Kabinet-Rutte IV gevallen: hoe kon het zover komen?

De VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zijn het niet eens geworden over maatregelen om de asielzoekers te beperken. Het gevolg daarvan is dat het kabinet van premier Mark Rutte is gevallen. Hoe kon het zover komen?

De asielproblematiek was al langere tijd een splijtzwam in de coalitie. De oorlog in Oekraïne leidde tot een grote stroom aan migranten, en dat kwam vorig jaar bovenop de hoge stroom asielzoekers uit de rest van de wereld. Het leidde vorig jaar zomer tot lange rijen bij het aanmeldcentrum in Ter Apel en de roep om crisisnoodopvangen.

Bekijk hier hoe de asielgesprekken tot grote problemen in het kabinet leidde:

2:36

Kabinet komt er niet uit met gesprekken over asielplannen

Ruzie over asiel

De oplossing voor het probleem zou moeten voortkomen uit gesprekken tussen de VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Dat bleken stroeve gesprekken, te stroef. De kwestie was zelfs zo precair dat premier Mark Rutte aanschoof bij de gesprekken, evenals de drie vicepremiers. Als het gaat om grip krijgen op arbeidsmigranten, studenten en mensen die om liefde naar Nederland komen bleken de eisen, wensen en standpunten van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie niet ver uiteen te liggen. Asiel daarentegen was hét grote probleem.

De vier partijen vonden weliswaar dat er grip op asiel moet komen, maar VVD en CDA stelden een veel strengere aanpak voor dan D66 en ChristenUnie. De laatste twee hamerden al maanden op vooral humane, juridisch houdbare en uitvoerbare maatregelen. Zij wilden vooral werken aan het goed opvangen van asielzoekers, terwijl VVD en CDA vooral de instroom van asielzoekers wil beperken.

VVD speelde sleutelrol bij val

"De VVD en CDA pleitten voor het invoeren van een tweestatusstelsel om meer grip op de instroom van asielzoekers te krijgen", legt politiek verslaggever Hannah Warnar uit. Met zo’n stelsel kunnen vluchtelingen een permanente óf een tijdelijke verblijfsvergunning krijgen. "Mensen in die laatste groep hebben minder rechten in Nederland, waaronder ook een beperking van gezinshereniging", dat is de mogelijkheid om familieleden naar Nederland te halen.

"Met name VVD wil graag die beperking op het nareizen van kinderen en andere familieleden, maar de ChristenUnie wil dat absoluut niet", aldus Warnar. Dat bleek ook uiteindelijk de definitieve breuk teweeg te brengen. De ChristenUnie heeft volgens bronnen het daadwerkelijke initiatief genomen voor de val van het kabinet. Volgens Warnar speelde de VVD echter een sleutelrol in de val. De VVD kon meer eisen "omdat zij er goed voor staan in de peilingen", aldus Warnar. Die partij heeft dus minder te verliezen bij de val van het kabinet dan bijvoorbeeld CDA en D66, die beide virtueel op groot verlies staan.