Helft Nederlanders gelooft in alternatieve waarheden, van FVD-aanhang 94 procent

Corona wordt met opzet misbruikt voor macht, het World Economic Forum wil een Great Reset veroorzaken en de aanslagen op 11 september 2001 zijn in scène gezet: een groot deel van de bevolking zegt dat deze samenzweringstheorieën naar alle waarschijnlijkheid waar zijn. Uit representatief onderzoek van het Hart van Nederland-panel onder 3503 mensen blijkt dat 51 procent een of meer alternatieve waarheden geloven.

Complottheorieën, ze zijn zo oud als de dood van de Romeinse keizer Nero. Het geloof dat er iets niet klopt aan de waarheid die door autoriteiten wordt gepresenteerd en dat er achter de schermen een samenzwering plaatsvindt. Deze theorieën zijn soms gebaseerd op verzinsels, soms op basis van overdrijving van halve feiten en soms blijken ze waar te zijn. Zoals het bestaan van het Amerikaanse geheime programma MKUltra waarbij illegale drugsproeven op mensen werden gedaan, wat het wantrouwen in de overheid laat toenemen.

Forum voor Democratie

Vooral sinds de opkomst van Donald Trumps 'alternatieve feiten' en de coronacrisis vinden steeds meer mensen dat wat door de overheid en grote media wordt gepresenteerd als feiten niet stroken met de waarheid. Deze week nog kwam FVD-leider Thierry Baudet ervoor uit 'conspiracy theorist' te zijn, een complotdenker. Zijn uitspraak dat we worden geregeerd door kwaadaardige reptielen, een vaak gehoorde complottheorie, is voor hem een metafoor voor de 'verachtelijke wezens' die de wereld regeren.

Niet verwonderlijk dat de aanhangers van deze partij veruit de meeste alternatieve waarheden geloven: 94 procent van de mensen die vandaag op Forum voor Democratie zou stemmen zegt dat een of meer van de theorieën zeer waarschijnlijk waar is. Zo gelooft 83 procent van de FVD-stemmers dat de media onder één hoedje met de overheid spelen, en 45 procent dat de aanslagen op 11 september 2001 in scène zijn gezet. 30 procent van de FVD'ers gelooft in chemtrails, 23 procent denkt dat de maanlandingen nep zijn.

Wat zegt het over je?

Mensen die het meest in deze alternatieve waarheden geloven zijn over het algemeen mensen die minder vaak tv kijken: 72 procent van de mensen die regelmatig naar de Nederlandse zenders kijkt, gelooft in complottheorieën. Dit getal ligt tussen de 39 procent (NPO 1) en 52 procent (RTL 7) voor tv-kijkers.

Ook zijn het vaak jongere mensen die de gangbare waarheid wantrouwen. 38 procent van de 65-plussers en 43 procent van de mensen tussen de 55 en 64 jaar zeggen in een of meer samenzweringen te geloven. Onder mensen tussen de 25 en 34 is het percentage dat in complotten gelooft het hoogst: 65 procent denkt dat een of meer van de theorieën klopt.

Als je kijkt naar het opleidingsniveau zijn het vooral mensen die VMBO of MBO-1 hebben gedaan die meer in de complotten geloven: 61 procent gelooft in complotten, tegenover zo'n 43 procent van de mensen die HAVO, VWO, HBO of WO hebben gedaan. Onder de mensen die geen of alleen basisonderwijs hebben gevolgd zegt zelfs 79 procent in samenzweringstheorieën te geloven.

De mate van religiositeit lijkt weinig uit te maken voor het vertrouwen of wantrouwen in de overheid, maar de mate van spiritualiteit juist wel. Mensen die zichzelf spiritueel aangelegd voelen hangen in grote meerderheid van 60 procent een of meer theorieën aan, tegenover 48 procent van de mensen die zichzelf niet spiritueel vinden.

Polarisatie

De opmars van complottheorieën gaat hand in hand met de opkomst van sociale media, ziet Jan-Willem van Prooijen, die al lange tijd onderzoek naar het fenomeen doet. "Telegram geeft een nieuwe dynamiek", legt hij uit. "In gesloten Telegramgroepen krijgen mensen weinig tegenspraak. Dat kan polariserend werken omdat ze overtuigd raken van hun eigen gelijk."

Een oplossing zou dan ook gevonden moeten worden in weer meer met elkaar in gesprek gaan, zodat je ook geconfronteerd worden met andere meningen. Dat geldt zowel voor mensen die niet in de waarheid zoals die wordt gepresenteerd door de overheid geloven, als in mensen die helemaal niet in samenzweringen geloven.

Mensen moeten niet zomaar weggezet worden als complotdenker, vindt een van de respondenten. "Wat is een complotdenker? Iedereen die het niet eens is met de regering/media is tegenwoordig een complotdenker. Vroeger had je dan een andere mening", schrijft het panellid.

"Het christelijke geloof wordt ook vaak als sprookje te boek gedaan", laat een gelovige man weten aan Hart van Nederland, "Ik denk dat iedereen er zelf zijn vrijheid in mag hebben, maar er moet wel een vorm van geloofwaardigheid in zitten, zoals dat wij door reptielen worden geregeerd."

"Als we echt weer als land willen functioneren, en als lidstaat van de EU, moeten we meer samenwerken, meer naar elkaar luisteren, en vooral die Hollandse nuchterheid bewaren en koesteren", reageert een respondent van het panel. "Daarom moeten we wel luisteren naar wat die complotdenkers te zeggen hebben, zodat we kunnen begrijpen waar ze bang voor zijn, en ze eens een keertje meenemen naar die plekken of ze eens een keer die mensen laten ontmoeten."