoopsector kan desgevraagd niet goed duiden hoe Nederland het in verhouding tot andere landen heeft gedaan het afgelopen jaar.

Update 12:15 - Hugo de Jonge nodigt Sanna uit voor eerste prik in Veghel

Gezondheidsminister Hugo de Jonge zal de 39-jarige verpleeghuismedewerkster Sanna Elkadiri woensdag in de vroege ochtend in Veghel zelf nog eens officieel uitnodigen om de allereerste coronaprik van Nederland te ontvangen, aldus het ministerie. Daarop volgen meteen drie collega's, twee vrouwen en een man. Later woensdag zullen alleen al op deze priklocatie in Veghel zoveel mogelijk mensen tegen corona worden ingeënt. Sanna, voor de eerste vaccinatie al eerder gevraagd door haar werkgever, werkt in verpleeghuis Het Wereldhuis in Boxtel en neemt twee collega's uit deze instelling mee voor de eerste prikken. De vierde collega werkt elders.

Update 12:11 - Partijen eisen opheldering kabinet over vergoeding IC-bedden

Verschillende partijen in de Tweede Kamer willen opheldering van het kabinet over de vergoeding van extra bedden op de intensivecareafdelingen. Volgens berichtgeving in de Gelderlander zouden sommige ziekenhuizen geen vergoeding krijgen voor het regelen van extra ic-bedden voor coronapatiënten. Die bedden zouden op verzoek van het kabinet zijn geregeld, maar volgens de ziekenhuizen zijn beloften over de kosten niet nagekomen. De ziekenhuizen stappen naar de rechter. "Dat kan toch alleen met een VVD-minister?" vraagt PVV-leider Geert Wilders zich af. Hij wil van minister Tamara van Ark (Medische Zorg) weten wat ze hieraan gaat doen. "Fix het," zegt GroenLinks-voorman Jesse Klaver tijdens het conoradebat op dinsdag. Ieder ic-bed moet volgens hem vergoed worden, en de rechtsgang gestopt. Het kabinet moet een signaal afgeven dat het achter de zorg staat. "Dat kan door de portemonnee te trekken." Fractievoorzitter Pieter Heerma (CDA) sluit zich aan bij de kritiek. Hij wil wil van het kabinet een garantie dat de kwestie geen invloed zal hebben op ic-capaciteit. "Juist in deze tijd van crisis voor de rechter staan over wie de rekening moet betalen, is wel pijnlijk."

Update 10:42 - Vijftig gemeenten hebben voldoende mensen voor stembureaus

Van de 352 Nederlandse gemeenten hebben er inmiddels vijftig voldoende stembureauleden en tellers. Er zijn bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer over twee maanden extra medewerkers nodig vanwege de coronamaatregelen. Een dikke maand geleden begon een campagne om extra stembureauleden te werven. Volgens een dinsdag gepubliceerd overzicht van het ministerie van Binnenlandse Zaken hebben onder meer Amsterdam, Eindhoven, Leiden en Leeuwarden voldoende mensen. Grote steden als Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen zijn nog niet klaar. De verkiezingen vinden plaats op woensdag 17 maart. Een beperkt aantal stembureaus is ook al maandag en dinsdag open. Er zijn ruim 70.000 stembureauleden en tellers nodig. In een normaal verkiezingsjaar gaat het om 40.000 tot 50.000 medewerkers. Het aantal leden van stembureaus wordt uitgebreid van minimaal drie naar minimaal vier. In de stembureaus is een extra persoon aanwezig om te kijken dat het niet te druk wordt. Ook vraagt die kiezers om hun handen te reinigen en om afstand te houden.

