Verbod op koranverbrandingen? Hoe ver moet en mag ons demonstratierecht gaan?

Er wordt de afgelopen tijd veel gedemonstreerd in Nederland. Van protesten door klimaatactivisten op snelwegen tot aan pro-Palestinademonstraties op treinstations en in de Tweede Kamer. En van koranverbrandingen tot aan brandende hooibalen. In Den Haag wordt er gediscussieerd over het demonstratierecht en de grenzen van dat recht.

Het kabinet werkt momenteel aan een brief met richtlijnen die de grenzen van het demonstratierecht duidelijk moeten maken, want die grenzen zijn nu nog vaag voor justitie. Demissionair justitieminister Dilan Yesilgoz: "Bij verschillende demonstraties is het de vraag: is het een demonstratie, is het een actie?"

"En zijn er mensen die een demonstratie onder het mom van demonstratie het recht ondermijnen en juist iets heel anders doen dan demonstreren."

Tros op recht om te demonstreren

Eerder dit jaar vroegen we het Hart van Nederland-panel of het recht op demonstratie mag wijken als de openbare orde in het gedrang komt. Bijvoorbeeld bij zo'n koranverbranding. Ja, zei toen een meerderheid van 67 procent.

Ruim een kwart van de deelnemers (26 procent) is het daar niet mee eens, zij vinden dat artikel 9 van de grondwet (Het recht tot vergadering en betoging) altijd gefaciliteerd moeten worden, ondanks de dreiging van geweld van tegendemonstranten. 8 procent heeft geen mening of wist het niet.

"Het recht op demonstreren is gewoon een belangrijk iets in een democratie", vertelt een man aan Hart van Nederland. "Ik ben trost dat we het in Nederland hebben en dat we het in de toekomst kunnen blijven doen, het is belangrijk in een democratie", vult een andere vrouw aan. Wel is er volgens veel een grens bij het faciliteren van een demonstratie: "Als er geweld aan te pas komt is het klaar."

Vlam in de pan

Het gaat de laatste tijd ook wel eens mis bij betogingen. Zo sloeg half januari de vlam in de pan bij een Pegida-demonstratie in Arnhem toen er een koran in de brand werd gestoken. De Mobiele Eenheid moest in actie komen waarbij meerdere agenten gewond raakten. Pegida-voorman Edwin Wagensveld werd belaagd door tegenstanders en moest noodgedwongen schuilen in een politiebusje.

"Ga in discussie, maar nooit in gevecht", vertelt een vrouw. "Als iemand in de vorm van een boekverbranding een statement wil afgeven tegen de islam, dan is dat zijn recht. Hoe stom ik dat ook vind", legt een man uit. "Als anderen zich dan beledigd voelen, is dat hun probleem."