Rechters maken zich zorgen om kinderen die om overtuiging ouders niet naar school gaan

In een arrest dat het Amsterdamse hof dinsdag gepubliceerd heeft, uiten de rechters zorgen over het aantal kinderen dat niet naar school gaat vanwege de overtuiging van hun ouders. Het is niet duidelijk of kinderen thuis wel het juiste onderwijs krijgen en controle daarop ontbreekt. Daarom roepen ze op tot strengere controle van de leerplicht.

Deze oproep deden de rechters in een zaak die liep tegen de ouders van een jong meisje, geboren in 2017. Zij lieten haar niet naar een basisschool gaan omdat ze het soefisme aanhangen, een speciale stroming binnen de islam. Ze waren ervan overtuigd dat geen enkele school aan zou sluiten bij hun overtuigingen, zelfs openbare scholen niet. Die waren volgens de ouders weer te neutraal.

Een van de redenen om niet voor een gangbare school te kiezen, was volgens de ouders dat hun kind in aanraking zou kunnen komen met andere opvattingen en zij daardoor "het paradijs niet zal binnengaan". Maar met die beredenering maakt het hof korte metten in het arrest.

Op gespannen voet

In een aparte passage in de uitspraak spreekt het Amsterdamse hof meer in het algemeen nog zijn zorgen uit over het aantal kinderen dat om een soortgelijke reden niet naar school gaat. De rechters zien "dat het aantal vrijstellingen wegens ’overwegende bedenkingen’ de afgelopen jaren hand over hand is toegenomen. Er bestaan bij leerplichtambtenaren in dit verband zorgen over het lot van kinderen met een vrijstelling."

Dat er weinig toezicht is en er meer en meer kinderen door ouders thuis worden gehouden om (geloofs)overtuigingen, "staat op gespannen voet met het uitgangspunt van de schoolplicht en de belangen van kinderen die daaraan ten grondslag liggen". Het hof schrijft dat "indringender toetsen" oftewel grondiger werk van leerplichtambtenaren daarom nodig is.

Niet verplicht

In een reactie op de uitspraak van het hof zegt Ingrado, de vereniging van ambtenaren die de leerplicht moeten controleren, zich ook zorgen te maken hierover. Het aantal kinderen dat door de overtuigingen van hun ouders niet naar een school hoeft te gaan, is in enkele jaren enorm toegenomen en zelfs verdubbeld. Meer dan 2100 jongeren hebben momenteel om die reden een vrijstelling van de leerplicht. In 2018 ging het nog maar om ruim duizend kinderen.

Het is volgens Ingrado zo dat zodra een vrijstelling in bezit is, ouders en kinderen zelfs compleet "uit beeld van de leerplicht" vallen. Thuisonderwijs is geen verplichting en ouders hoeven hierover geen verantwoording af te leggen. "Sommige ouders doen hun best om serieus en goed thuisonderwijs te geven", zegt de vereniging, "maar leerplichtambtenaren komen ook schrijnende gevallen tegen. Een kind wil dan naar het vervolgonderwijs, maar dat kan niet omdat hij of zij niet goed opgeleid is of bijvoorbeeld de taal niet spreekt."

Ingrado pleit voor een aanpassing van de leerplichtwet, ook omdat de huidige nog uit 1969 stamt.

Hart van Nederland/ANP