Geheime zwarte lijst van Belastingdienst bestempelde burgers als fraudeur

Bijna twintig jaar lang gebruikte de Belastingdienst een geheime zwarte lijst. Op die lijst stonden namen van burgers bij wie de Belastingdienst 'vermoedens' of 'signalen' van fraude had. Dat bevestigt het ministerie van Financiën na berichtgeving door RTL Nieuws en Trouw. Het gaat om de Fraude Signalering Voorziening (FSV) die in totaal zo'n 180.000 burgers heeft geregistreerd. Een recente privacytoets bewees dat veel te veel ambtenaren toegang tot de lijst hadden. Ook op de manier waarop de data werd verzameld hebben onderzoekers veel kritiek.

Systeem stopgezet

De Belastingdienst is begin vorig jaar al aan de slag gegaan met bevindingen uit het concept-rapport. Zo is onder meer het aantal ambtenaren dat toegang hadden tot de FSV verlaagd van 5000 naar 1000. Hiervoor is het systeem even uit de lucht geweest. Nadat de journalisten vragen hadden gesteld over het systeem en de uitkomsten van de privacytoets, is het concept-rapport voorgelegd aan een speciale privacy-ambtenaar. Vervolgens is besloten het systeem stop te zetten tot alle aanbevelingen uit het rapport zijn overgenomen. Er is een hoop mis met de FSV, blijkt uit het rapport. Zo wordt er nauwelijks onderscheid gemaakt tussen het type signalen dat burgers mogelijk fraude hebben gepleegd. Een verzoek om meer informatie weegt net zo zwaar als een 'vage klikmelding' of een concrete aanwijzing, zoals een valse factuur. Dit leidt mogelijk zelfs tot een 'zwarte lijst'-effect, aldus de onderzoekers. Daarnaast is het systeem een vergaarbak van data geworden. "De datakwaliteit vormt een risico doordat registratie in FSV niet uniform geschiedt, het onderscheid tussen objectieve en subjectieve informatie onvoldoende inzichtelijk is en verouderde informatie blijvend wordt verwerkt", schrijven de onderzoekers. "Dit heeft tot gevolg dat er een incompleet, onjuist en/of gedateerd beeld van betrokkenen ontstaat in de verwerking van gegevens, ook buiten FSV."