LIVEBLOG: Vrijwel alle boerenblokkades opgeheven | 'Al tientallen miljoenen euro's schade'

Protesterende boeren voeren ook dinsdag actie door het hele land, tegen het stikstofbeleid. Onder meer snelwegen, afvalverwerkingsbedrijven en distributiecentra van supermarkten worden geblokkeerd door boeren op trekkers, en sympathisanten. Lees in dit liveblog het laatste nieuws rond de acties.

Update 22:30 - Hart van Nederland sluit dit liveblog af. Volg morgen opnieuw alle ontwikkelingen rond de boerenprotesten in het land op Hartvannederland.nl.

22.15 uur - Boeren stichten brand op A50 bij Apeldoorn, weg richting Zwolle dicht

De snelweg A50 bij Apeldoorn richting Zwolle is dinsdagavond laat afgesloten. Volgens de ANWB gaat het om een boerenblokkade. Op Twitter gaan filmpjes rond van trekkers die over de snelweg rijden. Daarop zijn brandende hooibalen en grote zwarte rookwolken te zien.

Lees hier meer

18.55 uur - Boerenblokkades lijken bijna overal voorbij

De blokkades van distributiecentra her en der in het land lijken voorbij. Dinsdagavond werd ook de blokkade van de brug in het Prinses Margrietkanaal, de vaarweg tussen Lemmer en Delfzijl, beëindigd, meldt Rijkswaterstaat.

Ook de blokkade bij het distributiecentrum van Lidl in Heerenveen is beëindigd. Eerder dinsdagavond kwam in Nijkerk ook een einde aan de actie bij de distributielocaties van supermarkten Boni, zuivelcoöperatie Arla en een horecagroothandel. Demonstrerende boeren vertrokken na een gesprek met de Nijkerkse burgemeester Gerard Renkema.

18.54 uur - Boeren uit Bathmen liever naar Duitsland

Bij een protest in het Overijsselse Bathmen hebben de boeren een ludiek idee geopperd. Tijdens een toespraak werd de burgemeester gevraagd of de plaats zich niet aan kan sluiten bij Duitsland. Voor boerencollega's in de voormalige partnerstad Westerkappeln, even over de grens bij Enschede, gelden een stuk minder stikstofregels, zeggen ze. Bekijk de toespraak in het filmpje hieronder.

18.52 uur - Supermarkten: achterstanden na boerenblokkades niet zomaar weggewerkt

Supermarkten krijgen de achterstanden veroorzaakt door de boerenblokkades niet zomaar weggewerkt, waarschuwt supermarktkoepel CBL.

"Supermarkten doen er alles aan om de achterstanden in te halen, maar omdat ook de aanvoer naar de distributiecentra stil heeft gelegen, is dat alleen niet 1, 2, 3 opgelost. ", aldus een woordvoerster. Zij zegt dat met name bij versproducten de bevoorrading wat lastiger is.

CBL stelt verder blij te zijn dat burgemeesters gehoor geven aan de oproep om de blokkades te stoppen.

17.53 uur - Opnieuw orders klanten Picnic geannuleerd door protesten

Onlinesupermarkt Picnic heeft dinsdag opnieuw een deel van de bestellingen van klanten moeten annuleren. Dat deed het bedrijf na een boerenprotest bij een distributiecentrum in Utrecht dinsdagochtend. Het ging wel om minder orders dan maandag die niet konden worden geleverd, zegt een woordvoerder.

Picnic zegt er "met man en macht" aan te werken om de zaken op te lossen. Klanten zullen mogelijk wel merken dat enkele producten ontbreken omdat leveranciers de distributiecentra van Picnic niet konden bereiken.

De onlinesupermarkt denkt snel weer normaal te kunnen opereren. "We hebben de ruimte om extra bestellingen op te vangen", aldus de zegsman. Picnic wijst erop dat veel leveranciers elke dag al leveren aan het bedrijf en dat bijvoorbeeld precies de hoeveelheid brood wordt besteld die klanten de dag erna geleverd willen hebben.

Medeoprichter Michiel Muller gaf eerder al aan nog niet te weten of Picnic de geleden schade van zeker tienduizenden euro's op iemand gaat proberen te verhalen. "Dat zijn zorgen voor morgen."

17.25 uur - Actievoerders vertrekken na gesprek met afvalverwerker Twence

De boerendemonstranten die de aanrijroute van afvalverwerker Twence in Hengelo al sinds maandagochtend blokkeerden, zijn dinsdag vertrokken na "een constructief gesprek" met het bedrijf. De actievoerders vertrokken uiteindelijk zonder optreden van de politie of ME, laat een woordvoerder van het bedrijf weten.

Even daarvoor kondigde de burgemeester van Hengelo, Sander Schelberg, een noodverordening af. De politie kan dan ingrijpen om de blokkades op te heffen. "De politie zou eraan te pas komen, maar ze hebben er nu voor gekozen om zelfstandig weg te gaan", zegt een woordvoerder van Twence.