Update 10:38 - Gebruik van het openbaar vervoer in 2020 bijna gehalveerd

Het gebruik van het openbaar vervoer is vorig jaar door toedoen van de coronacrisis zo goed als gehalveerd. In totaal is er vorig jaar ongeveer 660 miljoen keer ingecheckt met de ov-chipkaart, tegen bijna 1,3 miljard een jaar eerder. Ruim 40 procent van het aantal check-ins vond plaats in de eerste elf weken van het jaar, toen er nog geen coronamaatregelen waren. Dat blijkt uit een analyse van OVPro van cijfers over de inchecktransacties, die worden bijgehouden door Translink en CBS. De maanden januari en februari waren nog iets drukker dan een jaar eerder. Vanaf woensdag 11 maart, toen de eerste ingrijpende landelijke coronamaatregelen werden aangekondigd, zette de forse daling echter in. Sindsdien lag het ov-gebruik gemiddeld ruim 60 procent lager ten opzichte van 2019. April was veruit de rustigste maand, met ongeveer 16 miljoen check-ins. Normaal gesproken wordt er in die maand per week alleen al 26 miljoen keer ingecheckt. De drukste maand voor het ov tijdens de coronacrisis was september, al was het aantal check-ins nog altijd bijna de helft ten opzichte van een jaar eerder. Het aantal check-ins staat niet gelijk aan het aantal reizigers. Iemand kan voor één reis meerdere keren inchecken, bijvoorbeeld bij een overstap naar een andere vervoerder. OVPro verwacht dat het nog jaren zal duren voordat het gebruik van het openbaar vervoer weer op het niveau van 2019 ligt. Als de coronamaatregelen achter de rug zijn, zullen meer mensen weer reizen met het ov, maar door structurele gedragsveranderingen zullen niet alle voormalige reizigers terugkeren, voorspelt de organisatie.

Update 09:26 - Toeristen laten Spanje links liggen door coronapandemie

Door de coronacrisis blijven toeristen massaal weg uit Spanje. In november droogde de toeristenstroom met 90 procent op in vergelijking met een jaar eerder. Dit nadat de autoriteiten in Spanje extra reisrestricties aankondigden om verdere verspreiding van het coronavirus in te dammen. In de eerste elf maanden van 2020 hebben zo'n 19 miljoen buitenlandse toeristen Spanje bezocht. Dat betekent op jaarbasis een daling van 78 procent, aldus het Spaanse statistiekbureau INE. De uitgaven van toeristen in Spanje vielen in november 91 procent lager uit in vergelijking met dezelfde maand een jaar eerder.

Update 08:00 - Rotterdamse middelbare scholen houden virtuele open dag

Nu de middelbare scholen dicht zijn vanwege het coronavirus blijven de deuren ook dicht voor hun open dagen. Daarom houden tientallen middelbare scholen in Rotterdam binnenkort samen een virtuele open dag. Online laten ze zichzelf zien aan kinderen uit groep 8, op de Digitale Scholenmarkt. De scholenmarkt wordt gehouden op 21, 25 en 28 januari. Ongeveer tachtig middelbare scholen uit Rotterdam en omstreken doen mee, zoals het Avicenna Collega, het Marnix Gymnasium, het Laurens Lyceum en het Scheepvaart en Transport College. De organisatoren hopen ongeveer 10.000 kinderen online te zien. De scholenmarkt is opgezet als een driedimensionale game, waarbij de kinderen zelf een eigen poppetje aanmaken en van school naar school wandelen. Bij elke school kunnen ze filmpjes bekijken en chatten met medewerkers.

Update 06:45 - Machiavelliprijs 2020 voor Marion Koopmans en Diederik Gommers

De Machiavelliprijs gaat dit jaar naar hoogleraar virologie Marion Koopmans en de voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, Diederik Gommers. Dat heeft het bestuur van Stichting Machiavelli dinsdag bekendgemaakt. De prijs wordt jaarlijks toegekend aan een persoon of organisatie voor een opmerkelijke prestatie op het gebied van publieke communicatie. Koopmans en Gommers krijgen de prijs vanwege "hun niet aflatende inzet om de wetenschap over het coronavirus toegankelijk te maken voor een breed publiek. Enthousiast en onvermoeibaar weten zij keer op keer feiten en fabels over het virus te onderscheiden in een begrijpelijke taal", aldus het juryrapport. "Het bewust opzoeken van de dialoog met twijfelaars over de wetenschap en tegenstanders van het beleid, heeft bijgedragen aan een groter begrip, zeker bij jongeren. Het siert Koopmans en Gommers dat zij het informeren van een breed publiek tot hun roeping hebben gemaakt naast hun dagelijks werk in de zo urgente bestrijding van het coronavirus. Een roeping die beiden met grote vanzelfsprekendheid en kundigheid uitoefenen." De prijs wordt op maandag 15 februari uitgereikt in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. Het is de 32ste keer dat de prijs wordt uitgereikt. De prijsuitreiking is dit jaar vanwege de coronamaatregelen niet fysiek toegankelijk voor het publiek. Vorig jaar won Elliot Higgins van journalistiek collectief Bellingcat de prijs.

