VERKIEZINGEN | Voorlopige prognose ANP: D66 op 23 zetels, GL op 8, DENK 3

De dag na de verkiezingen, de afgelopen dagen mochten ruim 13 miljoen Nederlanders in 352 gemeenten hun stem uitbrengen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Nu de uitslag deels bekend is wordt er langzaam gekeken met wie de grootste partij (VVD) wil gaan regeren Volg hier het laatste verkiezingsnieuws.

Hieronder de voorlopige zetelverdeling op basis van 88 procent van de stemmen:

• VVD (35 zetels, +2)

• D66 (24 zetels, +5)

• PVV (17 zetels, -3)

• CDA (15 zetels, -4)

• PvdA (9 zetels, gelijk gebleven)

• SP (9 zetels, -5)

• Forum voor Democratie (8 zetels, +6)

• GroenLinks (7 zetels, -7)

• Partij voor de Dieren (6 zetels, +1)

• ChristenUnie (5 zetels, gelijk gebleven)

• JA21 (4 zetels, +4)

• SGP (3 zetels, gelijk gebleven)

• Volt (3 zetels, +3)

• DENK (2 zetels, -1)

• 50PLUS (1 zetel, -3)

• BBB (1 zetel, +1)

• BIJ1 (1 zetel, +1)

Update 18:50 - Duizend nieuwe leden melden zich bij zegevierend D66

Bij D66 hebben zich binnen een dag meer dan duizend nieuwe leden aangemeld, na de grote winst tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van woensdag. Volgens de partij is het de snelste ledengroei in haar geschiedenis.

Inmiddels is het ledenaantal van D66 de 30.000 gepasseerd. Het oude record van de partij was 28.800, aldus een woordvoerder donderdag.

Campagneleider Sjoerd Sjoerdsma is blij met de ontwikkeling. Hij ziet het als "een blijk van waardering voor onze positieve, verbindende campagne". Sjoerdsma hoopt nog meer nieuwe leden te verwelkomen.

Update 18:29 - Voorlopige prognose ANP: D66 op 23 zetels, GL op 8, DENK 3

In de nieuwe voorlopige prognose van de verkiezingsdienst van het ANP blijkt dat D66 op 23 zetels uitkomt. Dat is er 1 minder dan tot nu toe berekend was. GroenLinks krijgt er juist weer een zetel bij en komt op 8. DENK gaat van 2 naar 3 en JA21 gaat terug van 4 naar 3. BIJ1 van Sylvana Simons krijgt nu zeker 1 zetel in de Tweede Kamer.

In de nieuwe prognose is Rotterdam meegeteld, maar Leiden en Nissewaard nog niet. Ook de briefstemmen uit het buitenland zijn nog niet meegeteld. Daarom kan nog geen definitieve prognose worden gemaakt.

Update 18:26 - D66 stoot VVD van de troon in Rotterdam

Ook Rotterdam is eindelijk klaar met het tellen van de stemmen, als laatste grote stad van het land. D66 is de grootste partij in de gemeente, waar ook onder andere Hoek van Holland onder valt. De sociaalliberalen haalden onder leiding van Sigrid Kaag 16,7 procent van de stemmen in de havenstad.

Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2017 was de VVD de grootste partij in de Maasstad. Nu staan de liberalen op de tweede plaats met 15,5 procent. De PVV is heeft flink verloren en zakt naar de derde plek. Daarna volgt DENK, die iets won ten opzichte van vier jaar geleden.

De opkomst in Rotterdam komt uit op 68,7 procent, bij de vorige stembusgang was dat nog 72,3 procent. Rotterdam komt als laatste van de vier grote steden met de uitslag omdat er te weinig tellers waren. Sommigen kwamen niet opdagen, anderen hadden klachten en mochten vanwege de coronaregels niet komen.

Update 17:17 - Ollongren: maandag eerste verkennende gesprekken over formatie

Verkenners Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren denken maandag te kunnen beginnen met de eerste verkennende gesprekken voor een nieuw kabinet. Dat zei Kajsa Ollongren donderdag na een eerste gesprek dat zij en Jorritsma hadden met Kamervoorzitter Khadija Arib.

De twee politieke zwaargewichten van VVD en D66 werden eerder op de dag aangewezen om de mogelijkheden van een nieuwe coalitie te verkennen. Ze hebben een breed draagvlak bij de lijsttrekkers van de zeventien gekozen partijen in de Tweede Kamer, zei Kamervoorzitter Khadija Arib na overleg met de partijleiders.

Jorritsma (70) is ruim vijf jaar voorzitter van de Eerste Kamerfractie van de VVD. Ze heeft een lange staat van dienst binnen de partij en geldt als trouwe bondgenoot van premier Mark Rutte. Van 1994 tot 2002 was ze minister in de twee kabinetten-Kok. Daarna was ze twaalf jaar burgemeester van Almere.

Kajsa Ollongren (53) is nu vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken. Ook zij kent Rutte dus goed en niet alleen omdat Ollongren de afgelopen jaren in het kabinet zat: tussen 2011 en 2014 was ze ook de hoogste ambtenaar op zijn ministerie.

tweede kamerverkiezingen

Update 16:33 - Welke partij is de grootste geworden op Bonaire?

Niet alleen in Nederland werd woensdag voor de Tweede Kamer gestemd. Ook op Bonaire, Sint Eustatius en Saba gingen bewoners naar de stembus. De drie Caribische eilanden zijn bijzondere gemeenten van Nederland.

Inmiddels is de uitslag op Bonaire bekend: niet de VVD of D66, maar het CDA is daar de grootste geworden. De partij van lijsttrekker Wopke Hoekstra kreeg 28,6 procent van de stemmen. D66 volgt op afstand met 14,3 procent, vier jaar geleden gingen de sociaalliberalen nog aan kop op het eiland.

De VVD staat op plek drie (11,9 procent), gevolgd door de PvdA (9 procent). Daaronder zitten meerdere partijen elkaar op de hielen: GroenLinks, ChristenUnie en de PVV halen allemaal ongeveer 5 procent van de stemmen.

