Meerderheid Nederlanders staat open voor genderneutrale toiletten

Het landschap van de Nederlandse toiletten lijkt te veranderen. Hoe lang zullen wij nog de traditionele toiletten hebben die gescheiden zijn tussen mannen en vrouwen? De opkomst van genderneutrale toiletten, waar net als thuis geen onderscheid gemaakt wordt tussen geslacht, lijkt gesteund te worden door 67 procent van het Hart van Nederland-panel.

Dat blijkt uit representatief onderzoek onder 3.600 deelnemers. "Een toilet hoort een veilige omgeving te zijn", aldus kenniscentrum voor seksualiteit Rutgers. "Veel mensen, waaronder transpersonen, ervaren onveiligheid, discriminatie en geweld bij het bezoek toiletten. Daar moeten we als samenleving iets aan doen."

Genderneutrale wc's zijn er onder meer op sommige festivals, in een aantal horecagelegenheden en op enkele scholen, universiteiten en overheidsgebouwen. In politiek Den Haag zijn ze er inmiddels ook:

2:02

Genderneutrale wc’s in politiek Den Haag

'Vrouwen voelen zich niet prettig'

Toch raakt de opkomst van genderneutrale toiletten ook aan de veiligheid van vrouwen, vindt de zelfverklaard feministische stichting Voorzij. "Als de toiletpotten allemaal genderneutraal zijn, dan worden ze ook voor mannen toegankelijk. Veel vrouwen voelen zich daar niet prettig bij", aldus voorzitter Marianne Driessen. "Denk aan uitgaanssituaties, 's avonds en 's nachts. Als er geen plekken zijn waar vrouwen zich kunnen afzonderen, is dat niet prettig."

De organisatie accepteert de definitie dat mensen van geslacht kunnen veranderen niet en vindt dat mensen geboren zijn met een bepaald geslacht en dat niet later kunnen aanpassen. Ze weerschallen hierbij de tegengeluiden die ook in Amerikaanse conservatieve kringen te horen zijn, zoals dat het transgender vrouwen vooral te doen is om toegang te krijgen tot vrouwentoiletten, terwijl het eigenlijk "mannen" zijn "die denken of voelen dat zij 'eigenlijk vrouw zijn'".

Transvrouw Tori Anneke Camporeale zegt het niet eens te zijn met deze visie, maar wel te begrijpen waar bepaalde weerstand vandaan komt. "Omdat mensen zich kunnen misdragen. Bovendien zijn mannen smeriger op de toilet", stelt ze. Maar wat haar betreft zou er helemaal geen scheiding zijn tussen mannen en vrouwen. "We maken als mensen zelf de scheiding tussen vrouwen- en mannendingen, zoals toiletten en kleding. Dit zie je bij dieren niet. Noem het gewoon toilet in plaats van een mannen- of vrouwentoilet."

Helft heeft begrip voor transgenders en intersekse

De opkomst van genderneutrale toiletten komt sterk voort vanuit de behoefte van mensen die zich als transgender, intersekse en non-binair identificeren. Voor hen is het lastig om naar een toilet te gaan van een andere sekse. In totaal zegt 49 procent van de panelleden begrip te hebben voor deze reden om meer gedeelde toiletten te creëren, en 44 procent heeft hier geen begrip voor.

Maar in zijn algemeen zijn minder mensen negatief over het idee van genderneutrale wc's, wat er ook de achtergrond van is. "Als je thuis of op visite bent, ga je toch ook allemaal op dezelfde WC", aldus een respondent. Slechts 31 procent van de panelleden vindt dat de opkomst van gedeelde wc's slecht is en gestopt zou moeten worden. Dit zijn vooral stemmers van FVD (67 procent), SGP (53 procent) en PVV (52 procent).

Vrouwen zijn hierin ook iets negatiever dan mannen. "Thuis vind ik het niet erg om één WC te gebruiken, maar ergens anders wel omdat er altijd viezeriken tussen zitten die de WC super goor achterlaten", luidt de reactie van een vrouw op het onderzoek. Een andere vrouw zegt het niet fijn te vinden om "een vent tegen te komen" op het toilet.

Twee op de drie respondenten (67 procent) heeft echter helemaal geen probleem met zulke gedeelde toiletten. Met name 65-plussers zijn positiever over gedeelde wc's dan andere leeftijdsgroepen. Maar liefst 77 procent van hen ziet geen bezwaar.

Drie toiletblokken

"Het gaat erom dat er voldoende veilige opties zijn voor iedereen – ongeacht gender of seksuele oriëntatie", aldus Rutgers. "Een bedrijf of organisatie kan er dus ook prima voor kiezen om naast genderneutrale toiletten ook gescheiden toiletten voor mannen en vrouwen aan te bieden."

Driessen kan zich ook in deze optie van drie toiletten vinden. "Mensen die zich anders voelen of het niet prettig vinden om een gescheiden toilet te hebben, die kan je tegemoet komen met een genderneutraal toilet. Maar alle toiletten genderneutraal, daar gaan we tegen in verweer. Dan zijn er veel vrouwen die dat niet prettig vinden."

In een eerdere versie van dit artikel werd gesteld dat de stichting Voorzij zich tegen transgenders keert omdat zij vinden dat mensen niet van geslacht kunnen veranderen. De stichting heeft richting Hart van Nederland verduidelijkt dat zij niet tegen transgenders zijn, maar niet accepteren dat je als transgender van geslacht kan veranderen.