Vanaf maandagochtend blokkeerden tientallen tractoren de toegang voor het aanleveren van afval, waardoor er geen afval verwerkt kon worden. De demonstranten wilden weten wat de afvalverwerker doet om de uitstoot van stikstof te verminderen. "Waar het hen om gaat, is dat zij het idee hebben dat alle reductie van stikstofuitstoot op hun dak komt", legde de woordvoerster van Twence eerder uit. "Wij zijn in de provincie een van de grote stikstofcentra in de buurt, dus ze willen weten hoe dat bij ons zit. Hoeveel wij uitstoten, welke maatregelen we nemen, hoe het zit qua wet- en regelgeving."

De fabriek verwerkte in de tussentijd voorraden afval, maar nieuw afval kon niet worden afgeleverd. "Normaal gesproken komen hier vijfhonderd tot zeshonderd vrachtwagens per dag over de weg, nu nul."

17.11 uur - Burgemeester van Raalte sommeert boeren te vertrekken

Burgemeester Martijn Dadema van Raalte kwam eerder vandaag naar het boerenprotest in zijn gemeente, om de boeren op te roepen om naar huis te gaan.

De reacties op het filmpje zijn wisselend. Voorstanders van de boeren kunnen zich niet vinden in de 'denigrerende' en 'arrogante' toon waarop hij de demonstranten toespreekt. "Wat een asociaal volk, niet eens het fatsoen hebben om iemand uit te laten praten", werpt een criticus tegen. "Het lijken wel een stel drammende kinderen die hun zin niet krijgen."

16.59 uur - Drenthe keert zich tegen stikstofaanpak kabinet

Ook Drenthe keert zich tegen een deel van de stikstofaanpak van minister Christianne van der Wal. Het college van Gedeputeerde Staten laat weten dat het de veelbesproken 'stikstofkaart' niet gaat gebruiken en roept tegelijkertijd het kabinet op tot "realisme en perspectief". Drenthe schaart zich daarmee in een groeiende lijst van provincies die onderdelen van het landelijke stikstofbeleid naast zich neerleggen of daar zeer kritisch over zijn.

Ook Gelderland, Limburg, Overijssel, Brabant en Zeeland hebben bezwaren tegen de stikstofaanpak die het kabinet wil. De ene provincie verwoordt die scherper dan de andere. Hun standpunt is belangrijk, omdat het uiteindelijk de provincies zijn die bepalen hoe de doelen van het kabinet bereikt moeten worden. Drenthe ziet onder meer niks in de kaart waarin de minister een 'indicatie' gaf van de stikstofvermindering die per gebied moet worden gerealiseerd. Zo'n kaart "met kleurtjes en percentages" is "geen geschikt uitgangspunt voor het Drentse proces", klinkt het. In plaats daarvan wil de provincie focussen op "het wettelijke doel".

Dat doel is minder ambitieus dan de landelijke coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie wil. De huidige stikstofwet werd vorig jaar aangenomen. Er staat in dat 74 procent van de natuurgebieden die gelden als 'stikstofgevoelig' uiterlijk in 2035 niet meer mag worden blootgesteld aan te hoge concentraties. In het coalitieakkoord is deze doelstelling vijf jaar naar voren gehaald, maar daar heeft Drenthe dus geen boodschap aan.

16.15 uur - Ondertussen in Nijkerk

15.50 uur - Landbouwministers: zorgen over blokkades bij distributiecentra

Landbouwminister Henk Staghouwer en stikstofminister Christianne van der Wal maken zich zorgen over de gevolgen van de blokkades bij distributiecentra van supermarkten. Boerendemonstranten blokkeren deze centra al enkele dagen met trekkers. Vanuit daar worden levensmiddelen naar supermarkten vervoerd. "Ik heb ook de blokkades gezien en ik maak me daar echt wel zorgen over", zegt Staghouwer.

Volgens Van der Wal komt de voedselvoorziening niet in gevaar. "Waar ik wél zorgen over heb, is bijvoorbeeld ziekenhuizen en verzorgingstehuizen", aldus Van der Wal. "Die zijn natuurlijk ook afhankelijk van bevoorrading."

Gevolg van de blokkades zijn lege schappen in de supermarkt, ziet Staghouwer. "Dat moeten we echt niet willen", vindt de bewindsman. Een aantal boerendemonstranten zegt dat de voedselvoorziening in het geding komt door de stikstofplannen. "Daar ben ik het niet mee eens", aldus Staghouwer. Hij benadrukt dat het Nederlandse voedselsysteem deel uitmaakt van een Europees en wereldwijd systeem.

15.50 uur - Blokkade van distributiecentrum Plus Haaksbergen voorbij

De blokkade van een distributiecentrum van supermarktketen Plus in Haaksbergen is voorbij. Dinsdagmiddag zijn de actievoerende boeren "in goed overleg" vertrokken, aldus de manager van het distributiecentrum. "Ze hebben alles keurig achtergelaten en zich netjes gedragen." Het was in Haaksbergen niet nodig om te dreigen met inzet van de ME.

Eerder dinsdagmiddag braken de boeren een blokkade bij het distributiecentrum van Jumbo In Raalte op. Daar was een noodverordening voor nodig, maar de actievoerders vertrokken uiteindelijk zonder optreden van de politie of ME. Voor zover bekend duurt de blokkade bij afvalverwerker Twence in Hengelo (Overijssel) nog voort.