Forum voor Democratie is ook op Bonaire flink gegroeid: van 1,5 procent in 2017 naar 4,2 procent nu. BIJ1 van partijleider Sylvana Simons haalde vier jaar geleden ook 1,5 procent van de stemmen en stijgt nu naar 2,6 procent.

Bonaire is de grootste van de drie bijzondere gemeenten. De opkomst op het Caribische eiland was met 22,6 procent iets hoger dan vier jaar geleden. Sint Eustatius en Saba hebben de hun verkiezingsuitslag nog niet doorgegeven.

Tweede Kamerverkiezingen

Update 16:08 - Burgemeester wil 'moderne' verkiezingen: haal stemcomputer terug

Burgemeester Gert-Jan Kats van Veenendaal wil dat het nieuwe kabinet heel snel de manier waarop in Nederland verkiezingen worden gehouden moderniseert. "Middeleeuwers zouden in een deuk liggen als ze dit zien", tweet de burgervader van de Utrechtse stad donderdag.

Ruim achttien uur na het sluiten van de stembussen zijn er nog altijd geen uitslagen bekend uit sommige plaatsen, waaronder Rotterdam. Kats is niet verbaasd: "Het is een lachwekkende worsteling met die grote vellen. Eerst voor de stemmers en later op de dag voor degenen die die vellen allemaal weer moeten uitvouwen en op stapeltjes moeten leggen. Dat kan echt anders."

Het frustreert hem dat het ministerie van Binnenlandse Zaken "geen enkele urgentie op dit punt voelt", terwijl er volgens hem veel meer gemeenten zijn die al langer pleiten voor modernisering van het systeem. De burgemeester vindt dat de in 2007 afgeschafte stemcomputer een nieuwe kans verdient. "We zijn vijftien jaar verder, dat kan nu echt veiliger", zo stelt hij.

Update 15:29 - Vlaardingen, Ermelo en Ommen geven verkeerde opkomst door

Zeker drie gemeenten hebben woensdagavond verkeerde opkomstpercentages doorgegeven aan persbureau ANP. In de plaatsen werd een fors lager percentage stemmers genoteerd dan tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2017. Nu blijkt het om een fout te gaan.

De gemeente Vlaardingen meldde een percentage van iets meer dan 54 procent, waarmee de Zuid-Hollandse stad de laagste opkomst in heel Nederland had. Nu blijkt dat alleen de opkomst van woensdag te zijn. Zowel de opkomst van maandag en dinsdag, als de briefstemmen, waren niet meegerekend.

Uiteindelijk heeft 73,7 procent van de kiesgerechtigde Vlaardingers heeft gestemd. De uitslag van de stemmen is wel goed doorgegeven, benadrukt de gemeente. In Ermelo werd dezelfde fout gemaakt: in de Gelderse plaats werd woensdagavond een opkomst van 62,7 procent doorgegeven, maar dat moet 80,2 procent zijn. In Ommen stemde 85,9 procent van de stemgerechtigde inwoners in plaats van 68,2 procent.

Update 15:01 - Jorritsma en Ollongren gaan aan de slag als verkenners

Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) zijn door de lijsttrekkers aangewezen als verkenner. Dat maakte voorzitter Khadija Arib van de Tweede Kamer bekend na overleg met de lijsttrekkers. De verkenners moeten uitzoeken welke coalitie de meeste kans maakt.

VVD en D66 zijn volgens de prognoses de twee grootste partijen in de Kamer na de verkiezingen. Veel partijen hadden voor de bijeenkomst donderdagmiddag met Arib al aangegeven dat VVD en D66 het voortouw moeten nemen bij de kabinetsformatie.

Update 14:28 - Voorzitter Arib praat met lijsttrekkers nieuwe Tweede Kamer

Voorzitter Khadija Arib spreekt donderdag met lijsttrekkers die zijn gekozen in de Tweede Kamer. Na afloop maakt Arib vermoedelijk bekend dat er twee verkenners komen, een van de VVD en een van D66. Zij gaan na welke mogelijkheden er zijn voor een nieuwe coalitie.

De verkenners spreken met alle lijsttrekkers. Veel partijen hebben al aangegeven dat het initiatief moet liggen bij de VVD en D66. Die worden volgens de prognoses de twee grootste partijen. De VVD van Mark Rutte komt op 35 zetels en D66 van Sigrid Kaag gaat van 19 naar 24 zetels.

De verkenners hebben even de tijd. De nieuwe Tweede Kamer komt pas op 31 maart voor het eerst samen. Daarna wordt gedebatteerd over het verslag van de verkenners en worden een of meer informateurs aangewezen. De Kamer heeft sinds 2012 het initiatief bij de kabinetsformatie.

Update 14:26 - D66 populairste partij in Utrecht

D66 is de populairste partij in de gemeente Utrecht, blijkt na het tellen van alle stemmen. De partij kreeg 25,8 procent van de stemmen. De partij was woensdagnacht, na het tellen van 86 procent van de stemmen, al de grootste.

De VVD is de tweede partij, met 14,7 procent van de stemmen. Op de derde plek staat GroenLinks met 12,9 procent, een daling van 7,3 procentpunt ten opzichte van de vorige Tweede Kamerverkiezingen. Nieuwkomer Volt is met 6,5 procent van de stemmen de vierde in de gemeente.

D66 was ook bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 de grootste partij in Utrecht, met 22,3 procent destijds.

Update 14:04 - Baudet wil als grootste winnaar initiatief nemen in formatie

Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet wil graag het initiatief nemen in de kabinetsformatie. "Fantastisch", noemt hij de winst van zijn partij. Hij groeit van twee Tweede Kamerzetels naar acht. "We zijn de grootste winnaar. Volgens mij mogen de grootste winnaars altijd initiatief nemen in formatie. Dus het wordt spannend", zegt Baudet op donderdagmiddag. Het is zijn eerste reactie op de verkiezingsuitslag. Volgens de meeste andere lijsttrekkers, ligt het initiatief bij D66 en VVD. Beide partijen willen niet in een coalitie met het FVD. Volgens Baudet kunnen de andere partijen niet meer om hem heen. Het is volgens hem een "hele reële mogelijkheid" dat zijn partij gaat meeregeren. Hij pleit voor een zakenkabinet, waarbij er steeds wordt gezocht naar verschillende meerderheden in de beide Kamers.