Update 04:48 - Ziekenhuizen naar rechter: extra ic-bedden niet vergoed

Ziekenhuisbesturen zijn woest op minister Tamara van Ark, omdat die de extra ic-bedden voor coronapatiënten niet wil vergoeden. Ze hebben een rechtszaak aangespannen om haar via de rechter te dwingen alsnog met miljoenen euro's over de brug te komen, schrijft het AD. Het gaat onder meer om Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede, Rivierenland in Tiel en Rijnstate in Arnhem. Die hebben nota bene op verzoek van de minister het aantal bedden op de intensive cares uitgebreid, maar krijgen daar dus geen dekkende vergoeding voor. Voor Ziekenhuis Gelderse Vallei betekent het een verliespost van 3,5 miljoen euro. Lees meer.

Update 04:35 - 'Verpleegkundige krijgt als eerste in Nederland coronavaccin'

Verpleeghuis-medewerker Sanna Elkadiri (39) wordt woensdag als eerste in Nederland ingeënt tegen het coronavirus, meldt het AD. "Ik snap de angst heel goed, maar ik heb veel vertrouwen in de wetenschap. Het voelt veilig", zegt ze tegen de krant.

Update 03:30 - De Jonge wacht opnieuw zwaar debat over vaccinatiebeleid

Zorgminister Hugo de Jonge wacht dinsdag opnieuw een zwaar debat over zijn vaccinatiestrategie. De bewindsman besloot maandag onder zware politieke druk dat het prikken tegen het coronavirus toch twee dagen eerder kan beginnen. Maar hij moest ook erkennen dat de vaccinatiecampagne eerder van start had kunnen gaan als hij de GGD'en op tijd aan het werk had gezet met de voorbereidingen. Ondanks die boetedoening én de toezegging om alsnog iets eerder te gaan vaccineren, blijft de oppositie zeer kritisch op De Jonge. Veel partijen zullen in het debat, waar ook premier Mark Rutte bij wordt verwacht, meer daadkracht eisen van het kabinet om verdere problemen met het vaccinatiebeleid te voorkomen. GroenLinks-leider Jesse Klaver sprak maandag in het radioprogramma 1op1 van "serieuze zorgen" over het functioneren van De Jonge. "Hoeveel fouten kun je maken?", zei hij na een week waarin de minister zijn vaccinatiestrategie keer op keer moest bijstellen. "Verdorie, de vaccins liggen in Nederland en we zijn nog niet aan het prikken. Dat is gewoon niet goed." PVV-leider Geert Wilders betichtte de CDA-bewindsman om die reden eerder al van "totale incompetentie". Ook voor de PvdA staat buiten kijf dat het kabinet keer op keer te laat is. De partij wil dat De Jonge met een duidelijk plan komt voor als de nieuwe vaccins komen die nu nog op toelating wachten. Ook wil de partij duidelijkheid over wat scholen gaan doen om te voorkomen dat leerlingen door de hernieuwde lockdown achterstanden oplopen. Daar heeft het kabinet tot nu toe veel te weinig voor gedaan, vindt de partij.