15.19 uur - Van der Wal verwacht alle boerenclubs aan tafel bij Remkes

Alle boerenclubs zullen aanschuiven voor een gesprek onder leiding van bemiddelaar Johan Remkes. Dat verwacht stikstofminister Christianne van der Wal. "Ik ga er ook vanuit dat ze uiteindelijk allemaal aan tafel gaan zitten in augustus." Ze kan zich "niet voorstellen" dat er organisaties zijn die liever hebben dat er óver hen wordt gesproken in plaats van mét hen.

Een aantal boerenclubs had harde kritiek op de keuze voor Remkes als gespreksleider. Hij was immers informateur van het huidige kabinet én schreef een belangrijk stikstofrapport op basis waarvan de nieuwe doelen zijn vastgesteld. De weerstand tegen de keuze voor Remkes verrast Van der Wal niet. "Welke naam je ook neerlegt, er is altijd kritiek op."

Volgens de minister is het juist goed dat Remkes bekend is met dit dossier en zich "niet nog helemaal moet inwerken". Hij is volgens haar daarom de aangewezen persoon. "Hij is echt heel goed in staat om op een onafhankelijke manier het gesprek te leiden en partijen bij elkaar aan tafel te krijgen."

Het is volgens de bewindsvrouw vooral belangrijk dat het gesprek op gang wordt gebracht, ook om de rust in het stikstofdossier terug te laten keren. Ze wijst er tot slot op dat er ook sommige boerenorganisaties zijn die juist wel graag met Remkes in gesprek willen om tot een oplossing te komen.

15.00 uur - Albert Heijn start bevoorrading winkels weer op

De bevoorrading van Albert Heijns is weer opgestart na de boerenacties van gisteren. Dinsdagochtend vroeg meldde het bedrijf dat er geen blokkades meer waren bij distributiecentra. "Het winkelbeeld is divers (sommige winkels zijn gewoon bevoorraad, andere minder) en kan in de loop van de dag en per regio verschillen", aldus een woordvoerster.

Op verdere vragen, zoals over de geleden schade en in hoeverre de bevoorrading was ontregeld, wil de zegsvrouw niet ingaan. "Onze prioriteit ligt bij het bevoorraden van onze winkels."

distributiecentra

14.53 uur - Noodverordening in Raalte om blokkades op te heffen

In Raalte geldt sinds 13.30 uur een noodverordening om de blokkades bij de distributiecentra van Jumbo te beëindigen. De politie geeft de boeren de mogelijkheid om uit eigen initiatief met hun trekkers weg te gaan. Als de actievoerders hier geen gehoor aan geven, kan de politie op basis van de afgekondigde noodverordening ingrijpen.

14.48 uur - Minister Yeşilgöz: handhaving blokkades is aan gemeenten

De blokkades van distributiecentra door boeren zijn volgens minister Dilan Yeşilgöz van Justitie en Veiligheid "niet oké". Maar handhaving is altijd een lokale afweging, benadrukt de bewindsvrouw. Ze ziet dat burgemeesters steeds meer handhaven "in de zin van, nu moet het klaar zijn".

De minister heeft er begrip voor dat burgemeesters de situatie bij distributiecentra eerder even aankeken. Ze roept de boeren op om hun acties te staken. "Ga niet andere ondernemers dwarszitten, ga niet andere mensen in de problemen brengen. Dat heeft niet meer zoveel met demonstreren te maken."

14.34 uur - 'Al tientallen miljoenen schade door boerenblokkades'

Supermarkten hebben na anderhalve dag van boerenblokkades bij distributiecentra al tientallen miljoenen euro's schade geleden. Dat komt door misgelopen omzet doordat producten niet geleverd worden en omdat deze producten tegelijkertijd bederven in de distributiecentra, aldus het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL)

Eerder op maandag sprak de branchevereniging van minimaal enkele miljoenen euro's schade. Zo verwacht alleen al keten Coop een financiële strop van miljoenen euro's. CBL bekijkt momenteel de optie om de geleden schade te verhalen. Afzonderlijke supermarkten willen daar niets over zeggen.

14.26 uur - Nijkerk vraagt om blokkade bij distributiecentra te stoppen

De gemeente Nijkerk doet een dringend beroep op de boeren om uit eigen beweging te vertrekken bij de distributiecentra van supermarkt Boni, zuivelcoöperatie Arla en een horecagroothandel. Maandagavond wel al een noodverordening afgekondigd om de blokkades in te dammen.

Desondanks bleven de actievoerders de toegang blokkeren. Burgemeester Gerard Renkema en wethouder Esther Heutink kwamen dinsdagmiddag langs en hebben een uur met de demonstranten gepraat. "Het was een goed gesprek, waarbij echt geluisterd is naar de zorgen van de boeren", aldus een woordvoerder van de gemeente.

"Maar op een gegeven moment moet je concluderen: we hebben niet voor alles een oplossing", voegt de zegsman daaraan toe. De actievoerders zijn rond 14.00 uur gevraagd te vertrekken. Als ze dat niet doen, maakt de gemeente samen met de politie plannen "om de blokkade op een veilige manier te beëindigen".

