Vandaag wordt 'Keti Koti' gevierd: het afschaffen van de slavernij door Nederland

Het is 157 jaar geleden dat Nederland de slavernij afschafte in de toenmalige koloniën Suriname en de Nederlandse Antillen. En dat wordt woensdag op verschillende plekken herdacht, maar óók gevierd met 'Keti Koti'. Wel thuis vanwege de coronacrisis. De jaarlijkse herdenking van het slavernijverleden in het Oosterpark in Amsterdam is dit jaar vanwege de coronamaatregelen zonder publiek. Onder anderen de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema en minister Ingrid van Engelshoven van Cultuur houden een toespraak. Het aansluitende Keti Koti Festival gaat dit jaar niet door.

Keti Koti thuis vieren

Mensen worden daarom opgeroepen om de afschaffing zoveel mogelijk thuis te herdenken. Zo is er een speciaal programma dat live op internet wordt uitgezonden waar mensen vanuit huis aan mee kunnen doen. Ook staat jongerenzender FunX woensdag in het teken van 'Keti Koti': radio-dj's, artiesten en luisteraars staan stil bij het koloniale verleden. Jeangu Macrooy heeft een speciale versie uitgebracht voor zijn lied Gold. De Surinaamse zanger schreef het nummer vlak nadat hij in 2014 vanuit zijn geboorteland naar Nederland verhuisde. "Het herdenken van de slavernij en het vieren van de afschaffing daarvan is een belangrijke gebeurtenis die bij onze gedeelde geschiedenis hoort", legt hij uit. De zanger die ons land dit jaar op het Eurovisiesongfestival zou vertegenwoordigen en er volgend jaar in Rotterdam opnieuw bij is, wil met de clip meer bewustwording in Nederland creëren rond de feestdag. (Tekst gaat verder onder video)

Slavernij pas laat afgeschaft

Op 1 juli 1863 ging in Nederland de zogenoemde Emancipatiewet in waarmee slavernij in het koninkrijk verboden werd. Op die dag kregen zo bijna 50.000 tot slaaf gemaakte mensen officieel hun vrijheid terug. Toch waren de zogenoemde vrijgemaakten in Suriname toen niet bepaald vrij. Ze werden namelijk nog tien jaar gedwongen om op contractbasis op de plantages te werken. Nederland was een van de laatste landen waar de slavernij werd afgeschaft. Het besluit was al in 1848 genomen, maar het duurde lang voordat de Emancipatiewet uiteindelijk werd aangenomen. Het parlement discussieerde nog jaren over schadevergoedingen aan de plantagehouders. Ex-slaven hebben nooit een tegemoetkoming van de staat gekregen.

Herdenking én viering

In 2002 onthulde toenmalig koning Beatrix het Nationaal Monument Slavernijverleden in het Amsterdamse Oosterpark. Later volgden er soortgelijke herdenkingsbeelden in Middelburg (2005) en Rotterdam (2013). In de hoofdstad vindt jaarlijks de landelijke herdenking plaats, die vooraf wordt gegaan met de 'Bigi Spikri Optocht', een kleurrijke stoet in traditionele kleren. Sinds 2009 wordt het verbod op slavernij na de nationale herdenking groots gevierd met het Keti Koti Festival in het Oosterpark. Met dans en muziek wordt stilgestaan bij het moment dat de ketens van de tot slaaf gemaakte mensen werden doorbroken, 'keti koti' in het Surinaams. Ook in Suriname en op de Antillen wordt er op 1 juli feest gevierd.

Maatschappelijke discussie

Het slavernijverleden van Nederland is de afgelopen jaren een steeds groter punt van discussie geworden. Een groep Nederlanders vindt dat er te weinig aandacht is voor de schaduwkanten in de nationale geschiedenis. Tegenover de welvaart en rijkdom die de eeuwenlange handel ons heeft gebracht, stonden ook slavernij, uitbuiting en moord, benadrukken zij. Surinaamse organisaties in ons land pleiten er al jaren voor dat de Nederlandse overheid officieel excuses moet aanbieden voor het koloniale verleden. Die zijn er tot nu toe niet gekomen. Wel zei toenmalig vicepremier Lodewijk Asscher in 2013 dat het kabinet "diepe spijt en berouw" betuigt over "hoe Nederland is omgegaan met de menselijke waardigheid". (Tekst gaat verder onder tweet)

#ketikoti 1873 pic.twitter.com/Mvb9F7XdAO

— Joëlle (@Jo3ll3) July 1, 2020

Verandering op komst?

Toch lijkt het tij de afgelopen weken langzaam te keren. Op de dood van de zwarte Amerikaan George Floyd na zijn arrestatie door witte agenten volgden wereldwijd protesten tegen racistisch politiegeweld. Ook in Nederland demonstreerden mensen in verschillende plaatsen tegen (institutioneel) racisme. Daarnaast werden er meerdere standbeelden en monumenten beklad. Premier Mark Rutte erkende dat racisme en discriminatie ook in Nederland een "systemisch probleem" zijn. Later zei hij dat er "allemaal plussen en minnen" in onze geschiedenis zitten en dat het beter is om de verschillende aspecten te benoemen en uit te leggen, "zoals nu al gebeurt in musea en andere plekken". Ook ging de minister-president in gesprek met enkele antiracismebetogers.

Debat met Rutte

Het kabinet liet dinsdag weten te laten onderzoeken of Nederland in de wet moet vastleggen dat de slavernij en de slavenhandel een misdaad tegen de menselijkheid waren. Rutte zal er woensdag ongetwijfeld over aan de tand worden gevoeld in een debat in Tweede Kamer over racisme in ons land. Lees ook: GroenLinks en D66 willen herdenkingsjaar slavernij in 2023 Ook het plan van D66 en GroenLinks om in 2023 een herdenkingsjaar over slavernij te organiseren zal waarschijnlijk niet onbesproken blijven. Omdat ex-slaven nog tien jaar werden verplicht om door te werken is het dat jaar 150 jaar geleden dat de slavernij ook in de praktijk echt tot het verleden behoorde. Redactie/ANP