Update 03:30 - RIVM komt met weekcijfers: aantal besmettingen weer iets lager

In de afgelopen week zijn weer minder coronabesmettingen aan het licht gekomen dan een week eerder. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) maakt dinsdag het precieze aantal bekend in een wekelijks rapport. De cijfers kunnen mogelijk meer inzicht geven in de effecten van de lockdown, die op 15 december inging om het virus te beteugelen. Het totale aantal positieve testresultaten in de afgelopen week hangt af van het dagcijfer van dinsdag. Opgeteld werden in de zes dagen waarover de cijfers al wel bekend zijn ruim 50.000 besmettingen gemeld. Daar komen de laatste dagelijkse cijfers nog bij. Gemiddeld werden afgelopen week ruim 8200 nieuwe gevallen per dag gemeld. Als dat zo blijft, komt het weekcijfer ruimschoots onder de 60.000 uit, ruim 10 procent lager dan de week ervoor. In de vorige update, op dinsdag 29 december, becijferde het instituut dat in de zeven dagen ervoor 67.388 positieve testresultaten waren geregistreerd. Dat kwam neer op een daling van zo'n 12 procent ten opzichte van de week daarvoor. Of de afname te danken was aan de lockdown, viel volgens het RIVM echter nog niet te zeggen. Het instituut hield rekening met de mogelijkheid dat tijdens de feestdagen minder mensen die klachten hadden zich hebben laten testen. In de wekelijkse rapportage geeft het RIVM ook de laatste stand van zaken over ziekenhuisopnames, sterfgevallen en het zogeheten reproductiegetal. Dat getal geeft weer hoe snel het virus zich verspreidt. In het vorige weekoverzicht stond het op 1,15. Dat wil zeggen dat 100 besmette mensen gemiddeld 115 anderen aansteken.

Update 01:50 - Haarlemse burgemeester strenger bij protestacties

De Haarlemse burgemeester Jos Wienen gaat de regels bij demonstraties strenger maken. Hij hoopt daarmee te voorkomen dat protestacties zoals die van Vrouwen voor Vrijheid afgelopen zondag ongewenste, ’festivalachtige’ trekjes krijgen. "Het is treurig en erg dat mensen zich niet aan de regels houden", zegt Wienen tegen De Telegraaf. Muziek is voortaan uit den boze en er wordt strenger gehandhaafd. Niet lang na het middaguur liep het Haarlemse Vlooienveld zondag vol met actievoerders, die tegen de coronamaatregelen van het kabinet zijn. Op het drukste moment waren er volgens De Telegraaf zo’n 1750 man op de been. Die hielden te weinig afstand tot elkaar. "Als ik achteraf kijk naar hoe zoiets in de praktijk loopt en naar het feit dat er ook muziek werd afgespeeld, dan denk ik dat dat bij het publiek een risico meebrengt", aldus de burgemeester. De gemeente greep in en het evenement moest rond 15.00 uur worden beëindigd. "Demonstreren is een democratisch grondrecht en dat blijft ook in de coronatijd overeind, ook voor mensen die de grenzen opzoeken", zegt Wienen. Volgens de burgemeester waren er van tevoren goede afspraken gemaakt met de organisatoren. Zo liepen er namens Vrouwen voor Vrijheid een stuk of vijftig ’controleurs’ over het terrein om aanwezigen op de regels te wijzen. Omdat het een actie in de buitenlucht betrof, waren mondkapjes niet verplicht. Het evenement verliep ’gemoedelijk’, tot demonstranten herhaaldelijk de mist in gingen. "De organisatie heeft diverse keren vanaf het podium de regels omgeroepen. Dat had effect, maar er werd maar even naar geluisterd. Er is vrij lang geconstateerd dat het in grote lijnen goed ging." Na de vierde waarschuwing was volgens Wienen - die overigens niet aanwezig was bij de actie - de maat vol. "Men is toen grotendeels direct weggegaan, afgezien van een klein groepje dansende mensen." Hoeveel politieagenten en handhavers precies bij het evenement aanwezig waren om een oogje in het zeil te houden, weet de burgemeester niet. "Voor zover ik weet zijn er geen boetes uitgedeeld."