14.19 uur - Ook acties bij twee distributiecentra van Jumbo voorbij

De blokkades van twee distributiecentra van Jumbo zijn voorbij, meldt de supermarkt. Het gaat om de bevoorradingspunten in Woerden en Nieuwegein. De boerenactie bij een Jumbo-distributiecentrum in Raalte gaat nog wel door

distributiecentrum

Foto: SPS Media

14.06 uur - Blokkade bij Lidl-distributiecentrum in Almere beëindigd

Boeren hebben hun blokkade van het distributiecentrum van Lidl in Almere aan het begin van de middag beëindigd. De actievoerders reden weg met hun trekkers nadat de politie de actievoerders kort na 13.30 uur kwam vertellen dat er een noodverordening was afgekondigd en dat ze een uur moesten vertrekken.

De Mobiele Eenheid (ME) was ter plaatse toen de boeren hun actie beëindigden. Door de vele politiebusjes moesten de boeren wel met hun trekkers door de berm heen rijden. De boeren voerden sinds maandagochtend vroeg actie bij het distributiecentrum. De volgende dag waren er nog enkele tientallen actievoerders met zo'n twintig trekkers en een caravan.

13.54 uur - Van der Plas geeft 'vega uit de pan'

Fractievoorzitter Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging (BBB) constateert een groot verschil in de supermarkt. De schappen met het vlees zijn opvallend leeg, vegetarische opties zijn er nog genoeg.

13.43 uur - Grote veevoederbedrijven steunen boerenblokkades niet

Grote veevoederbedrijven steunen de boerenblokkades van distributiecentra van supermarkten niet. Landbouwcoöperatie Agrifirm laat weten alleen "publieksvriendelijke acties" te ondersteunen en veevoerbedrijf ForFarmers roept op tot "waardige acties". Sinds maandag worden locaties geblokkeerd door boeren die protesteren tegen de stikstofplannen van het kabinet.

ForFarmers betreurt de toenemende polarisatie. "We hopen dat er constructieve gesprekken kunnen gaan plaatsvinden tussen de verschillende belanghebbenden op basis van respect", zegt een woordvoerster. Veevoerbedrijf De Heus was niet bereikbaar voor commentaar.

"Vanuit Agrifirm ondersteunen we alleen publieksvriendelijke acties", zegt een woordvoerster van het bedrijf. "Zoals de actiedag op 22 juni in Stroe, aan die actie hebben we een financiële bijdrage geleverd en daar waren we aanwezig met een bulkwagen." Ze benadrukt dat Agrifirm geen belangenbehartiger is van de sector. "Dat laten we over aan de vertegenwoordigers van de primaire sector. Zoals LTO."

Branchevereniging LTO riep boeren die distributiecentra blokkeren maandagavond op daarmee te stoppen voordat de voedselvoorziening in gevaar komt. "Mogelijk is dat acties rond distributiecentra de voedselvoorziening raken en ook ouderen en kwetsbaren raken die geen boodschappen ontvangen", zei voorzitter Sjaak van der Tak. "Zet deze actie niet te lang door."

13.29 uur - Supermarktketen Coop verwacht miljoenenschade door boerenblokkades

Supermarktketen Coop verwacht een miljoenenschade te lijden door de boerenblokkades van distributiecentra. Daardoor is het hele distributienetwerk van het bedrijf platgelegd, meldt een woordvoerster. "Hoe langer de blokkades duren, hoe meer lege schappen dit tot gevolg zal hebben."

"Wij zijn voor het opheffen hiervan afhankelijk van de landelijke en lokale instanties en teleurgesteld dat dit nog niet tot een oplossing heeft geleid", aldus de zegsvrouw. "Zoals het er nu naar uitziet lopen we een miljoenenschade op, wat onze zelfstandig ondernemers binnen hun eigen zaak direct raakt."

Eerder waarschuwde supermarktkoepel CBL al voor miljoenen euro's aan schade in de branche als geheel door de blokkades. Coop heeft meer dan driehonderd winkels, maar is daarmee veel kleiner dan bijvoorbeeld Albert Heijn of Jumbo.

13.28 uur - Grof geschut

Een van de demonstrerende boeren had nog een oude tank in de garage staan. De twitteraar benadrukt dat het om een ludieke actie gaat.

13.24 uur - Ook kinderopvanglocaties de dupe van boerenblokkades

Ook kinderopvanglocaties hebben last van de blokkades van distributiecentra van supermarkten door actievoerende boeren, zo meldt de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang. Zo krijgt Bink Kinderopvang in Hilversum en omgeving geen boodschappen geleverd.

De organisatie probeert het uitblijven van de leveringen creatief op te lossen, "met her en der inkoop". Ook 2Samen in Den Haag zegt last te hebben van het uitblijven van leveringen van boodschappen aan locaties.

13.19 uur - Schappen weer leger door boerenacties, maar lang niet overal

"Onze vracht is vandaag helaas vertraagd. Hierdoor zijn de schappen minder goed gevuld dan je van ons gewend bent", melden briefjes in een Jumbo-filiaal in de Utrechtse wijk Overvecht. Op de groente- en fruitafdeling zijn veel producten op. Ook in diverse andere plaatsen hebben supermarkten dinsdag duidelijk minder aanbod door de boerenacties bij distributiecentra, blijkt uit een rondgang langs winkels door het ANP.

Verderop in de domstad zijn ook in de Albert Heijn aan de straat Oudenoord diverse schappen leeg. "Er zijn echt weinig spullen vandaag", zegt een vakkenvuller tegen zijn collega. Vooral qua verse groente hebben de klanten er minder keuze dan ze gewend zijn. Bij de Boni in Leusden was dat ook het geval.

