Waar gaat het conflict tussen Israël en de Palestijnen over?

Het conflict tussen Israël en de Palestijnen houdt veel Nederlanders sinds dit weekend opnieuw bezig en voor je het weet beland je in een discussie over wie onze steun nou eigenlijk verdient en welke vlag er gehesen moet worden. Maar weet je eigenlijk wel waar het over gaat?

Waarschijnlijk heb je wel een idee. Maar voor wie een mediumkorte opfrisser kan gebruiken sprak Hart van Nederland met Israël-Palestina-deskundige Thomas van Gool van vredesorganisatie PAX over hoe het conflict ooit begonnen is en wat erachter schuilgaat.

De Nederlandse Michael Hess woont met zijn gezin vlak naast Tel Aviv en werd zaterdagochtend opgeschrikt door de aanval:

1:47

Nederlands gezin opgeschrikt door aanvallen in Israël: 'Onze slapende kinderen naar schuilkelder gebracht'

Hoe is het conflict ontstaan?

"In ieder geval niet dit weekend", aldus Van Gool. Als beginpunt van het conflict zou je de Eerste Wereldoorlog kunnen zien. Toen was er Palestina. Dat bestond grofweg uit wat nu Israël, de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever is. "Van oudsher woonden er al Joden in dat gebied, maar dat was wel een kleine minderheid."

Gedurende de Eerste Wereldoorlog trekken er steeds meer Joden naar Palestina, omdat ze daar een Joodse Staat willen oprichten. In 1917 komt een cruciaal moment: de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Balfour, schrijft een brief. "De Britten hadden onder meer steun nodig in de oorlog en gaven de Joden in ruil daarvoor de belofte om zich in te zetten voor een Joodse Staat." Hier werd een basis voor de oprichting van Israël.

Na de Eerste komt de Tweede Wereldoorlog en in die periode verhuizen nog meer Joden naar Palestina, vooral door het groeiende antisemitisme in Europa. "Bij een deel van de Palestijnen komt een sentiment van: 'heel erg dat Joden in Europa worden uitgemoord, maar moeten wij daar nou zoveel van ons land voor opgeven?'". Na de oorlog willen de Verenigde Naties Palestina zelfs opdelen in een Joodse en Arabische/Palestijnse staat.

De Joodse leiders gaan daar wel mee akkoord, maar de Palestijnse niet. Op 14 mei 1948, nadat de Britse bezetter zich terugtrekt uit Palestina, roept Israël zichzelf officieel uit tot een onafhankelijke staat. De dag erop vallen Arabische troepen binnen.

Waar gaat het conflict over?

"Het is in mijn ogen geen religieus conflict, maar meer een conflict over land", zegt Van Gool. "De Palestijnen vonden dat ze altijd goed hadden samengeleefd met hun Joodse medemensen, maar ineens moest er een Joodse Staat komen en moesten ze de helft van hun land afstaan."

Waar kwam die Joodse Staat vandaan? "Daar werd al langer over gesproken, omdat het antisemitisme in Europa groeide. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt concreet dat het in Palestina moet komen, ook door de Balfour-declaratie." Bovendien liggen in Palestina de wortels van het Jodendom.

Hoewel de Arabische troepen met meer zijn en Israël omsingelen, verliezen ze de drie Israëlische-Arabische oorlogen in 1948-1949, 1967 en 1973 respectievelijk.

Religie

Hoewel het conflict begon over grondgebied verschuift het conflict ook steeds meer naar religieuze verschillen. Hamas is een Palestijns islamitische beweging die door de Europese Unie en de Verenigde Staten wordt gezien als een terroristische beweging.

Naast Hamas bestond er al een andere Palestijnse verzetsbeweging, de Palestine Liberation Organization (PLO). De PLO was niet religieus en voerde de strijd tegen Israël van buitenaf. Hamas is streng religieus en werkt vanuit de Palestijnse gebieden", vertelt Midden-Oosten deskundige Maurits Berger van de Universiteit Leiden. "Beide organisaties gebruiken terroristische middelen maar Hamas introduceerde in 1993 een nieuwe methode: de zelfmoordaanslag."

Over en weer verweven de twee kanten religie in hun boodschap. "Hamas gebruikt steeds vaker de woorden jihad of heilige oorlog in hun strijd tegen Israël. Israëlische politici spreken niet meer over bezetten gebieden maar gebruiken de Bijbelse termen Judea en Samaria', vertelt Berger verder.

"Maar niet alles Israëliërs zijn joods, en niet alle Palestijnen zijn moslim", legt Berger uit. "De meerderheid van de Palestijnen zijn moslim maar een klein deel is christen. En van de Israëliërs is de meerderheid wel joods maar is er ook een flink deel dat bestaat uit Palestijnen die Israëlische staatsburger zijn. En ook hier leven duizenden christenen.

Religie wordt dus meer en meer gebruikt voor het conflict dat uiteindelijk gaat over grondgebied. Berger: "Het blijft gaan over de aanspraak op grondgebied, beide volkeren willen een eigen staat."

Grondgebied

Israël bestaat nu uit een veel groter gebied dan ze in eerste instantie kregen van de Verenigde Naties en ruim 700.000 Palestijnen moeten vluchten naar omringende landen. Deze vluchtelingen en hun nakomelingen mogen van Israël niet terug naar hun oude woonplaats, ook al hebben ze daar wel recht op volgens internationale wetgeving. Ook zijn de leefomstandigheden in de gebieden slecht.

Waarom dat is, is niet precies duidelijk. "Het zou kunnen dat Israël denkt dat het land dan ineens uit veel meer niet-Joods inwoners bestaat", gokt Van Gool. En dat willen ze niet. Maar het zou ook praktische problemen opleveren. "Israëliërs hebben huizen gebouwd waar eerst Palestijnse huizen stonden. Als zij terugkeren, wie heeft er dan recht op dat stuk land?"