Update 01:29 - Viruswaarheid spant opnieuw zaak aan tegen Staat

Actiegroep Viruswaarheid en 29 gedupeerde Nederlandse reizigers spannen een kort geding aan tegen de Staat vanwege de op 29 december ingevoerde coronatestplicht voor alle luchtreizigers naar Nederland. Dat dient dinsdag. "Zo’n entreebewijs voor eigen land is illegaal", stelt advocaat Gerben van de Corput in De Telegraaf. De advocaat sommeerde vrijdag na een geslaagd geding het tonen van de negatieve PCR-test in het buitenland bij het instappen op thuisvluchten te schrappen. Het kabinet nam de verplichting per 4 januari echter op in een ministeriële regeling onder de Noodwet Covid-19. De PCR-test geldt voor iedere reiziger uit risicogebieden. Omdat alles nu ’oranje’ is, is dat overal. De juridische grondslag wordt met spoed geborgd in de Wet Publieke Gezondheid. Van de Corput stelt dat een PCR-test vlak voor terugvlucht niet tijdig realiseerbaar is. "Je kunt landgenoten niet zomaar toegang tot Nederland ontzeggen door hen aan boord te weigeren. Dat staat ook nergens in de vervoersvoorwaarden", meent de advocaat. "Veel Nederlanders zijn al weken in het buitenland, voor werk, familiebezoek, gezondheid of een andere noodzakelijke reden. Zij weten vaak van niks en komen er ineens op de luchthaven achter dat ze zonder de juiste PCR-verklaring niet mee mogen. Dat deugt juridisch niet. Ook het OMT heeft hierover slechts een advies afgegeven. De regeling moet van tafel." Nederlandse reizigers laten aan De Telegraaf weten dat de PCR-test lang niet altijd gecontroleerd wordt en dat hij ook makkelijk is te vervalsen. "Gewoon een bestaande verklaring fotoshoppen met andere datum en naam. Dat doen steeds meer mensen", aldus een Nederlandse die in Spanje woont en werkt. Vakantievlieger Transavia herkent zich niet in de fraude en gebrek aan controles bij de check-in. "Het overleggen van een testverklaring is nu vast onderdeel van de reisdocumenten. Online inchecken kan dan niet meer. Wij houden ons aan regels die de overheid ons oplegt", zegt een woordvoerder. De luchtvaart vraagt al maanden om meer testcapaciteit om veilig te vliegen, zodat het reizigersvertrouwen weer kan toenemen. KLM geeft geen aantallen passagiers die aan boord zijn geweigerd, omdat ze geen negatieve coronatest kunnen tonen. "Op Schiphol gaat het goed, op buitenstations konden sommige reizigers zonder uitslag niet instappen", aldus een KLM-zegsman. "De verklaring moet aan vaste eisen voldoen en afgegeven zijn door een arts of ziekenhuis. Dat controleren we. Zo niet, dan mag de passagier niet mee naar Schiphol."

Update 00:01 Bevolkingsgroei halveerde in 2020 vanwege corona

De Nederlandse bevolking groeide vorig jaar met zo'n 63.000 inwoners, half zoveel als in 2019. Door de vele reisbeperkingen vanwege het coronavirus kwamen weinig migranten deze kant op. Bovendien was het aantal sterfgevallen hoger dan normaal vanwege de virusuitbraak, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De statistici hadden van tevoren verwacht dat het inwonertal boven de 17,5 miljoen uit zou stijgen. Maar dat is niet gebeurd. Het aantal inwoners bleef net onder deze grens hangen. Dit zijn overigens voorlopige cijfers die nog iets kunnen veranderen als bij het CBS meer gegevens binnenkomen. Met name de eerste golf van het coronavirus had een groot effect op de bevolkingsgroei, zeggen de onderzoekers. Het aantal sterfgevallen oversteeg het aantal geboortes. Bovendien droogde de migratiestroom richting Nederland vrijwel op. De onderzoekers zagen ook dat minder mensen naar het buitenland verhuisden. Toen de coronamaatregelen werden versoepeld, kwam de migratie ook weer op gang. Tijdens de tweede golf die volgde in het najaar nam de migratie minder af. Het komt vooral door migratie dat de bevolking vorig jaar toch nog is gegroeid. Over het hele jaar kwamen er 59.000 meer mensen naar Nederland dan er naar het buitenland verhuisden. Daar komt bij dat er 4000 meer kinderen werden geboren dan er mensen overleden. Dat laatste droeg relatief weinig bij aan de bevolkingstoename. In de tien grootste gemeenten van het land was het goed te merken dat de bevolkingsgroei vorig jaar afnam. De meeste grotere steden groeien normaal gesproken vooral vanwege migratie. "Doordat het aantal immigranten sinds de wereldwijde coronamaatregelen sterk afnam, zakte de bevolkingsgroei vooral in deze steden in", leggen de onderzoekers uit. "Er kwamen niet alleen minder arbeidsmigranten maar ook minder internationale studenten." In Amsterdam droogde de bevolkingsgroei bijna volledig op. Ook in Rotterdam, Den Haag en Utrecht waren sterke dalingen te zien. In Almere bleef de bevolkingsgroei nog enigszins op peil.