Lodewijk Asscher trekt zich terug als PvdA-lijsttrekker vanwege rol in toeslagenaffaire

De toeslagenaffaire heeft een vierde politicus de kop gekost: PvdA-leider Lodewijk Asscher, minister van Sociale Zaken in het vorige kabinet, trekt zich terug als lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen.

Asscher heeft het besluit genomen naar aanleiding van het vernietigende rapport over de toeslagenaffaire, zegt hij in een videoboodschap op Facebook. De PvdA'er wel blijft aan als Tweede Kamerlid, maar zal na de verkiezingen niet terugkeren in het parlement.

"Ik vind dat we de democratie meer dienen met zelfreflectie dan met brute verontwaardiging", zegt hij in het filmpje. "Ik vind dat we de democratie meer dienen door fouten toe te geven, en dat je daarmee fouten voorkomt, dan door tactisch zwijgen."

'Onrechtmatige jacht op duizenden gezinnen'

Asscher was in het vorige kabinet als minister van Sociale Zaken verantwoordelijk voor het toeslagenbeleid. In die rol wist hij echter niet te voorkomen dat bij de uitvoering door de Belastingdienst duizenden ouders die kinderopvangtoeslag ontvingen onterecht als fraudeur werden bestempeld en zo naar de financiële afgrond werden geholpen.

Lees ook: Valt het kabinet over de toeslagenaffaire? 'We praten vrijdag verder'

De oud-minister zegt niet te hebben geweten dat de fiscus "een onrechtmatige jacht had geopend op duizenden gezinnen". De politicus stelt wel dat hij als verantwoordelijk bewindsman wetten heeft aangepast "omdat ze te ver gingen" en dat hij boetes heeft "gematigd".

De teruggetrokken lijsttrekker hoopte met zijn partij na de historische verkiezingsnederlaag in 2017 dit jaar veel sterker voor de dag te kunnen komen. Dat is volgens hem nodig om mee te kunnen denken over "Nederland na corona". "Maar ik stel vast dat de discussie over mijn rol het op dit moment niet mogelijk maakt om daarvoor te zorgen."

'Moedig besluit'

PvdA-voorzitter Nelleke Vedelaar heeft respect voor het "moedige besluit" van Asscher om zich terug te trekken als politiek leider. Ze zegt dat hij de sociaal democratische partij de afgelopen jaren "een nieuw gezicht" heeft gegeven. "Lodewijk bracht onze partij waar we willen dat hij staat: tussen de mensen, met lef en een overtuigend sociaaldemocratisch verhaal."

Ook premier Mark Rutte spreekt op Twitter zijn waardering uit voor het besluit van Asscher. De minister-president heeft zijn oud-collega na diens "zware besluit" persoonlijk gesproken. "Ik had, heb en houd grote waardering voor zijn enorme inzet voor ons land en voor onze samenwerking door de jaren heen."

(Tekst gaat verder onder tweet)

Wie nu de kar bij de PvdA moet gaan trekken bij de aankomende verkiezingen is nog niet duidelijk. Het partijcongres dat vanaf donderdag digitaal zou worden gehouden is tot nader order uitgesteld. De Tweede Kamerverkiezingen staan gepland voor 17 maart.

Treedt het kabinet af?

Dinsdag besprak het kabinet in een extra ministerraad het vernietigende rapport van een speciale Kamercommissie over de toeslagenaffaire. Rutte zei na afloop van dat beraad dat de regeringsploeg vrijdag verder zal spreken over de slepende kwestie, óók over de politieke consequenties van het schandaal.

Lees ook: Kabinet moet aftreden om toeslagenaffaire, vindt meerderheid Nederlanders

In Den Haag wordt er sterk rekening mee gehouden dat het kabinet-Rutte III over de toeslagenaffaire zal vallen, twee maanden voor de eindstreep. Een kleine meerderheid (52 procent) van het Hart van Nederland-panel ziet het liefst dat Rutte en zijn ploeg inderdaad aftreden om de kwestie. Van vier op de tien deelnemers hoeft dat niet.

'Asscher een van hoofdschuldigen'

Nederlanders willen vooral dat minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat opstapt (45 procent). Hij was in het vorige kabinet als staatssecretaris verantwoordelijk voor de Belastingdienst. Ook Wopke Hoekstra, huidig minister van Financiën, is veelvuldig (38 procent) kop van jut.

Toch blijft ook de rol van Asscher in de toeslagenaffaire bij veel ondervraagden niet onopgemerkt. "Waarom wordt de naam Asscher nergens genoemd? Hij was volgens mij een van de hoofdschuldigen", stelt een panellid. "Rutte, Wiebes, Hoekstra en Asscher moeten niet allen aftreden, maar zich ook beseffen dat er voor hun geen plaats meer is in de politiek", valt een ander bij.

0:37

Kabinet moet aftreden om toeslagenaffaire, vindt meerderheid ...

Redactie/ANP