Fors meer verkeersdoden, vooral fietsers: landelijke oproep om helm te dragen

Het aantal mensen dat in het verkeer is omgekomen is vorig jaar met ruim een kwart gestegen. Het ging in 2022 om 737 verkeersdoden, 155 meer dan in 2021, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Vooral fietsende 75-plussers zijn vaker slachtoffer.

Het aantal verkeersdoden is het hoogst sinds 2008. Onder het totaalaantal verkeersslachtoffers zaten 291 mensen op de fiets. Dat is volgens het CBS het hoogste aantal sinds het begin van de registratie in 1996.

Onder 75-plussers nam het aantal fatale ongelukken het sterkst toe. En dan vooral op de fiets: 150 in 2022, tegen 94 het jaar ervoor.

Aangereden door auto's

Van de omgekomen fietsers overleed bijna de helft door een aanrijding met een (bestel)auto. Een kwart verongelukte zonder botsing. Zij kwamen ten val door bijvoorbeeld een onwelwording, een verkeerde stuurbeweging, een slecht wegdek, gladheid, of een voet tussen de spaken.

Met 140 dodelijke verkeersslachtoffers is Noord-Brabant het gevaarlijkst. Het zijn er daar een kleine vijftig meer dan in 2021. Daarna volgen Zuid-Holland, Gelderland en Noord-Holland, die ook alle drie een toename zagen. In de provincie Utrecht daalde het aantal verkeersdoden. In Drenthe, Overijssel en Zeeland verdubbelde het aantal vergeleken met 2021.

In het verkeer kwamen net als in voorgaande jaren meer mannen (522) dan vrouwen (215) om het leven. Begin deze eeuw was het aantal verkeersdoden jaarlijks ruim duizend. Daarna zakte het aantal geleidelijk tot 570 in zowel 2013 als 2014.

Myrthe verloor haar moeder door een dodelijk fietsongeluk. Ook zij pleit daarom voor het dragen van fietshelmen:

1:40

Myrthe pleit voor verplichte fietshelm na dodelijk ongeluk va...

Maatregelen

De stijging van het aantal verkeersdoden onderstreept de noodzaak om extra in te zetten op verkeersveiligheid, reageert minister Mark Harbers (Infrastructuur). Hij spreekt van pijnlijke cijfers. "De stijging is niet onverwacht, maar wel verontrustend."

"Het aantal verkeersslachtoffers moet omlaag door de Nederlandse wegen en fietspaden veiliger te maken", zegt Harbers. Dat gebeurt volgens hem onder meer door de 50 miljoen euro die naar vernieuwende maatregelen voor fietsveiligheid is gegaan en de 200 miljoen euro die deze coalitieperiode extra naar N-wegen gaat.

Afleiding

Veilig Verkeer Nederland (VVN) is geschrokken van het hoge aantal verkeersdoden vorig jaar. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kwamen in 2022 ruim een kwart meer mensen in het verkeer om dan een jaar ervoor. "Het is absurd dat het ondanks al die veiligheidssystemen in auto's zo vaak misgaat", zegt Rob Stomphorst, woordvoerder van VVN.

"We hebben tegenwoordig allerlei hulpmiddelen aan boord om het verkeer veiliger te maken, maar tegelijkertijd - en dat zeggen wetenschappers ook - durven mensen meer. Ze rijden harder, laten zich afleiden door hun smartphone", zegt hij. VVN pleit daarom opnieuw voor een verlaging van de snelheid in bijvoorbeeld de bebouwde kom en vindt dat de pakkans van hardrijders omhoog moet. "Als je weet dat de kans groot is dat je een boete krijgt, ga je vanzelf minder hard rijden. De vaart moet er echt uit", zegt Stomphorst.

"Ouderen blijven steeds langer fit. En het lijkt er ook op dat zij na de coronacrisis er vaker op uit trekken", reageert de woordvoerder. Volgens VVN is het een grote uitdaging om het verkeer voor fietsende 75-plussers veilig te houden. "Het is nu al druk op de fietspaden in grote steden en het wordt alleen maar drukker. In combinatie met een snelle e-bike kan dat zeker voor ouderen die bijvoorbeeld niet zo goed hun balans kunnen houden op de fiets heel gevaarlijk zijn", zegt Stomphorst.

Fietshelm

In het verplicht stellen van een fietshelm ziet hij niets. "Maar wij stimuleren het dragen ervan wel. Het zou mooi zijn als het normaler wordt om er een te gebruiken, net zoals in Duitsland of Denemarken. Of laat verkopers van e-bikes hun klant een gratis fietshelm uitkiezen", oppert hij. "Het aantal slachtoffers zal dalen als meer mensen een fietshelm dragen."

De Fietsersbond noemt de toename van het aantal verkeersslachtoffers schokkend. Directeur Esther van Garderen weet dat ouderen vaker op de fiets zitten, maar dat onder 75-plussers zoveel meer doden zijn gevallen komt voor haar toch als een verrassing. Van Garderen wijst erop dat sinds 2020 het jaarlijkse aantal fietsdoden hoger is dan het aantal slachtoffers in auto's. "En het gaat maar door", reageert ze. De directeur is blij dat er steeds meer gefietst wordt en ouderen langer doorfietsen. Maar de infrastructuur ontwikkelt zich niet mee, zegt ze. Volgens haar is het de hoogste tijd dat daarin meer wordt geïnvesteerd. Wat haar betreft moet er meer asfalt voor fietspaden komen. Want fietspaden voldoen nu lang niet altijd aan de norm, stelt ze, zoals de minimumbreedte. Seniorenbond ANBO zegt de jongste CBS-cijfers zeer verontrustend te vinden. ANBO wil dat de precieze oorzaken van de stijging opgehelderd worden. "Is dat toenemende drukte, gedrag van verkeersdeelnemers of bijvoorbeeld gebrek aan ervaring bij nieuwe vervoersmiddelen? Dan kunnen we naar gepaste maatregelen kijken."

Hart van Nederland/ANP