Update 14:04 - BBB-lijsttrekker Van der Plas komt in trekker aan bij Binnenhof

Lijsttrekker Caroline van der Plas van de gloednieuwe partij BoerBurgerBeweging wist de aandacht in Den Haag direct op zich te vestigen door bij het Tweede Kamergebouw aan te komen in een trekker.

Ze denkt er geen wekelijkse gewoonte van te zullen maken als Kamerlid, "maar misschien komt het nog wel een keertje voor". Ze was naar eigen zeggen door veel boeren gebeld die haar wel in de trekker een lift wilden geven naar Den Haag.

Nieuwkomer Van der Plas is "superblij" met het resultaat voor haar partij. "We hebben twee jaar gewerkt om de stem van het platteland in Den Haag te krijgen. Nu ga ik meepraten over het nieuwe beleid. Gezond beleid, dat hard nodig is." Zo wil ze dat er in de toekomst bij al het beleid de vraag wordt gesteld wat het gaat betekenen voor het platteland.

Update 13:31 - Rutte feliciteert nieuwe leden van VVD-fractie

VVD-leider Mark Rutte heeft donderdag zijn nieuwe fractie gefeliciteerd met de verkiezingsoverwinning van de partij. Als enige partij kwam de VVD niet bijeen in het Tweede Kamer-gebouw.

In een bijeenkomst op Zoom werd Rutte getrakteerd op een digitaal applaus. "We hebben zo intensief gewerkt allemaal", zei Rutte. "We hebben een fractie van topkwaliteit bij elkaar gebracht. Helaas kunnen we nu niet in de fractiekamer bij elkaar komen. Ik hoop elkaar zo snel mogelijk fysiek te zien."

"Er staat ons nu heel veel te doen", hield Rutte zijn fractiegenoten voor. Er moeten plannen worden gemaakt om na de coronacrisis "het land van het slot te halen": bedrijven en ziekenhuizen moeten weer snel kunnen opstarten, er moet naar de schuldenpositie van bedrijven worden gekeken en achterstallige zorg moet worden ingehaald.

Update 13:09 - Wachten is op de laatste gemeenten

Zestien Nederlandse gemeenten zijn donderdag rond 13.00 uur nog altijd druk bezig om de stemmen te tellen.

336 gemeenten hebben al voorlopige uitkomsten van de Tweede Kamerverkiezingen gemeld aan de ANP Verkiezingsdienst. Ze zijn goed voor 91,5 procent van de stemmen. Van de 16 nog ontbrekende gemeenten, is Rotterdam de grootste.

Naast de Nederlandse gemeenten is het wachten ook nog op de drie bijzondere gemeenten in het Caribisch gebied Bonaire, Saba en Sint Eustatius en op de telling van de briefstemmen van Nederlanders die vanuit het buitenland hebben gestemd.

Update 12:45 - Segers opgelucht dat ChristenUnie 5 zetels behoudt

Gert-Jan Segers is opgelucht dat zijn ChristenUnie waarschijnlijk op vijf zetels blijft staan. "Vijf of vier, dat scheelt heel veel", zei hij de dag na de verkiezingen. De kleinste regeringspartij stond in de eerste exitpolls op een verlies van een zetel. Er was dan ook taart voor de fractieleden.

Ze hadden gehoopt op een zetel winst, aldus Segers. Maar hij vindt het een "knappe prestatie" dat de christelijk-sociale partij stabiel is gebleven nadat hun kabinetsdeelname. Zeker nadat er zoveel zware maatregelen moesten worden genomen na het uitbreken van de coronacrisis.

Segers wil nog niet ingaan op de formatie en een mogelijke rol daarin voor zijn partij. Het is volgens hem veel te vroeg om hierover te speculeren. "Wij moeten eerst even rustig kijken wat dit betekent voor de politieke verhoudingen, wat andere partijen willen. We zijn echt nog niet toe om te spreken over onze eigen positie. Ik wacht rustig af."

Update 12:42 - Marijnissen: SP in nieuw kabinet ligt nu niet voor de hand

SP-leider Lilian Marijnissen zegt dat er met haar partij "altijd te praten" valt, maar deelnemen aan een kabinet ligt nu niet voor de hand, stelt ze. "De uitslag geeft er geen aanleiding toe." De socialisten verloren volgens de laatste prognose 5 zetels bij de verkiezingen en komen op 9 zetels uit.

De Tweede Kamerfractie kwam donderdagochtend samen om over de uitslag te praten. De partij moet dan ook goed bij zichzelf te rade gaan wat er misging, zegt Marijnissen. Ze had het flinke verlies niet helemaal verwacht. "Ik had best wel het idee dat de campagne goed werd ontvangen."

De socialisten willen in ieder geval niet "een rechts kabinet aan de meerderheid helpen", aldus hun politiek leider. Marijnissen ziet niets in een kabinet dat op "de oude voet verder wil".

Update 12:30 - Forum voor Democratie doorbreekt eindelijk stilte

Forum voor Democratie (FvD) heeft voor het eerst sinds de eerste verkiezingsuitslagen zijn binnengekomen weer van zich laten horen. De partij bedankt haar stemmers op Twitter voor "een daverende klap tegen de eindeloze lockdowns". "Een enorme overwinning voor de vrijheid."

"Met uw steun - en de steun van onze geweldige, onmisbare vrijwilligers - gaan we door", valt verder in een van de tweets te lezen. "We hebben véél meer slagkracht in de Tweede Kamer en zullen ons geluid nog veel sterker verkondigen. Onze campagne voor onze vrijheid en voor Nederland blijft ook buiten de Kamer doorgaan."

Partijleider Thierry Baudet heeft persoonlijk nog altijd niets van zich laten horen.