In diverse supermarkten zijn zuivelschappen (deels) leeg, net als maandagmiddag. Bijvoorbeeld bij een AH in Zaandam. Ook het aanbod van bloemen is daar magerder dan normaal. Supermarktketen Lidl heeft eveneens veel last van de blokkades. Bij meer dan tweehonderd winkels zijn dinsdag geen of minder verse producten verkrijgbaar.

De gevolgen van de boerenacties zijn echter lang niet overal merkbaar. In Tilburg zijn de schappen van de Albert Heijn XL en een Jumbo-filiaal goed gevuld. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld de AH in Leiderdorp en vestigingen van hetzelfde bedrijf in het centrum van Leiden en nabij Den Haag Centraal. Ook de Aldi in Rhenen en de DEKA in IJmuiden hebben geen last van lege schappen.

Sommige supermarktketens ondervinden helemaal geen hinder van de acties. Bij de zuidelijke keten Jan Linders, die vooral in Brabant en Limburg vestigingen heeft, zijn bijvoorbeeld geen blokkades geweest.

12.46 uur - Ook leveringsproblemen bij Aldi

Supermarktketen Aldi zegt dat "de blokkades uiteraard invloed hebben op de bevoorrading van de filialen in de betreffende regio’s". In Drachten en Deventer, twee van de zes distributiecentra, waren dinsdag nog blokkades. "We doen er alles aan om de hinder voor onze klanten zo veel mogelijk te beperken", zegt een woordvoerster. Op vragen over de geleden schade en het verhalen ervan kwam niet direct commentaar.

12.43 uur - Cateraars melden hinder door boerenblokkades

Cateraars hebben last van de blokkades van distributiecentra door actievoerende boeren. Cateraar Vermaat kon daardoor het bezoekers- en personeelsrestaurant van het ziekenhuis Isala in Zwolle dinsdagochtend niet bevoorraden. Vermaat levert geen patiëntenvoeding aan ziekenhuizen, aldus een woordvoerder.

De cateraar werkt samen met Sligro. Een distributiecentrum van die groothandel in Deventer werd dinsdagochtend nog geblokkeerd, maar inmiddels is de blokkade opgeheven. Sligro laat weten dat het nu zaak is om producten alsnog te leveren. Volgens Vermaat gebeurt dat inderdaad 's middags, maar bij die levering zitten geen versproducten.

Cateraar Albron meldt ook "hinder" te ondervinden bij de bevoorrading van "een aantal locaties", als gevolg van de blokkades van distributiecentra door actievoerende boeren. Welke organisaties de cateraar minder kan bevoorraden is onduidelijk. Albron verzorgt ook catering in onder meer ziekenhuizen. De hinder is "tot op heden minimaal", aldus een woordvoerster van het bedrijf. "Het is voor ons niet duidelijk hoelang dit gaat duren en welke impact dit gaat hebben. We doen er alles aan om onze gasten een zo compleet mogelijk assortiment aan te bieden."

12.38 uur - Sligro: boerenblokkade distributiecentrum Deventer voorbij

De blokkade van een distributiecentrum van groothandel Sligro in Deventer is voorbij. Dat meldde een woordvoerder van Sligro. Volgens hem werd daarbij de ME ingezet. In Deventer is een noodverordening ingesteld om blokkades van distributiecentra door boeren te beëindigen. Volgens RTV Oost is er iemand aangehouden bij het beëindigen van de blokkade, maar de politie kan dat niet bevestigen.

Door de maandagochtend begonnen blokkade met tractoren waren poorten voor in- en uitgang van het distributiecentrum van Sligro afgesloten. Vanuit dat centrum bezorgt Sligro producten aan klanten. Leveringen konden daardoor niet doorgaan. Volgens de woordvoerder is het nu zaak dat die producten alsnog worden bezorgd. Hij kon nog niks zeggen over eventuele schade door de blokkade.

Maandag waren er ook acties van boeren bij distributiecentra van Sligro in Venray en Drachten. Die duurden veel korter.

12.22 uur - Boeren in gesprek met burgemeester bij Jaarbeursplein in Utrecht

Een groep van zo'n twintig demonstrerende boeren zijn met de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma in gesprek gegaan, nadat ze rond 11.00 uur met ruim tien trekkers het Jaarbeursplein bij Utrecht Centraal waren opgereden.

De actievoerende boeren blokkeerden niets op het plein. Op beelden was te zien dat er trekkers geparkeerd stonden bij bushaltes, maar op dat stuk reden al een tijd geen bussen meer. Rond 12.15 uur vertrokken de boeren weer.

De boeren zeiden onder meer tegen de burgemeester dat ze zich beraden op volgende acties. "Jullie gaan nog meer van ons horen", zo klonk het. Dijksma benadrukte daarop dat de boerenacties over de inhoud zouden moeten gaan, en niet over de gevolgen van de acties. "Zorg dat het ludiek is, en niet grimmig wordt", aldus de burgemeester in het gesprek.

