Onderzoek: van alle Europeanen hebben Nederlanders het minst last van nepnieuws

Europeanen vertrouwen de traditionele media het meest van alle soorten media, dat blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau Ipsos, in opdracht van het Europees Parlement. Nederlanders hebben gemiddeld iets meer vertrouwen in de landelijke traditionele media dan andere Europeanen. Ook worden we in Nederland minder blootgesteld aan nepnieuws dan onze continentgenoten en zijn we aardig goed in het herkennen van 'fake news'.

Het onderzoek, uitgevoerd onder ruim 52.000 Europeanen, is uitgevoerd in opdracht van het Europees Parlement. De instelling wilde peilen hoe Europeanen nieuws consumeren en waar ze het nieuws vandaan halen. Ook is er gevraagd hoe mensen omgaan met nepnieuws en of zij nepnieuws kunnen herkennen.

Uit de enquête blijkt dat er tussen de lidstaten overeenkomsten maar ook grote verschillen zijn over het mediagebruik. Zo wordt de tv in bijna alle landen het meest gebruikt als voornaamste nieuwsbron. Behalve in Griekenland, Malta en Finland, daar wordt meer naar nieuwswebsites gesurft voor het nieuws. Nederland bungelt onderaan in Europa als het gaat om nieuws vinden via websites.

Waar vinden wij het nieuws?

Gemiddeld genomen is de televisie bij uitstek de voornaamste bron van hoe mensen het nieuws consumeren (72 procent) Bij andere Europeanen is dat 75 procent. Internet volgt daarna met 37 procent en radio met 32 procent. In de rest van Europa is dat 43 procent en 39 procent respectievelijk.

Social media en blogs (23 procent) en geschreven media zoals kranten en tijdschriften (23 procent) worden minder gebruikt om het nieuws te volgen. Afgezet tegen tegen de rest van Europa gebruiken we in Nederland alle media minder. Alleen kranten lezen we gemiddeld meer dan andere Europeanen (21 procent).

Bij jongeren stijgt het percentage dat het nieuws volgt via social media en blogs (46 procent tegenover 26 procent gemiddeld).

Vertrouwen we het nieuws?

Hoewel er de afgelopen jaren veel te doen was over nepnieuws blijven veel Europeanen vertrouwen hebben in traditionele media. Zo vindt bijna de helft van de respondenten (49 procent) dat de publieke omroep betrouwbare informatie aanbiedt, of dat nu via de tv en de radio gebeurt of online. Een kleinere groep van 39 procent vindt dat van de geschreven pers. Commerciële televisie- en radiozenders wordt door slechts 27 procent van de respondenten als betrouwbare mediabron gezien.

In Nederland hebben we iets meer vertrouwen in de media. Hier vindt 57 procent van de Nederlandse deelnemers dat de publieke omroep betrouwbaar is. Een iets kleinere groep van 54 procent acht de landelijke kranten als betrouwbaar, ook dat is hoger dan het Europese gemiddelde. Commerciële televisie- en radiozenders worden in Nederland door 27 procent van de mensen gezien als betrouwbaar, gelijk met de rest van Europa.

Ook hier grote verschillen op het continent. Zo is Polen het enige land waar commerciële zenders het meest worden vertrouwd. Een radicalere afwijking van de traditionele nieuwsbronnen is te vinden in Hongarije, waar respondenten hebben aangegeven dat zij mensen, groepen of vrienden die zij op sociale media volgen het meest vertrouwen. Het vertrouwen in de publieke omroep en commerciële zenders is daar bijna helemaal verdwenen.

Herkennen we nepnieuws?

Net als Nederland hebben ook andere lidstaten van de Europese Unie te maken met nepnieuws. Ruim een vierde van de respondenten (28 procent) vindt dat zij in de afgelopen zeven dagen vaak of heel vaak aan desinformatie en nepnieuws blootgesteld zijn geweest. In Bulgarije ligt dit cijfer het hoogst (55 procent) en ook in Hongarije (46 procent) en Roemenië ( 45 procent) is het hoog.

In Nederland (12 procent), Denemarken (16 procent) en Duitsland (17 procent) is dat het laagst.

De meeste Nederlanders hebben er wel vertrouwen in dat ze desinformatie en nepnieuws van echt nieuws kunnen onderscheiden: 8 procent is daar heel zeker van en 52 procent ietwat zeker. Dit vertrouwen vermindert met de leeftijd en neemt fors toe met het onderwijsniveau van een persoon.

Nederland staat wel onderaan in Europa als het gaat om het herkennen van nepnieuws. Deelnemers uit Ierland (81 procent) en Malta (79 procent) zeggen beter in te kunnen schatten wanneer iets nepnieuws is.