Update 12:18 - Ploumen herhaalt: PvdA niet als enige linkse partij in kabinet

De PvdA wil nog altijd alleen meeregeren als minstens één andere linkse partij ook meedoet. Dat heeft politiek leider Lilianne Ploumen gezegd voorafgaand aan de eerste fractievergadering na de Tweede Kamerverkiezingen. Zij ziet "geen enkele reden" om op haar eerdere uitspraak terug te komen.

Ploumen werd door haar fractie onthaald met applaus en een grote bos rode rozen. Toch valt er ook bij de PvdA weinig te vieren. De sociaaldemocraten had gehoopt op herstel na de historische verkiezingsnederlaag van 2017, maar het werden opnieuw 9 zetels. "We hadden natuurlijk op meer gehoopt", erkent Ploumen.

Over eventuele kabinetsdeelname wil ze zich nog niet uitspreken. Maar de PvdA zal dus niet als enige linkse partij aanschuiven. Vanuit de oppositie is zij er volgens Ploumen de afgelopen vier jaar ook in geslaagd "de regering een beetje bij te sturen".

Update 11:48 - Ondanks pijnlijke nederlaag bloemen en applaus voor Klaver

Ondanks de pijnlijke nederlaag bij de Tweede Kamerverkiezingen mocht GroenLinks-leider Jesse Klaver donderdag bloemen en applaus in ontvangst nemen van zijn fractie. Hij noemde de halvering van het aantal zetels van zijn partij "heel heftig", maar wil wel door als partijleider. "Omdat de missie van GroenLinks urgenter is dan ooit en omdat ik daar graag met de partij mee doorga."

Klaver, die zich op de verkiezingsavond ook al strijdbaar had getoond, benadrukt wel dat uiteindelijk de fractie beslist of hij kan aanblijven. Van de huidige veertien Kamerleden nemen er acht noodgedwongen afscheid. GroenLinks krijgt volgens een voorlopige prognose zeven zetels, waarvan er op basis van de kieslijst één wordt ingenomen door een nieuwkomer.

Update 10:41 - Marijnissen: deelnemen aan kabinet ligt nu niet voor de hand

SP-leider Lilian Marijnissen zegt dat er met haar partij "altijd te praten" valt, maar deelnemen aan een kabinet ligt nu niet voor de hand. "De uitslag geeft er geen aanleiding toe", aldus Marijnissen.

De socialisten willen in ieder geval niet "een rechts kabinet aan de meerderheid helpen". Marijnissen ziet niets in een kabinet dat op "de oude voet verder wil".

De SP verliest in de voorlopige prognose van de verkiezingsdienst van het ANP vijf zetels. De partij moet dan ook goed bij zichzelf te rade gaan wat er misging, zegt Marijnissen. Ze had het flinke verlies niet helemaal verwacht. "Ik had best wel het idee dat de campagne goed werd ontvangen."

Update 10:41 - Partijvoorzitter CDA: Hoekstra kan aanblijven als leider

Wopke Hoekstra kan ondanks het forse zetelverlies aanblijven als leider van het CDA, zegt partijvoorzitter Rutger Ploum. Hij noemt de uitslag een "hele teleurstelling".

De partij moet "heel kritisch" naar zichzelf kijken, zegt Ploum. "Maar we hebben een hele goede leider en daar gaan we mee door." Ook Hoekstra zelf blikt donderdagochtend alweer vooruit. "Teleurstellingen horen bij het leven. En vervolgens moet je jezelf herpakken en moet je verder."

Het CDA komt in de jongste voorlopige prognose van de verkiezingsdienst van het ANP op 15 zetels, een verlies van 4 ten opzichte van de vorige verkiezingen in 2017.

Update 10:40 - Kaart van Nederland kleurt VVD-blauw

De VVD is vrijwel in heel Nederland de grootste partij geworden. De teller van gemeenten waar de partij de meeste stemmen kreeg, staat inmiddels op 280. Naaste concurrenten zijn de PVV en D66, die respectievelijk dertien en twaalf gemeenten op hun naam schreven. Enkele tientallen gemeenten hebben hun uitslag nog niet doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP.

In de zee van VVD-blauw op de landkaart is het zoeken naar de andere partijen. De steun voor de PVV is vooral te vinden in Limburg (Heerlen, Kerkrade, Brunssum, Landgraaf, Echt-Susteren, Roerdalen en Stein) en in het noordoosten van het land (Emmen, Westerwolde, Pekela, Stadskanaal). Daarnaast kreeg de PVV de meeste stemmen in Rucphen (Noord-Brabant) en Edam-Volendam (Noord-Holland).

D66 won in steden als Zwolle, Groningen, Haarlem, Arnhem, Nijmegen, Leeuwarden en Delft.

De SGP werd de grootste in tien gemeenten in de zogeheten Biblebelt, zoals Tholen, Staphorst, Barneveld en Urk. Het CDA kreeg in acht gemeenten de meeste stemmen: vier in Friesland en vier in Overijssel. ChristenUnie kreeg net als vier jaar geleden de meeste stemmen in Oldebroek (Gelderland) en Bunschoten (Utrecht).

Vier jaar geleden was de VVD de grootste partij in 285 van de 391 gemeenten (inclusief Bonaire, Sint Eustatius en Saba). In 2012 won de VVD 282 van de 418 gemeenten.

Update 10:27 - 'Zenuwslopende' uren voor BIJ1 op rand van kiesdrempel

Voor BIJ1 waren afgelopen uren "zenuwslopend", laat een woordvoerder weten. Het spant erom of de partij van Sylvana Simons in de Tweede Kamer komt.

Donderdagochtend leek dat wel te gaan gebeuren, maar in de prognose van een paar uur eerder haalde BIJ1 de kiesdrempel niet. De partij heeft er vertrouwen in de zetel nu vast te houden, aldus de woordvoerder. Maar lijsttrekker Sylvana Simons en andere leden zijn wel "erg nerveus".

Simons zelf wilde donderdagochtend nog niet reageren.

Update 10:16 - Rotterdam weer begonnen met tellen

De gemeente Rotterdam is weer begonnen met het tellen van de stemmen in Ahoy. De havenstad is de enige van de vier grote steden die nog geen voorlopige uitslag heeft gegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP.

