'Q-koortspatiënt aan lot overgelaten'

Ombudsman Reinier van Zutphen pleit in de dinsdag verschenen rapport voor meer erkenning voor Q-koortspatiënten. Hij doet een dringend appel op de ministers van VWS en EZ om concreet zichtbaar en voelbaar gebaar te maken naar de patiënten. Bijna tien jaar na het uitbreken van de Q-koortsepidemie staan patiënten er nog grotendeels alleen voor. Zo kampen ze, behalve met aanhoudende gezondheidsklachten, ook met een verslechterde financiële en sociale situatie. Daarnaast voelen patiënten zich nog altijd niet erkend door de overheid. Vijf jaar eerder deed de ombudsman ook al onderzoek naar de rol van de overheid bij de Q-koortsepidemie in 2008-2009. ,,De Nationale ombudsman constateert dat de houding van de overheid ten opzichte van de patiënten niet is veranderd sinds 2012. Het uitblijven van de zo gewenste excuses is voor veel patiënten een hard gelag'', aldus de klachtenbehandelaar. Bert Brunninkhuis, voorzitter van patiëntenvereniging Q-uestion: " We zijn slachtoffers en wij krijgen nergens een fatsoenlijke poot aan de grond. Behalve bij de ombudsman. Ons overkomt iets en niemand is aansprakelijk, dat gevoel heerst heel erg bij de 1500 patiënten die we namens Q-uestion bijstaan."

Overheid te laks De ombudsman vond destijds dat de overheid te laks reageerde op de uitbraak van de infectieziekte. Daardoor zouden onnodig slachtoffers zijn gevallen. Excuses heeft het kabinet niet willen maken en een schadevergoeding voor getroffenen zat er ook niet in, ondanks een oproep daartoe van de ombudsman. Meer dan tien jaar geleden bleek dat verschillende geitenboerderijen, vooral in Noord-Brabant, besmet waren met Q-koorts. De infectieziekte, die kan overgaan van dier op mens, groeide in de jaren daarna uit tot een ongekend grote epidemie. Duizenden mensen werden ziek, waarvan naar schatting achthonderd chronisch ziek. Voor zover nu bekend zijn er 74 mensen overleden aan de gevolgen van Q-koorts. Aanbevelingen ,,De gevolgen blijven ook jaren na dato aanhouden en er worden nog altijd nieuwe patiënten gediagnosticeerd. De vrees is dat het einde nog niet in zicht is'', aldus ombudsman Van Zutphen. Hij doet een aantal aanbevelingen aan de overheid, waaronder het komen met een ,,concreet gebaar'' voor patiënten en ze te erkennen.

De Nederlandse staat is niet tekortgeschoten in de voorlichtende taak over Q-koorts. De voorlichting was voldoende, oordeelde de rechtbank in Den Haag woensdag. Ook de genomen maatregelen waren voldoende.

Bijna 300 Q-koortspatiënten hadden een proces aangespannen omdat zij de overheid aansprakelijk stellen. Zij voelden zich onvoldoende geïnformeerd en vonden dat er te lang was gewacht met maatregelen. De rechtbank heeft de vordering van de eisers afwezen, staat in het zeventig pagina’s tellende vonnis.

‘Voorlichting was voldoende’

Eind januari van dit jaar oordeelde de rechter nog dat de overheid juist niet nalatig was met de aanpak van de Q-koorts. In dat vonnis stond: “de voorlichting over Q-koorts is voldoende geweest. Verder konden mensen op basis van de verstrekte informatie weten in welke gemeenten zich een (mogelijk) besmet bedrijf bevond. Doel was dat mensen een eigen inschatting konden maken van de gevaren die zij liepen en, zo mogelijk, preventieve maatregelen konden nemen.”

Het verwijt van patiënten dat de genomen maatregelen onvoldoende of te traag waren, vond de rechtbank niet opgaan. “Hierbij moet de rechtbank beoordelen welke maatregelen de Staat had móeten nemen, en niet zozeer welke hij had kúnnen nemen.”

Bovenstaande reportage is eerder uitgezonden door Hart van Nederland.