De groep boeren is dezelfde groep die dinsdagochtend korte tijd de ingang van het Utrechtse distributiecentrum van onlinesupermarkt Picnic aan de Neutronweg blokkeerde. Daar vertrok de groep na een gesprek met de politie weer. "We gaan nu andere acties bedenken", laat een van de boeren weten.

12.19 uur - Boerenblokkade van distributiecentrum in Nieuwegein ten einde

De boerenblokkade van een distributiecentrum van Jumbo in Nieuwegein is dinsdag rond het middaguur opgeheven. De boeren zijn vertrokken, nadat ze van de politie de oproep kregen voor 12.00 uur weg te gaan. Na die tijd zou er worden opgetreden, maar dat was dus niet nodig.

Circa veertig trekkers blokkeerden het terrein. Een aantal boeren zegt nu naar een boerenactie bij het Stadskantoor in Utrecht te gaan, waar ook trekkers staan geparkeerd. Naast landbouwvoertuigen hadden de actievoerders ook touringcars meegenomen voor het vervoer. De sfeer ter plaatse was volgens een verslaggever ontspannen. Meegebrachte spullen als barbecues en picknicktafels werden in allerijl opgeruimd.

12.12 uur - Boeren hangen excuusbrief op in supermarkten voor lege schappen

De gevolgen van de blokkades van distributiecentra zijn steeds meer te merken in supermarkten. Actievoerende boeren hebben daarom een brief opgehangen waarin ze excuses aanbieden voor de lege schappen.

Dat consumenten de komende dagen op veel plekken waarschijnlijk zullen misgrijpen als ze groenten, fruit, vlees of zuivel willen kopen, daar zijn de boeren zich van bewust. 'Wij begrijpen dat we met deze actie de mensen raken die niets kunnen veranderen aan de onwil in Den Haag', valt te lezen in de brief. Onze excuses daarvoor.'

12.03 uur - Steun vanuit Duitsland

De Nederlandse boeren staan niet alleen, zo lijkt deze Duitse collega duidelijk te willen maken.

11.58 uur - Boerenprotesten zorgen voor vertragingen bij bezorging PostNL

Volgens een woordvoerster worden de sorteercentra van het bedrijf niet geblokkeerd door boeren. Maar het kan volgens haar wel gebeuren dat bezorgwagens van PostNL langer onderweg zijn door verkeershinder als gevolg van de boerenprotesten.

De vertraagde post en pakketten kunnen enkele uren tot een dag later aankomen. PostNL schat in dat er niet veel verzendingen verstoord zijn en raadt iedereen daarom aan de app goed in de gaten te houden. Daar kan je een pakket namelijk volgen en zien wanneer deze naar verwachting aankomt.

11.51 uur - Trekkers rijden Jaarbeursplein in Utrecht op

Meerdere landbouwvoertuigen zijn dinsdagochtend het Jaarbeursplein bij Utrecht Centraal opgereden. De politie is ter plaatse. Op beelden is onder meer te zien dat er trekkers geparkeerd staan bij bushaltes.

Op verschillende plekken in het land houden demonstrerende boeren maandag en dinsdag protestacties. Zo zijn er meerdere distributiecentra geblokkeerd door boeren en ook werden er maandag snelwegen geblokkeerd. De actievoerders protesteren tegen de stikstofplannen van het kabinet.

11.40 uur - Boeren vernielen beschermd natuurgebied in Stroe

Boeren in het Gelderse Stroe zijn met trekkers een beschermd natuurgebied binnengedrongen, blijkt uit beelden van Omroep Gelderland. "Het terrein is vernield en ook bemest, heb ik vanochtend geconstateerd", vertelt boswachter Laurens Jansen van Staatsbosbeheer aan de omroep.

Boeren in de regio zijn niet blij met het natuurgebied, want daardoor moeten ze hun stikstofuitstoot met 70 procent verminderen. Staatsbosbeheer gaat aangifte doen van vernieling.

11.33 uur - Deadlines voor blokkerende boeren in Almere en Nieuwegein

Actievoerende boeren die sinds maandag een distributiecentrum van Jumbo blokkeren in Nieuwegein hebben tot 12.00 uur de tijd gekregen van de politie om te vertrekken. Na die tijd wordt er opgetreden. De boeren die met circa veertig trekkers het terrein blokkeerden, lijken gehoor te geven aan die oproep. Meegebrachte zaken als barbecues en picknickbankjes worden in allerijl opgeruimd.

Waarnemend burgemeester Ank Bijleveld-Schouten van Almere zegt dat de actievoerende boeren dinsdag weg moeten bij het plaatselijke distributiecentrum van Lidl. Als ze dat niet uit eigen beweging doen, grijpt de politie in.

De gemeente Nijkerk doet een dringend beroep op actievoerende boeren om uit eigen beweging te vertrekken bij distributielocaties van supermarkt Boni, zuivelcoöperatie Arla en een horecagroothandel. Sinds maandagochtend blokkeren ze de locaties met tractoren.

11.28 uur - Weinig versproducten bij ruim tweehonderd supermarkten Lidl

Meer dan tweehonderd supermarkten van Lidl zijn getroffen door boerenblokkades van distributiecentra. Veel versproducten zijn daar minimaal of niet beschikbaar door het uitblijven van leveringen, meldt een woordvoerster. Dat komt door blokkades bij centra in Almere en Oosterhout bij Nijmegen. In Heerenveen is het distributiecentrum door protesterende boeren soms wel en soms niet in werking.