In de nacht van woensdag op donderdag werd het tellen van de stemmen stilgelegd nadat 62 procent was geteld. Volgens de woordvoerder kon toen nog geen betrouwbare tussenstand worden gegeven.

Donderdagochtend hebben zich diverse vrijwilligers in Ahoy gemeld om het tellen weer te hervatten. De uitslag wordt in de loop van de dag verwacht.

Update 09:59 - Schoolleiders 'positief gestemd' over winst VVD en D66

De Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) zegt "positief gestemd" te zijn over de waarschijnlijke verkiezingsuitslag. "In ieder geval de grootste partij VVD en grote winnaar D66 hebben voor onderwijs en schoolleiders iets in petto, dus dat is goed nieuws", zegt een AVS-woordvoerder. Volgens de vereniging is het schoolleiderstekort vaak onderbelicht. "De VVD vindt dat de aanpak daarvan hand in hand moet gaan met het lerarentekort." Vaak zijn er maar één of twee schoolleiders op een school, waardoor er procentueel een groter tekort op is dan van leraren, legt de woordvoerder uit. "Met stabiele en goede leiders zullen mensen minder snel vertrekken, en zij weten de juiste mensen aan te trekken."

"D66 heeft toegezegd de positie van de schoolleiders te willen versterken, tekorten aan te pakken en beter te willen belonen", zegt de AVS-woordvoerder. "Bovendien is D66 het meest uitgesproken van alle partijen hierover, dus dat is goed nieuws." AVS hoopt daarbij dat na de formatie "die plannen ook echt worden waargemaakt en andere partijen in de regering of vanuit de oppositie het belang van schoolleiders zullen behartigen".

Update 09:14 - Minder stemmen ongeldig verklaard dan bij vorige verkiezingen

Weinig stemmen zijn tot nu toe ongeldig verklaard. In de gemeenten die tot nu toe hun uitslagen hebben doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP, waren 17.809 stemmen niet geldig, 0,2 procent van het totaal. Diezelfde gemeenten hadden vier jaar geleden 26.742 stemmen (0,3 procent) ongeldig verklaard.

In Olst-Wijhe zijn naar verhouding de meeste stemmen ongeldig verklaard. Zo'n 0,6 procent van alle uitgebrachte stemmen in de gemeente aan de IJssel telde niet mee. Dat is drie keer zo veel als vier jaar geleden. In Amsterdam, Den Haag en Putten is een half procent van de stemmen ongeldig.

Zeventig-plussers mochten dit jaar per brief stemmen, maar dat ging gepaard met problemen. Bij het tellen van de eerste briefstemmen op maandag bleek dat veel ouderen het stembiljet en de stempas in dezelfde envelop hadden gestopt. Dat mocht niet en daarom werden de stemmen aanvankelijk terzijde gelegd. Vanwege de problemen paste minister Ollongren de werkwijze voor briefstemmen aan, waardoor meer poststemmen alsnog in de telling zijn meegenomen.

Update 08:47 - Prognose: BIJ1 van Sylvana Simons toch in de Kamer

BIJ1 van Sylvana Simons krijgt toch een zetel in de Tweede Kamer. Dat blijkt uit een nieuwe voorlopige prognose van de verkiezingsdienst van het ANP, die is gebaseerd op ruim 88 procent van de stemmen.

De zetel voor BIJ1 gaat ten koste van de VVD. De partij van Mark Rutte behaalt 35 zetels, een winst van 2, en wordt de grootste partij. Verder laat de prognose geen verschuivingen zien.

Update 08:19 - Ook in buitenlandse media aandacht voor 'Kaag-effect'

Ook buitenlandse media besteden volop aandacht aan de Nederlandse verkiezingen. Niet alleen de verwachte overwinning van de VVD trekt de aandacht, maar ook de flinke zetelwinst van D66 wordt overal benoemd. De correspondente van de Britse omroep BBC legt uit dat wordt gesproken over het "Kaag-effect".

In Duitsland noemt Bild de uitslag van D66 de "grote verrassing" van deze verkiezing. De krant meldt dat PVV-leider Geert Wilders zijn tweede plek in het parlement nu moet afstaan aan de partij van Kaag. Bild constateert ook dat "drie extreemrechtse partijen" volgens prognoses samen 27 zetels krijgen in de Tweede Kamer. "Een duidelijke verhoging ten opzichte van 2017."

"Partij van premier Mark Rutte blijft grootste bij Nederlandse verkiezingen, maar links-liberale D66 wint fors", kopt het Belgische VRT NWS online. "Rutte wint met zijn VVD voor de vierde keer op rij de verkiezingen en is dus zo goed als zeker dat hij premier blijft", klinkt het op de nieuwssite, die vaststelt dat de partijen van Rutte en Kaag de "grote winnaars" lijken te worden.

Ook in de Verenigde Staten blijft de overwinning van de VVD niet onopgemerkt. In de krant The New York Times schrijft de Nederlandse journalist Thomas Erdbrink dat Rutte afstevent op een vierde termijn als premier

Update 08:16 - FVD'er Smolders: Baudet was helemaal op na campagne

Thierry Baudet was woensdagavond te moe om op de verwachte verkiezingsuitslag te reageren, zegt Forum voor Democratie-kandidaat Hans Smolders. De exitpolls voorspelden een klinkende overwinning voor de rechtse partij, die van twee naar acht zetels zou groeien, maar partijleider Baudet was nergens te vinden. "Thierry Baudet was gewoon dood- en doodop", zegt Smolders in Goedemorgen Nederland. "Hij heeft echt twintig uur per dag gewerkt de afgelopen weken. Dat is de werkelijke reden waarom hij er gisteren gewoon niet was."

Smolders gaf in het televisieprogramma aan dat FVD geen grote bijeenkomst heeft gehouden op verkiezingsavond. De partij was tijdens de campagne juist uiterst zichtbaar: Forum was de enige partij die fysieke bijeenkomsten voerde. Baudet sprak in verschillende steden grote menigten toe. Die actieve campagne zorgde ervoor dat Baudet "echt helemaal op" was, verklaart Smolders.

