Jerry Afriyie over tien jaar demonstraties tegen Zwarte Piet: 'We zijn er nog niet'

Tien jaar geleden was Jerry Afriyie samen met zijn compagnon Quinsy Gario aanwezig bij de landelijke Sinterklaasintocht. Beiden droegen een shirt met daarop de leus: Zwarte Piet is racisme. Het was het eerste protest in een jarenlange strijd om zwarte Pieten uit het straatbeeld te laten verdwijnen.

In een gesprek met Hart van Nederland gaat Afriyie terug naar die intocht in Dordrecht. "We vonden het belangrijk dat de mensen terug naar huis gingen met de boodschap: het moet voor iedereen een feest zijn", legt de activist uit. Dat is het namelijk niet, benadrukt hij. "Het is voor veel mensen discriminerend."

In de boeien geslagen

Maar de demonstratie van de twee tegenstanders van Zwarte Piet verliep die twaalfde november in 2011 heel anders. "We dachten dat wij onze mening mochten uiten, maar dat bleek niet zo te zijn", zegt Afriyie. Samen met Gario werd hij hardhandig door de politie opgepakt en in de cel gezet.

De actievoerder herinnert het zich nog goed. "Gelukkig had een oplettende omstander het gefilmd, dus iedereen kon het zien via de socials." Toen het duo weer uit de cel kwam, wisten ze niet wat we zagen. "Veel mensen waren geschokt na het zien van de beelden. Hoe wij behandeld waren leefde enorm. Mensen waren daar om verschillende redenen pissig over."

Niet demonstratie-moe?

Er waren echter ook andere geluiden te horen na het eerste protest tegen Zwarte Piet. "Witte mensen reageerden ook heel agressief op onze demonstratie", aldus de racismeactivist. Maar Afriyie en Gario wisten van te voren ook wel dat het geen gemakkelijke strijd zou worden. "Of het binnen een half jaar, tien jaar of twintig jaar zou gebeuren. Je weet het niet."

"We wisten wél dat we alles op alles gingen zetten, linksom of rechtsom, om dit aan te kaarten en Nederland tot verandering te bewegen", vervolgt een strijdvaardige Afriyie. Is hij na tien jaar strijden niet demonstratie-moe? "Ik was al moe voordat ik was begonnen. Zolang Nederland anti-zwart racisme niet ziet of niet erkent, zal ik altijd blijven strijden."

Drie kwart wil Zwarte Piet

Een strijd die voor de in Ghana geboren Afriyie heel persoonlijk is. "Dit is het belangrijkste in mijn leven." En dus neemt hij "alle negativiteit" voor lief. "Die overtreft niet de mooie dingen die ik heb zien veranderen." Uit representatief onderzoek van het Hart van Nederland-panel blijkt ook dat Nederland langzaam van mening verandert over de kleur van Piet.

Van de 3.750 ondervraagde panelleden geeft weliswaar nog steeds 77 procent aan vast te willen houden aan de traditionele, zwart geschminkte Pieten. Dat is dus ruim drie kwart, maar toen het panel vier jaar geleden dezelfde vraag werd gesteld, was 92 procent nog 'voor' Zwarte Piet. 

'Nog lange weg te gaan'

De roetveegpieten die de laatste jaren aan een opmars bezig zijn, zijn sinds 2017 in populariteit stegen: van 5 naar 13 procent. Alleen de Pieten in allerlei kleuren zijn eigenlijk nooit doorgebroken, die ging in vier jaar tijd in de peiling van 1 naar 2 procent. Het gezicht van actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) vindt dan ook dat we er nog steeds niet zijn.

"Wij demonsteren niet om het demonstreren", benadrukt Afriyie. "Maar het is pas klaar als álle optochten zonder zwarte Piet zijn, het is pas klaar als wij als samenleving elkaar erop aanspreken." Dat gebeurt volgens de racismeactivist nu nog te weinig. "We zijn zeker van ver gekomen", concludeert hij tot slot, "maar er is nog een lange weg te gaan."