Die locaties werden maandag al geblokkeerd door boeren, die protesteren tegen de stikstofplannen van het kabinet. Dinsdag eindigde de blokkade bij het distributiecentrum in Oosterhout na een noodbevel van de gemeente. De locatie in Heerenveen is soms wel en soms niet bereikbaar door de aanwezigheid van protesterende boeren.

De keten met meer dan vierhonderd vestigingen in Nederland kan nog niet zeggen hoe hoog de schade uitvalt en of deze ergens gaat worden verhaald.

11.23 uur - Nachtje doorhalen in Woerden

Boeren bij het Jumbo-distributiecentrum hebben een nachtje doorgehaald. Op de tweede actiedag zijn er een hoop demonstranten die nauwelijks hun ogen nog kunnen open houden. Toch zijn ze vastberaden om zo lang mogelijk te blijven. "We gaan voorlopig nog niet weg!", roept een van hen strijdvaardig tegen Hart van Nederland.

11.18 uur - Blokkade van distributiecentra in Oosterhout voorbij na noodbevel

Een blokkade van distributiecentra van Lidl en Albert Heijn en van de logistieke bedrijven LSPB Nabuurs en AG Logistics Services in Oosterhout bij Nijmegen is dinsdagochtend opgeheven nadat de ME ter plaatse kwam. Burgemeester Patricia Hoytink-Roubos (gemeente Overbetuwe) kondigde een noodbevel af. Actievoerende boeren die de locaties sinds maandagochtend met trekkers blokkeerden gingen uiteindelijk uit eigen beweging rustig weg.

Het ging in totaal om zo'n tachtig demonstranten die de centra blokkeerden. Rond 10.00 uur waren zowel actievoerders als politie weg. In het geval van Albert Heijn betrof het de vestiging van eCommerce HomeShop, een centrum van waaruit bezorgingen worden geregeld. Een woordvoerder zegt namens de vertrokken boeren dat ze "geen zin hadden om de situatie uit de hand te laten lopen". Een aantal zou zich aansluiten bij een blokkade van een distributiecentrum in Deventer.

10.58 uur - Rijbewijs ingevorderd van op A37 spookrijdende boeren

De politie in Noord-Nederland heeft maandag meerdere keren moeten ingrijpen bij boerenprotesten. Zo hadden op de A37 bij Zwartemeer actievoerders de weg in beide richtingen geblokkeerd en reden ze met trekkers spook op de snelweg, meldt de politie dinsdag. Meerdere rijbewijzen zijn hier in beslag genomen.

De actievoerders zorgden maandagmiddag voor een urenlange file in beide richtingen, zo schetst de politie. Meerdere trekkers zouden tegen de rijrichting in hebben gereden. Toen agenten het gesprek wilden aangaan "ontstond er een grimmige sfeer. Zo hebben actievoerders de banden van een dienstvoertuig leeg laten lopen."

Na een laatste waarschuwing en bij het zien van de ter plaatse gekomen mobiele eenheid (ME) werd de blokkade opgeheven. Een aantal betogers is kort hierna opnieuw de A37 opgegaan. De politie heeft rijbewijzen ingevorderd van spookrijders.

10.51 uur - Noodverordening in Deventer om blokkades boerenprotesten

In Deventer is een noodverordening ingesteld om de blokkades bij drie distributiecentra in de gemeente te beëindigen. Sinds 10.30 uur dinsdagochtend geldt de verordening om blokkades bij de Coop, Aldi en Sligro te stoppen.

Maandag hielden de burgemeesters van Zwolle, Raalte en Deventer het in eerste instantie nog bij "een dringende oproep aan de protesterende boeren" om de blokkades om 20.00 uur op te heffen. Daar werd geen gehoor aan gegeven. Actievoerders krijgen nu nog de mogelijkheid om "uit eigen initiatief met hun trekkers te vertrekken", maar mocht hier dinsdag opnieuw niet naar geluisterd worden, dan kan de politie met de huidige verordening ingrijpen.

In Zwolle werd al eerder besloten tot een noodverordening, die ging maandag later op de avond in. De Mobiele Eenheid werd ingezet en uiteindelijk werden zes mensen aangehouden bij een distributiecentrum van Albert Heijn. Relschoppers gooiden met flessen naar agenten en ook een shovel van de politie is vernield. De politie sluit niet uit dat onder andere op basis van beelden meer mensen gearresteerd zullen worden.

10.49 uur - Boeren niet van plan te vertrekken bij distributiecentrum Almere

Een groep boeren die sinds maandagochtend vroeg de ingang van het distributiecentrum van Lidl in Almere blokkeert, is voorlopig niet van plan te vertrekken. Voor de ingang staan dinsdagochtend een kleine twintig tractoren en een caravan en rond de 25 mensen zitten gemoedelijk rondom een vuurtje.

Op een aanhanger staat met grote letters: "Als de boer sterft, wordt honger geboren" en "Burgers, boeren en vissers in verzet, wij zijn klaar met dit kabinet!"