Update 07:51 - PvdA kruipt nog niet uit het dal

De PvdA weet nog niet uit het dal te kruipen waarin het vier jaar geleden is beland. Toen zakte de partij van 38 zetels naar negen, het slechtste resultaat ooit. En ook de komende vier jaar lijkt de partij negen Kamerleden te hebben.

Nog niet alle uitslagen zijn binnen, maar in de meeste gemeenten blijft de PvdA redelijk op haar plek. In de ene plaats wint de partij iets, in de andere partij gaat wat steun verloren. In Maastricht, geboortestad van lijsttrekker Lilianne Ploumen, boekte de partij wel een flinke vooruitgang. Vier jaar geleden was de PvdA de zevende partij in de Limburgse hoofdstad, met 5,3 procent van de stemmen. Nu is de PvdA er de vierde partij met 9,7 procent. CDA, SP en GroenLinks zijn ingehaald.

Update 07:07 - GroenLinks stapelt verlies op verlies

Voor GroenLinks zijn de Kamerverkiezingen slecht uitgepakt. In de Tweede Kamer lijkt de partij te worden gehalveerd, van veertien naar zeven zetels. In het land moest de partij verlies na verlies incasseren.

Ongeveer driekwart van alle uitslagen is nu binnen bij de Verkiezingsdienst van het ANP. In geen enkele gemeente wist GroenLinks terrein te winnen. Op Urk bleef de partij procentueel gelijk. Vier jaar geleden kreeg de partij 29 stemmen op het voormalige eiland, nu 28. In elke andere gemeente tot nu toe ging de partij achteruit. Het verlies is het grootst in Amsterdam. Volgens de voorlopige uitslag daar zakte de partij 9,4 procentpunt. Vier jaar geleden was de partij van Jesse Klaver de grootste in de hoofdstad, nu zijn D66 en VVD groter. Ook in Groningen, Utrecht en Haarlem was het verlies van GroenLinks fors.

Jesse Klaver zei woensdagavond in een eerste reactie dat de uitslag pijnlijk is, maar dat hij wil aanblijven als fractievoorzitter.

Jesse Klaver na uitslag Tweede Kamerverkiezingen 2021.

Update 06:28 - CNV: kom met een snelle en constructieve formatie

Het CNV roept de politieke partijen op tot een snelle en constructieve formatie, zodat Nederland de coronacrisis het hoofd kan bieden. "Door de coronacrisis zijn de uitdagingen momenteel enorm. Er komt bijvoorbeeld een grote ontslaggolf aan, zeker als de steun aan bedrijven te snel wordt afgebouwd. Het CNV roept daarom op om de steun aan bedrijven zo lang mogelijk te handhaven, tot de laatste prik is gezet. Dit moet geborgd zijn aan de formatietafel", aldus Piet Fortuin, CNV-voorzitter.

Ook op de lange termijn zijn de uitdagingen op de arbeidsmarkt groot, stelt de bond. "Twee miljoen mensen hebben een onzeker contract. Meer zekerheid voor werkend Nederland is essentieel. Veel mensen zitten daarnaast klem tussen werk en privé. Door de crisis is de werkdruk nog meer toegenomen. Aan het nieuwe kabinet de taak om de juiste oplossingen te vinden voor de problemen op de arbeidsmarkt. Zowel aan de welvaarts- als de welzijnskant", aldus Fortuin.

Update 05:40 - D66 de grootste geworden in Nijmegen

D66 is de grootste partij geworden in studentenstad Nijmegen. De partij kreeg 23,2 procent van alle stemmen, bijna 4 procentpunt meer dan vier jaar geleden. GroenLinks was vier jaar geleden de populairste partij in de stad aan de Waal, maar verloor dit jaar bijna 7 procentpunt. De VVD is de tweede partij in Nijmegen.

Nijmegen was een van de twee gemeenten waar GroenLinks vier jaar geleden de meeste stemmen kreeg. De partij won destijds ook in Amsterdam. Ook daar lijkt D66 nu de meeste stemmen te krijgen, gebaseerd op een gedeeltelijke telling van de stemmen.

Update 05:34 - In Vlaardingen heeft maar de helft van de inwoners gestemd

Nergens in Nederland was de opkomst voor de Kamerverkiezingen zo laag als in Vlaardingen. In de Zuid-Hollandse plaats heeft maar 54,4 procent van alle inwoners gestemd. Vier jaar geleden stemde ongeveer 80 procent van de mensen, vergelijkbaar met de landelijke opkomst.

De VVD bleef de grootste partij in Vlaardingen. De PVV werd opnieuw de tweede partij in de gemeente, maar de voorsprong op D66 is aanzienlijk kleiner geworden. De vierde partij in de gemeente is DENK, dat 7 procent van de stemmen krijgt, meer dan Forum voor Democratie.

Ook in Ermelo daalde de opkomst hard. Vier jaar geleden stemde 84 procent van de inwoners, nu 62,7 procent. In Ommen zakte de opkomst van bijna 87 procent naar iets meer dan 68 procent.

Update 04:57 - D66 troeft de VVD af in Leeuwarden

D66 heeft de VVD afgelost als grootste partij in Leeuwarden, de hoofdstad van de provincie Friesland. De Democraten boekten een winst van ruim drie procentpunten en kwamen daarmee uit op 16,0 procent. De VVD kwam, ondanks een kleine winst 0,1 procentpunt tekort om de grootste te blijven.

De PvdA boekte ook een bescheiden winst en wist daarmee de PVV van de derde plaats te verdrijven. Grote verliezers waren ook hier de SP en vooral GroenLinks, dat bijna werd gehalveerd ten opzichte van 2017.

Update 04:33 - VVD handhaaft zich als grootste in Almere, D66 voorbij PVV

De VVD heeft de koppositie in Almere verder versterkt. De partij van premier Mark Rutte boekte een kleine winst en kwam uit op 21,9 procent van de stemmen. D66 nam met een score van 14,4 procent de tweede positie over van de PVV dat 3 procentpunten verloor en uitkwam op 12 procent.

Ook in Almere verloren de SP en GroenLinks fors. Deze linkse partijen werden voorbijgestreefd door Forum voor Democratie dat met 6,5 procent nu de vierde partij in de stad is.

