Kabinet grijpt in: stikstofuitstoot halveren, boeren blijven zonder perspectief

Het halveren van de stikstofuitstoot zal in gebieden tot grootscheepse veranderingen leiden, bevestigt de natuuranalyse van het ministerie van Landbouw. Uit die analyse blijkt dat in de Gelderse Vallei, vlak naast de Veluwe, de stikstofuitstoot met 58 procent omlaag moet. En ook voor Noord-Brabant, de provincie met de hoogste stikstofuitstoot, ligt een enorme klus.

In Limburg moet de stikstof meer dan gehalveerd worden. In beschermde natuurgebieden moet de uitstoot zelfs met minstens 95 procent omlaag, en in de ring rondom deze gebieden met 70 procent.

Landbouw grote bron van stikstof

Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) stuurde de 'richtinggevende doelstellingen' per gebied vrijdag naar de Tweede Kamer. Ze zijn ingrijpend voor voornamelijk boeren. Volgens het RIVM komt 45 procent van de stikstofneerslag uit de agrarische sector. In sommige gebieden zullen veel boeren weg moeten, of op een andere manier hun uitstoot fors moeten verminderen.

Hoewel het kabinet hoopt boeren eindelijk duidelijkheid te geven, krijgen de uitvoerende provincies nog enige tijd en veel bewegingsruimte om de doelen te halen. 1 juli 2023 moeten zij met hun gebiedsaanpak komen. Daarin kunnen zij afwijken van de bepaalde stikstofdoelen per gebied, maar de natuurdoelen moeten wel worden behaald. Bijna driekwart van de gevoelige natuur moet weer op een voor de natuur veilig niveau komen (onder de zogenoemde kritische depositiewaarde).

Uitstoot halveren

Landelijk betekent dit dat de stikstofuitstoot gehalveerd moet worden en in sommige gebieden zal de ruimte volledig op de schop moeten worden genomen om tot hogere doelen te komen. In gebieden waar goed geboerd kan worden (zonder problemen met water, bodem en natuur) zal de stikstofuitstoot met zo'n 12 procent omlaag moeten, veelal door landelijke maatregelen. Op veel andere plekken moet de uitstoot bijna gehalveerd worden.

Rondom stikstofgevoelige natuurgebieden zal de uitstoot met 70 procent moeten worden verminderd, maar hoe breed die 'ring' is, mogen provincies deels zelf invullen. In de beschermde Natura 2000-gebieden moet de stikstof met 95 procent omlaag. Dat betekent dat er nauwelijks ruimte is om te boeren, hoewel het ministerie opmerkt dat er agrarische activiteiten bestaan als "bewust onderdeel van bijvoorbeeld natuurbeheer". Daar moet dan een "passende oplossing" voor worden gevonden.

Geen perspectief

Om boeren te helpen bij de nodige aanpassingen komt het kabinet nog niet met concrete maatregelen. Het plan voor boerenperspectief moest de pijn van de stikstofaanpak ietwat verzachten, maar landbouwminister Henk Staghouwer kijkt vooral naar een "versnelling en prioritering" van de omslag naar de groenere kringlooplandbouw.

Wel overweegt de bewindsman bestaande subsidieregelingen uit te breiden. Het ministerie benadrukt dat de plannen hand in hand gaan met de gebiedsplannen om stikstofuitstoot te verminderen, en de brief van vrijdag dus nog maar het begin is.

Het kabinet wil boerenbedrijven ondersteunen die meer ruimte willen nemen voor hun vee, en door technische innovaties groener willen boeren. Ook komt er mogelijk hulp voor boeren die volledig nieuwe producten of diensten willen aanbieden. Omdat in sommige gebieden wegens de stikstofcrisis nauwelijks ruimte is voor boeren, wordt daarnaast hulp aangeboden voor boeren die willen stoppen of verhuizen.

ANP/Hart van Nederland