Enkele boeren, die anoniem willen blijven, vertellen dat ze nog geen verzoek hebben gehad van het distributiecentrum om te vertrekken. Hoe lang ze blijven, zeggen ze niet, maar ze zijn ook nog niet van plan weg te gaan. Af en toe komt volgens hen de politie langs voor een praatje. "Gisteravond was het hier een stuk drukker, toen hadden we een barbecue en waren we wel met 150 man en stond het hier vol met trekkers", zegt een van hen.

10.37 uur - Vertragingen bij onlinesupermarkt Picnic door boerenprotest

Onlinesupermarkt Picnic probeert de vertragingen die dinsdagochtend zijn ontstaan door een boerenprotest bij een distributiecentrum in Utrecht nog in te halen. Volgens medeoprichter Michiel Muller is het nog te vroeg om te zeggen of dat gaat lukken, nadat het bedrijf maandag door een protest in Zaandam een paar duizend orders moest annuleren. Die bestellingen kunnen niet meer worden ingehaald.

Zo heeft de keten al zeker tienduizenden euro's schade geleden, aldus Muller. Het is volgens hem nog te vroeg om te zeggen of Picnic die schade ergens gaat verhalen. "Dat zijn zorgen voor morgen. We zijn nu bezig om alles te herstellen en de vertraging in te halen, maar op tijd gaat niet meer lukken."

Muller wil het protest in Utrecht geen blokkade noemen. "Het was meer om een punt te maken. We hadden wel wat moeite om bijvoorbeeld vrachtwagens in en uit te rijden." Dat is inmiddels weer mogelijk, nadat de politie daartoe had verzocht.

10.34 uur - Nog altijd blokkeren trekkers ingang afvalverwerker Twence

Ruim 24 uur na de start van de actie, blokkeren dinsdagochtend nog altijd trekkers de aanrijroute van afvalverwerker Twence in Hengelo. Een woordvoerster van het bedrijf laat weten dat nog zo'n "twintig tot dertig" tractoren "de toegang voor het aanleveren van afval blokkeren en er dus geen afval verwerkt kan worden".

Maandagochtend kwamen er zo'n driehonderd trekkers naar het bedrijf met demonstranten die willen weten wat de afvalverwerker doet om de uitstoot van stikstof te verminderen. "Waar het hen om gaat, is dat zij het idee hebben dat alle reductie van stikstofuitstoot op hun dak komt", legt de woordvoerster van Twence uit. "Wij zijn in de provincie een van de grote stikstofcentra in de buurt, dus ze willen weten hoe dat bij ons zit. Hoeveel wij uitstoten, welke maatregelen we nemen, hoe het zit qua wet- en regelgeving."

Dinsdag wil het bedrijf in gesprek met de demonstranten, aangezien "wij er ook belang bij hebben dat deze blokkade stopt", aldus de woordvoerster. De fabriek verwerkt in de tussentijd voorraden afval, maar nieuw afval kan niet worden afgeleverd. "Normaal gesproken komen hier vijfhonderd tot zeshonderd vrachtwagens per dag over de weg, nu nul."

10.11 uur - Supermarkten bekijken of ze schade blokkadeacties kunnen verhalen

Supermarkten bekijken de mogelijkheid of zij de schade die zij lijden door boerenblokkades ergens kunnen verhalen. Het is volgens een woordvoerster van supermarktkoepel CBL nog niet duidelijk wat hierin mogelijk is, maar de "optie ligt op tafel". De schade voor supermarkten loopt volgens haar na een dag van blokkades bij distributiecentra al in de miljoenen euro's.

Dat komt vooral door het bederven van niet-geleverde producten, maar supers lopen ook omzet mis doordat er minder producten in de schappen liggen. Volgens het CBL zijn dinsdagochtend ruim tien distributiecentra geblokkeerd, wat minder dan op de eerste dag van deze acties. Een verbetering wil de zegsvrouw het niet noemen. "Het zijn er nog steeds veel te veel en we hopen dat er wordt opgetreden."

05.23 uur - Meer boeren overwegen te emigreren

De interesse onder Nederlandse boeren om te emigreren naar landen als Zweden, Denemarken en Canada is in de afgelopen drie jaar toegenomen, stelt Hendrik-Jan Achterhof, mede-eigenaar van agrarisch vastgoedbureau Interfarms. "Dit zijn niet alleen boeren die in de problemen komen vanwege de stikstofplannen. Het gaat ook om boeren die geen vertrouwen meer hebben in de overheid en daardoor geen toekomst meer zien in Nederland", zegt hij tegen Trouw.

Na de emigratiegolf in de jaren tachtig en negentig, toen jaarlijks wel driehonderd boerengezinnen emigreerden, daalde het aantal emigranten begin deze eeuw naar circa dertig per jaar. Door het fosfaatbeleid dat in 2015 van kracht werd, is dat nu gestegen naar zo’n 75 per jaar. Vanwege de stikstofplannen van het kabinet verwacht Achterhof dat dit aantal verder oploopt.

Uit een recent trendonderzoek van agronieuwswebsite Nieuwe Oogst blijkt dat een op de vijf boeren in Nederland overweegt om naar het buitenland te verhuizen. Achterhof begrijpt dat wel: "Boeren investeren veel om te kunnen voldoen aan de regelgeving, maar dan komt de overheid weer met strengere regels. Ze hebben het gevoel dat het nooit genoeg zal zijn."

Hart van Nederland/ANP