Update 04:31 - D66 weer de grootste in Delft, veel steun voor Volt

In studentenstad Delft heeft D66 de meeste stemmen gekregen, net als vier jaar geleden. De partij wist haar steun iets uit te breiden, van 20,2 procent naar 21,3 procent. Debutant Volt werd vanuit het niets de vijfde partij in Delft met 7,5 procent van de stemmen. Dat is net achter de PVV en voor CDA en PvdA.

GroenLinks leed in Delft het grootste verlies van alle partijen. De partij van Jesse Klaver ging van 14,3 procent terug naar 8,8 procent van de stemmen.

Update 04:22 - Volendam wordt rechts bolwerk, PVV de grootste

De PVV heeft in de gemeente Edam-Volendam de VVD afgelost als grootste partij. De partij van Geert Wilders boekte een winst van 2,6 procentpunt en kwam uit op 24,3 procent. De VVD leverde 2,9 procentpunt in en eindigde op 20,1 procent. Ook de andere partijen aan de rechterzijde deden het goed. Forum voor Democratie kwam uit op 8,1 procent, 2 procentpunt meer dan in 2017. Nieuwkomer JA21 haalde 6,6 procent van de stemmen.

De winst van de rechtse partijen ging voor een groot deel ten koste van het CDA dat 8,6 procentpunt verloor. Van alle linkse partijen werd de PvdA met 3,3 procent de grootste. GroenLinks werd gehalveerd en kwam uit op 2,5 procent.

Update 03:51 - BIJ1 volgens voorlopige prognose ANP toch niet in Tweede Kamer

BIJ1, de partij van Sylvana Simons, haalt vermoedelijk toch geen zetel voor de Tweede Kamer. Dat blijkt uit de voorlopige prognose van de verkiezingsdienst van het ANP. Volgens exitpolls van Ipsos, die onderzoek deed voor de NOS, kon de partij wel rekenen op een zetel. Ipsos hanteerde een foutenmarge van twee zetels.

De voorlopige prognose is gebaseerd op 63 procent van de stemmen. De stad Rotterdam is hierin nog niet meegenomen. Amsterdam, Utrecht en Den Haag wel na telling van het grootste deel van de stemmen.

Update 03:30 - Nieuwe fracties voor het eerst bijeen, partijen kiezen verkenner

De nieuw gekozen fracties in de Tweede Kamer komen donderdag bijeen om de overwinning te vieren dan wel het verlies te verwerken. Deze donderdag zal het anders gaan dan normaal, omdat de fracties vanwege de coronacrisis niet met grote groepen mogen samenkomen. Een aantal partijen kiest ervoor om de bijeenkomst (deels) virtueel te houden. Onder meer D66 en SP hebben wel een zaal gereserveerd in het Kamergebouw.

Traditioneel gaan de lijsttrekkers of fractievoorzitters van alle gekozen partijen op de dag na de verkiezingen ook langs bij de voorzitter van de Tweede Kamer. Net als in 2017 is dat Khadija Arib. Daar zullen ze een verkenner aanwijzen. De partij die het grootst is geworden, ook in 2021 weer de VVD, draagt iemand voor deze taak aan. Bij de vorige overwinning in 2017 koos de VVD Edith Schippers.

De nieuwe verkenner gaat de komende dagen praten met alle partijen, over de verkiezingsuitslag en hun wensen en ideeën. De verkenner zal een verslag opstellen van de bevindingen waarover de nieuwe Tweede Kamer zal gaan debatteren. De nieuwe Kamer wordt op 31 maart geïnstalleerd.

Update 03:24 - PVV wint in Emmen, FVD grootste stijger

De PVV is in de gemeente Emmen de grootste partij gebleven met 18,5 procent van de stemmen tegen 18,6 procent vier jaar geleden. De VVD is de tweede partij met 18 procent, een winst van 3,2 procent.

Forum voor Democratie is de grootste stijger in Emmen. De partij van Thierry Baudet heeft 7 procent van de stemmen gekregen. In 2017 was dat 2,3 procent.

Update 03:21 - Rotterdam staakt tellen van de stemmen, uitslag pas donderdag

In Rotterdam is het tellen van de stemmen omstreeks 03.00 uur gestaakt. Dat meldt een woordvoerder van de gemeente. Donderdagochtend om 08.00 uur wordt het tellen hervat. In de loop van dag wordt de uitslag verwacht, maar een exact tijdstip kon nog niet worden gegeven.

Aanvankelijk was gemeld dat het tellen van de stemmen de hele nacht zou doorgaan. Bij het stoppen van het tellen was ongeveer 62 procent van de stemmen verwerkt. Volgens de woordvoerder kon nog geen betrouwbare tussenstand worden gegeven.

Update 03:14 - VVD wint verreweg de meeste gemeenten

Nog lang niet alle uitslagen zijn binnen, maar de VVD is al in meer dan 200 gemeenten de grootste partij geworden. In meerdere gemeenten nam de partij van premier Mark Rutte de koppositie over van een andere partij. De voorsprong is niet meer in te halen, de VVD wint opnieuw de meeste gemeenten.

De VVD nam zeker achttien gemeenten over van het CDA. De VVD boekte ook de zege in minstens zeven gemeenten waar de PVV vier jaar geleden de grootste was. Een daarvan is Wilders' geboortestad Venlo. Verder snoepte de VVD drie overwinningen af van de SP, waaronder Boxmeer, waar de voormalige SP-leider Emile Roemer vandaan komt.

De VVD zelf hoefde tot nu toe maar zes gemeenten af te staan. Die gingen bij deze verkiezingen allemaal naar D66. Daaronder zijn Zwolle, Arnhem, Haarlem en Deventer.

Vier jaar geleden was de VVD de grootste partij in 285 van de 391 gemeenten (inclusief Bonaire, Sint Eustatius en Saba). In 2012 won de VVD 282 van de 418 gemeenten.

