Oraal bevredigen en pesten: veel wangedrag bij vrouwengevangenis Nieuwersluis

Uit een onthutsend onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid blijkt dat vrouwelijke gevangenen in de gevangenis van Nieuwersluis in Utrecht, slachtoffer zijn van herhaald niet-integer gedrag van het personeel, waaronder seksueel wangedrag. Dit varieert van seksueel getinte opmerkingen tot gedwongen intimiteiten zoals orale bevrediging en tongzoenen en relaties tussen medewerkers en gedetineerden. Ook zijn er meldingen van pesterijen, schelden en geschreeuw.

Veel van de ondervraagde vrouwen uitten hun angst om deze misstanden te melden, uit vrees om niet geloofd te worden of benadeeld te worden door bijvoorbeeld overplaatsing naar een andere gevangenis. Ondanks dat er meldingen werden gedaan, werden deze niet altijd serieus genomen, ondanks het feit dat er op elke melding actie moet worden ondernomen, volgens de Inspectie.

Naast dit alles, blijkt er ook een giftige werksfeer te heersen onder het personeel, waar roddelen, discriminerende en seksistische opmerkingen normaal lijken te zijn. Veel medewerkers voelen zich niet veilig genoeg om hier tegenin te gaan, mede door langdurige werkrelaties en persoonlijke vriendschappen buiten de werkvloer.

Probleemcultuur

Het onderzoek geeft aan dat het niet om geïsoleerde incidenten gaat, maar spreekt van een "voortdurende en urgente situatie". Inspecteur-generaal Esther de Kleuver van de Inspectie concludeert: "Er heerst een cultuur die het mogelijk maakt dat gevangenismedewerkers niet-integer gedrag vertonen, waaronder seksueel grensoverschrijdend gedrag. De leef- en werkomgeving is er niet veilig genoeg. Niet voor gedetineerden, niet voor medewerkers."

De Inspectie pleit voor snelle actie, waaronder het hebben van minstens één vrouwelijke gevangenismedewerker op elke afdeling gedurende het dagprogramma. Ook wordt de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) gevraagd een meldpunt op te richten, waar vrouwelijke gedetineerden veilig misstanden kunnen rapporteren zonder medeweten van het afdelingspersoneel.

Het onderzoek begon na een arrestatie van een gevangenismedewerker vorig jaar wegens beschuldiging van seksueel misbruik. Naar aanleiding hiervan werden nog meer meldingen van wangedrag onderzocht.

Actie Weerwind

Minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) was diep geschokt door de bevindingen in het rapport en heeft maatregelen aangekondigd om de sociale onveiligheid in vrouwengevangenissen aan te pakken. "Dit gaat in tegen alles waar ik voor sta," zegt hij. De minister zal alle aanbevelingen van de inspectie overnemen, waaronder het aanstellen van een toezichthouder bij alle gevangenissen om ontoelaatbaar gedrag te monitoren. Hij heeft ook een onderzoek aangekondigd naar de situatie in de twee andere vrouwengevangenissen.

Hart van Nederland/ANP