Iconische Nederlandse molens dreigen te verdwijnen: 'Subsidies dekken niet eens basisonderhoud'

De toekomst van de Nederlandse molens, het symbool van Nederlands erfgoed, staat op het spel. Strengere eisen voor subsidies, torenhoge onderhoudskosten en praktische obstakels zoals te weinig wind of water dreigen de molens stil te zetten. Dit jaar is uitgeroepen tot het 'jaar van het molenbiotoop', een campagne die landelijk aandacht vraagt voor het behoud van molens. Maar hoe erg is de situatie eigenlijk?

Wouter Jan Fellinga, molenaar in opleiding, maakt zich grote zorgen. "Het onderhoud van een molen kost gemiddeld 15.000 euro per jaar, maar we krijgen steeds minder subsidie", vertelt hij. Veel molens hebben geen inkomsten omdat ze voornamelijk water verplaatsen en niets produceren. "Toch doe ik dit met passie, omdat ik wil dat deze iconen blijven bestaan", zegt hij.

Fellinga benadrukt dat zonder ondersteuning van de overheid, sponsoren en de lokale gemeenschap veel molens niet meer kunnen draaien.

Ton van Balken, penningmeester van een molenstichting, ziet dagelijks hoe lastig het is om de eindjes aan elkaar te knopen. "Subsidies dekken niet eens het basisonderhoud. Zo kostte een nieuw rieten dak ons 30.000 euro. We proberen het tekort aan te vullen met acties zoals 'vriend worden van de molen', maar dat is niet genoeg", legt hij uit. Van Balken voert actie bij waterschappen en gemeenten om meer steun te krijgen, maar benadrukt dat de situatie overal anders is. In Zuid-Holland zijn de regelingen bijvoorbeeld ruimer dan in andere provincies.

50 tot 60 miljoen euro

Luuk van Term van de vereniging De Hollandsche Molen schetst het grotere plaatje: "Veel molens kampen met bebouwing en bomen die de wind blokkeren. Daarnaast zijn de eisen voor subsidies strenger geworden. Het onderhoudsbudget via de SIM-regeling is bijvoorbeeld gedaald van 60 naar 50 procent." Van Term benadrukt dat er structureel 50 tot 60 miljoen euro nodig is om de molens de komende 10 jaar operationeel te houden. Hij hoopt dat het 'jaar van het molenbiotoop' niet alleen bewustwording creëert, maar ook overheden en sponsoren aanzet tot actie.

Hoewel grote toeristische trekpleisters zoals Kinderdijk en de Zaanse Schans voldoende inkomsten genereren, staan veel kleinere molens er financieel slecht voor. "Het gaat niet alleen om ons erfgoed, maar ook om de verbinding met onze geschiedenis en identiteit", zegt Van Term. Een brede samenwerking tussen overheden, stichtingen en lokale gemeenschappen is volgens hem cruciaal om deze iconen voor de toekomst te behouden.