Jongvolwassenen stellen kinderwens vaker uit: 'generatie wordt geplaagd door onzekerheid'

Een structureel laag inkomen, een flexibel contract of studieschulden: het zijn allemaal redenen voor een kwetsbare economische positie. Deze kwetsbaarheid zorgt er voor dat jongvolwassenen hun kinderwens vaker uitstellen, of er zelfs van afzien.

Van uitstel komt afstel

Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek waarop socioloog Daniël van Wijk maandag promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen. Van Wijk onderzocht in hoeverre de werksituatie, het inkomen en type contract van jongvolwassenen tussen de 18 en 45 jaar, samenhangt met het besluit om een eerste kind te krijgen. Wat bleek? 'Bestaansonzekerheid leidt tot uitstel van het ouderschap', schrijft De Volkskrant. En we weten allemaal: van uitstel komt afstel, dus ja, ook dit komt naar voren in het onderzoek van Van Wijk.

Minder kans op vast contract

De grootste gevolgen zijn te zien bij werklozen. Zowel bij mannen als vrouwen die leven van een uitkering, wordt de kans voor een keuze voor kinderen gehalveerd. Een flexibel contract is ook van invloed op de keuze. De kans dat een mannelijke flexwerker voor een eerste kind kiest is namelijk acht procent lager dan bij mannen met een vast contract. Voor vrouwen is dit zelfs 20 procent. "Vrouwen vrezen dat zij, wanneer ze eenmaal zwanger zijn of kinderen hebben, minder mogelijkheden hebben om door te stromen naar een vast contract", vermoedt Van Wijk.

De man als kostwinner

Bij mannen speelt het inkomen een grote rol. De kans dat mannen die minder dan 1.500 euro verdienen voor het vaderschap kiezen, is voor de helft lager dan bij mannen die het dubbele verdienen. Bij vrouwen speelt het omgekeerde: laagbetaalde vrouwen worden eerder moeder dan vrouwen met een hoger inkomen. Dit komt 'omdat we toch nog met het traditionele idee leven dat de man de kostwinner is', vertelt Van Wijk.

Onzekere positie van jongvolwassenen

Het onderzoek van Van Wijk bevestigt wat al langer wordt gedacht: de onzekere positie van jongvolwassenen heeft te maken heeft met het steeds maar dalende aantal kinderen. Nederlandse stellen kregen vorig jaar gemiddeld 1,49 kind, dat is minder dan zij zouden willen. De leeftijd waarop vrouwen kinderen krijgen is de laatste jaren gestegen naar 30,3 jaar.

Eerst werd er gedacht dat dit te maken heeft met de toegenomen arbeidsparticipatie van vrouwen. Die gedachten wordt nu deels van de baan geschoven, want de verslechterde economische omstandigheden hebben er ook mee te maken waarom er minder en later kinderen worden gemaakt. Studieschulden en geen vaste contracten zorgen voor onzekerheid, en dragen daarmee bij aan de keus om (nog) niet aan kinderen te beginnen.

Structureel slechte positie

Er moet wel bij verteld worden dat de invloed niet voor alle bevolkingsgroepen telt. Migranten en praktisch opgeleiden kiezen ondanks hun werkeloosheid toch voor kinderen. De reden? "Een gevolg van een structureel slechte positie", zegt Van Wijk. Wanneer er minder kans op een goede baan is en weinig zicht op verbetering, dan heeft het geen zin om te wachten. Perspectief is er toch niet, zo wordt er gedacht. Ook de sociale omgeving telt mee: "Als er meer mensen in de omgeving werkloos zijn, dan is de eigen werkeloosheid minder een belemmering."

Geplaagd door onzekerheid

Voormalig hoofddemograaf Jan Latten van het CBS is niet verbaasd over de uitkomsten. Ze bevestigen wat we al dachten en eerder signaleerde, namelijk: de nieuwe generatie wordt geplaagd door onzekerheid.

Van Wijk stelt ook aan de kaak dat het duurder is geworden om kinderen te krijgen, waaronder de gestegen huizenprijzen. Naast de economische factoren van onzekere contracten, studieschulden en duurdere huizenprijzen voegt Latten er nog een andere, belangrijke factor aan toe: "We stellen steeds hogere eisen in de zoektocht naar een partner. Daarom doen twintigers er steeds langer over om hun ideale match te vinden met wie ze een kind willen, soms tot ver in de dertig."

De Volkskrant/ Hart van Nederland