Diesel is bijna net zo duur als benzine geworden: vier oorzaken

Veelrijders maken vaak een bewuste keuze voor diesel, want door de lage prijs kan het geld makkelijk terugverdiend worden. Inmiddels lijkt dat voordeel als sneeuw voor de zon te verdwijnen, want vooral diesel is snel extreem duurder geworden. Hoe zit dat?

Begin dit jaar was de gemiddelde landelijke adviesprijs (GLA) van een liter Euro95 'nog' 2,11 euro per liter. Diesel had toen een GLA van 1,74 euro per liter, 37 eurocent goedkoper dan benzine. Woensdag ligt de GLA van een liter benzine op bijan 2,44 euro tegenover 2,31 euro voor een liter diesel, een verschil van nog slechts 13 eurocent.

Die rappe stijging komt allereerst door vraag en aanbod, legt Marnix Koopmans van de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (VNPI) uit aan Hart van Nederland. Zo zijn in vergelijking met andere continenten als Noord-Amerika in Europa relatief veel meer personenauto's die op diesel rijden.

Europa heeft dieselprobleem

Tegelijkertijd wordt er in Europa zelf maar weinig diesel gemaakt. "In de normale situatie heeft Europa al te weinig diesel", aldus Koopmans. En dus zijn we hier sterk afhankelijk de productie in andere delen van de wereld. Normaal kon uit Rusland altijd goedkoop diesel worden geïmporteerd.

Maar sinds de Russische inval in Oekraïne bijna drie weken geleden schuwen Europese (olie)bedrijven om met het land brandstofzaken te doen, weet Koopmans. "Tegelijkertijd heeft Europa juist een overschot aan benzine, waardoor die prijsstijging nog relatief beperkt kan worden."

Vraag naar diesel valt niet weg

De vraag naar diesel blijft hoog omdat juist de voertuigen die op diesel rijden, zoals vrachtwagens en bestelbusjes, niet of nauwelijks getroffen worden door het thuiswerkadvies. "Daardoor stijgt de dieselprijs harder, omdat vrachtwagens en bedrijfsauto's het nodig blijven hebben", aldus Paul van Selms van consumentenplatform UnitedConsumers.

Nu voor een groot deel het aanbod van diesel en ruwe olie naar Europa is weggevallen, leidt de relatief grotere vraag naar diesel tot nóg hogere prijzen.

Geen goedkope restolie meer

Naast de import van goedkope diesel uit Rusland konden we tot voorheen ook gebruikmaken van de mogelijkheid om lastig te bewerken ruwe olie uit Rusland te halen. Russische raffinaderijen zijn wat eenvoudiger van opzet en kunnen niet alles van ruwe olie verwerken tot bruikbare brandstoffen.

"Wat overblijft, de bottom of the barrel, kunnen wij wel aanpassen", zegt Koopmans over de meer geavanceerde raffinaderijen in Europa. Jarenlang konden we daarom hier op relatief goedkope wijze de restolie uit Rusland toch nog tot diesel omvormen. Dat aanbod valt nu voor onbepaalde tijd deels of volledig weg.

Hogere energieprijzen

Los van deze vraag- en aanbodperikelen is ook het proces om diesel te laten voldoen aan de milieueisen duurder geworden. Dat komt allemaal door de gestegen energieprijzen. Zo moet de zwavel uit de brandstof worden gehaald. "Dat doen we met een waterstofbehandeling", vertelt Koopmans, "en dat is energie-intensief".

Nu de gas- en elektriciteitsprijzen de afgelopen maanden - en vooral de laatste weken - omhoog zijn geschoten, is het uitgebreide proces wat komt kijken bij de verwerking van diesel veel duurder geworden. Naast dat diesel dus zelf in prijs is gestegen komen deze kostenposten er nog eens bovenop.

Bovenstaande reportage was eerder te zien in Hart van Nederland