Update 03:14 - Code Oranje van De Mos staat in Den Haag op 1,7 procent

Na het tellen van 74 procent van de stemmen heeft Code Oranje slechts 1,7 procent van de stemmen in de gemeente Den Haag. De partij heeft 3413 stemmen binnen. Den Haag is de thuisbasis van lijsttrekker Richard de Mos, oud-wethouder in Den Haag.

Vier jaar geleden lag de kiesdeler bij de Tweede Kamerverkiezingen op circa 70.000 stemmen, wat betekent dat in Nederland ongeveer zoveel binnengehaalde stemmen recht geven op een Kamerzetel.

De VVD gaat op kop met 20,1 procent van de stemmen. D66 volgt op 17,2 procent, de PVV krijgt 11,1 procent.

Update 02:54 - D66 trekt meeste stemmen in Amsterdam na ruim 85 procent geteld

In de gemeente Amsterdam heeft D66, nadat 85,6 procent van de stemmen is geteld, de meeste stemmen gekregen: 22,7 procent van het totaal. De VVD kreeg 12,6 procent van de stemmen en is daarmee de tweede partij in de gemeente. Erna volgt GroenLinks met 10,2 procent.

D66 won terrein ten opzichte van de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, maar VVD en GroenLinks leverden juist wat in.

PvdA (7,6 procent), Partij voor de Dieren (7,1 procent) en DENK (6,2 procent) volgden als vierde, vijfde en zesde partij in de gemeente. Nieuwkomer Volt kreeg 5,9 procent van de stemmen.

De gemeente Amsterdam maakt pas komende maandag de definitieve uitslag bekend.

Update 02:33 - Heel weinig stemmen ongeldig verklaard

Ondanks de aanvankelijke problemen bij het tellen van de briefstemmen zijn tot nu toe heel weinig stemmen ongeldig verklaard. Ongeveer 0,2 procent van alle stemmen is ongeldig in de ruim tweehonderd gemeenten die hun uitslagen al hebben doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP. Dat is vergelijkbaar met vier jaar geleden.

In Olst-Wijhe zijn naar verhouding de meeste stemmen ongeldig verklaard. Zo'n 0,6 procent van alle uitgebrachte stemmen in de gemeente aan de IJssel telde niet mee. Dat is drie keer zo veel als vier jaar geleden. In Vaals is 0,4 procent van de stemmen ongeldig, maar dat is minder dan bij de vorige Kamerverkiezingen.

Bij het tellen van de eerste briefstemmen op maandag bleek dat veel ouderen het stembiljet en de stempas in dezelfde envelop hadden gestopt. Dat mocht niet, en daarom waren de stemmen aanvankelijk ongeldig. Minister Kajsa Ollongren paste daarom de werkwijze aan.

Update 02:27 - Volt in een klap 8 procent van de stemmen in Wageningen

In de gemeente Wageningen heeft nieuwkomer Volt in één klap 8 procent van de stemmen binnengehaald, waarmee de pan-Europese partij daar de grootste stijger en de vierde partij is. D66 trok in de gemeente 22,6 procent van de stemmen en was daarmee de grootste partij.

GroenLinks (14,2 procent) en VVD (12,8 procent) volgden op de tweede en derde plek. GroenLinks verloor wel terrein in de gemeente, vier jaar geleden kreeg de partij nog 20,1 procent van de stemmen.

Volt is ook populair in de gemeente Utrecht. Daar stemde 6,5 procent op de nieuwkomer, waarmee de partij de vierde werd in de gemeente. In Groningen ging 5,5 procent van de kiesgerechtigden voor Volt.

Update 01:22 - Eenpitters Krol en Van Kooten-Arissen verdwijnen uit Kamer

Eenpitters Henk Krol en Femke Merel van Kooten-Arissen verdwijnen na de verkiezingen uit de Tweede Kamer. De exitpolls laten zien dat ze hoogstwaarschijnlijk niet op een zetel kunnen rekenen. De politici, die allebei afsplitsten van andere partijen, stonden ook in meeste peilingen nog niet op één zetel.

Krol was lang het boegbeeld van 50PLUS maar stapte uit de partij in mei vorig jaar, en richtte met Van Kooten-Arissen de Partij voor de Toekomst op. Ook die partij eindigde in conflict. De twee Kamerleden gingen weer hun eigen weg, en uiteindelijk richtte Krol de Lijst Henk Krol (LHK) op.

Van Kooten-Arissen kwam in 2017 in de Kamer via de lijst van de Partij voor de Dieren. Ze stapte in de zomer van 2019 uit die fractie omdat de PvdD volgens haar niet genoeg oog had voor menselijke zaken. De politica werd later lid van 50PLUS, maar trad niet toe tot de fractie. Uiteindelijk richtte ze de partij Splinter op, nadat ze uit de Partij voor de Toekomst was gestapt. Splinter moest benadrukken dat het juist goed is voor de democratie dat er veel kleine partijen zijn.

Update 01:18 - Lisa van Ginneken namens D66 eerste transgender persoon in Kamer

Lisa van Ginneken, de nummer 22 van de kandidatenlijst van D66 wordt waarschijnlijk de eerste transgender persoon in de Tweede Kamer. De partij van Van Ginneken stevent volgens de exitpolls af op 27 zetels.

De 48-jarige inwoner van Amsterdam gaat zich in de Kamer inzetten voor LHBTI'ers. Van Ginneken wil geregeld krijgen dat transgender- en intersekse mensen zelf kunnen beslissen over medische ingrepen. Ook beperken van de macht van techbedrijven en verbetering van de patiëntenvertegenwoordiging in de zorg staan in de portefeuille van Van Ginneken.

Update 00:20 - Vlaamse premier Jambon feliciteert Rutte met overwinning

De Vlaamse minister-president Jan Jambon heeft premier Mark Rutte gefeliciteerd met zijn verkiezingsoverwinning. "Dikke proficiat aan Mark Rutte. Schitterende verkiezingsuitslag!" schreef Jambon op Twitter.

Jambon, die lid is van de Vlaams-nationalistische partij N-VA, is sinds 2019 minister-president van de Vlaamse regering, de uitvoerende macht van het Vlaamse deel van België. Hij is ook burgemeester van Brasschaat.