Ook Duitsland wil vaccinatieplicht, gaat Nederland nu ook overstag?

Steeds meer Europese landen voeren een vaccinatieplicht in tegen het coronavirus. Ook volgens verschillende OMT-leden is de vaccinatieplicht dé weg uit de coronacrisis. Toch is het onwaarschijnlijk dat Nederland deze verplichting invoert, verwacht hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen. Ook al zou het juridisch wel mogen.

"Wat we nu zien is dat de landen waar een verplichte vaccinatie overwogen of ingevoerd wordt, ook al een vaccinatieplicht hadden voor klassieke infectieziektes", legt Buijsen uit. Zo mogen kinderen in Duitsland, Italië en Tsjechië alleen naar de crèche of school als ze ingeënt zijn tegen verschillende kinderziektes. In Nederland kennen we zo'n verplichting niet.

En dat is volgens Buijsen één van de redenen waarom het onwaarschijnlijk is dat Nederland een vaccinatieplicht invoert: we kennen geen traditie van het verplicht stellen van inentingen. Maar juridisch zou het wel mogen, weet Buijsen. "Anders dan veel mensen denken is de vaccinatieplicht juridisch niet zo bezwaarlijk."

Is vaccinatieplicht proportioneel?

Een eventuele vaccinatieplicht kan juridisch alleen getoetst worden bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Het moet dan wel aan enkele eisen voldoen: hij moet wettelijk zijn vastgelegd, een legitiem doel - zoals volksgezondheid - dienen en noodzakelijk en proportioneel zijn.

Binnenkort komt de eerste zaak voor de rechter waarin de vaccinatieplicht tegen corona centraal staat. "Er ligt nu een zaak van een Franse brandweerman die zich weigert te vaccineren. Hierdoor mag hij niet werken en krijgt hij niet betaald. De vraag zal zijn: is dit nog proportioneel?"

Het is een belangrijke vraag, verwacht Buijsen. "Van honderd euro boete, of weigering van kinderdagverblijf kun je nog zeggen dat het proportioneel is, maar iemand thuis laten zitten zonder salaris? Ik stel me voor dat de Europese rechter hier een puntje van kan maken." Het zal nog even duren voordat de uitspraak komt, maar dat de uitspraak belangrijk gaat worden in het debat over vaccinatieplicht staat buiten kijf.

Werkt de vaccinatieplicht?

Het is dus onwaarschijnlijk dat Nederland, ondanks een eventueel juridische bodem, een vaccinatieplicht krijgt. Volgens Buijsen is ook nog lang niet gezegd dat zo'n plicht gaat werken om uit de coronacrisis te komen. Landen zoals Duitsland en Oostenrijk die een vaccinatieplicht willen invoeren, hebben namelijk een veel lagere vaccinatiegraad dan Nederland. "In Nederland is de vaccinatiegraad al ontzettend hoog (85,2 procent van de volwassenen is volledig gevaccineerd, red.), daar gaat een plicht niet helpen om het omhoog te brengen."

"Je moet dan ook goed nadenken over de sancties', gaat Buijsen verder. De groep die zich niet heeft ingeënt, zullen soms de straf accepteren. "Als je er een boete tegenover zet, betalen mensen die gewoon. Dus hoe ga je het handhaven? Soms is vrijwilligheid echt het beste."

Een vaccinatieplicht in Nederland is nog altijd een optie. De Tweede Kamer heeft donderdag een motie verworpen waarmee een vaccinatieplicht zou worden uitgesloten. Toch is een meerderheid in de Kamer daar nog altijd tegen, blijkt uit een rondgang van het ANP.