Kabinet-Rutte III treedt af na vernietigend rapport over toeslagenaffaire

Het kabinet is gevallen, vanwege het vernietigende rapport over de toeslagenaffaire. Het besluit viel tijdens de wekelijkse ministerraad vrijdag. Daar werd gesproken over de politieke gevolgen van de affaire, waar vele duizenden mensen het slachtoffer van zijn geworden.

Premier Mark Rutte heeft vrijdag het ontslag van alle ministers en staatssecretarissen aangeboden aan de koning. De koning heeft de ontslagaanvraag in overweging genomen en de minister-president, ministers en staatssecretarissen verzocht al datgene te blijven verrichten, wat zij in het belang van het Koninkrijk noodzakelijk achten, meldt de RVD.

Onhoudbaar

De positie van het kabinet werd onhoudbaar door de verregaande conclusies van het rapport van de commissie-Van Dam over de affaire. Al snel na de publicatie ervan in december nam de druk op het kabinet toe om de ultieme vorm van politieke verantwoordelijkheid te nemen. Vrijwel de voltallige oppositie wilde ook dat het kabinet zou aftreden.

Lees ook: Advocaten jagen op gedupeerden toeslagenaffaire: ‘Ze beloven gouden bergen’

De speciale Kamercommissie concludeerde dat ouders “ongekend onrecht” is aangedaan. Het kabinet, de Kamer, de Belastingdienst en de rechtspraak hebben de “grondbeginselen van de rechtstaat” geschonden, met verregaande gevolgen voor vele duizenden ouders. De ontspoorde fraudejacht vond vrijwel volledig plaats tijdens de kabinetten-Rutte.

Kleine pleister op de wonde

Janet Ramesar is als gedupeerde in de toeslagenaffaire vrijdag zelf ook aanwezig op het Binnenhof. Ze reageert gematigd positief op de val van het kabinet. “Dit is geen oplossing, maar het is wel een kleine pleister op de wonde dat het kabinet echt zijn verantwoordelijkheid neemt.”

Lees ook: Advocaten gedupeerden toeslagenaffaire blij: ‘Nu de strafrechtelijke aansprakelijkheid nog’

De échte oplossing moet nog komen, meent ze. “Dat iedereen gewoon per direct uitbetaald gaat worden. We wachten allemaal, op ons éigen geld. Ze weten als dat ze iets niet goed hebben gedaan, los het dan op. De 30.000-euro regeling was nu een maand geleden in het nieuws, maar die is nog aan niemand uitbetaald.”

Verder in coronacrisis

Ministers Hugo de Jonge (Volksgezondheid) en Carola Schouten (Landbouw) lieten voorafgaand aan het overleg vrijdag al weten dat de val van het kabinet niet ten koste hoeft te gaan van de aanpak van de coronacrisis. “Mensen mogen verwachten dat we alles doen om de crisis te lijf te gaan”, aldus De Jonge.

Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) maakt geen deel uit van het demissionaire kabinet dat tot een nieuw kabinet is aangetreden op de winkel past. Wiebes was in het vorige kabinet als staatssecretaris van Financiën nauw betrokken bij de toeslagenaffaire. Volgens premier Rutte gaat het om een persoonlijke afweging van Wiebes zelf.

Lees ook: Ministers: zelfs als het kabinet valt, kunnen we de coronacrisis te lijf blijven gaan

Rapport

In de zomer van vorig jaar stemde de volledige Kamer in met een parlementaire ondervraging naar de politieke en ambtelijke verantwoordelijkheid in het overheidsschandaal. Het rapport kwam half december uit en zorgde al voor een belofte van het kabinet om ouders sneller en ruimhartiger te compenseren. Een maand later werd pas intensief gesproken over politieke gevolgen.

Lodewijk Asscher, in het vorige kabinet minister van Sociale Zaken, kondigde donderdag al aan dat hij zich terugtrekt als lijsttrekker van de PvdA. Staatssecretaris Menno Snel (Financiën) stapte in 2019 al op.

Vallen en opstaan

Dat het derde kabinet van VVD’er Mark Rutte is gevallen, vlak voor de eindstreep, is geen uitzondering. Zijn eerste kabinet viel al na twee jaar. In de acht jaar daarvoor lukte het zijn CDA-voorganger Jan Peter Balkenende geen enkele keer om een regeerperiode uit te zitten.

ANP/redactie