Milieu en Gezondheid
18 jan 2021, 06:00
Nederland blijft nog drie weken langer in lockdown. De besmettingscijfers dalen langzaam en liggen er steeds minder coronapatiënten in het ziekenhuis. Maar is het stilte voor de storm, met de Britse coronavariant in opmars? Volg hier het laatste nieuws over het coronavirus in Nederland.
Aantal nieuwe bevestigde coronabesmettingen op maandag: 4.822, dat zijn er 784 minder dan op zondag
Het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis op maandag: 2.434, dat zijn er 86 meer dan op zondag
Het aantal coronapatiënten op de intensive care op maandag: 690, dat zijn er 14 meer dan op zondag
Aantal sterfgevallen dat gemeld is op maandag: 59, er zijn tot nu toe 13.056 coronadoden geregistreerd
Check hier het aantal coronabesmettingen in jouw gemeente
De helft van Nederland heeft er vertrouwen in dat een avondklok het aantal coronabesmettingen zal terugdringen. Dat blijkt uit onderzoek van Hart van Nederland onder bijna 2900 deelnemers van het panel.
Dat er deze week extra maatregelen komen om het coronavirus te stoppen, lijkt vrij zeker. Eén van de beperkingen die op tafel liggen is een avondklok. Dan moet je tussen 20.00 uur en 04.00 uur binnen blijven.
Nederland is verdeeld over de effecten van zo'n avondklok. De helft, precies 50 procent, denkt dat een avondklok succesvol is om het coronavirus te bestrijden. De huidige maatregelen zijn al streng genoeg, zegt 45 procent van de deelnemers aan het onderzoek. Zij willen geen avondklok.
Het kabinet overlegt woensdagochtend opnieuw over een mogelijke invoering van de avondklok. Justitie en politie zijn al klaar voor de avondklok. Het wachten is op politieke steun, maar zowel de veiligheidsregio's als de Tweede Kamer zijn er nog niet uit.
Ze willen eerst meer weten over de effecten, alternatieven en de handhaving. Het kabinet heeft haast, omdat de Britse, nog besmettelijker coronavariant, ook in Nederland is opgedoken.
Zondag en maandag spraken de meest bij de coronacrisis betrokken ministers ook over de omstreden maatregel, die tijdens de harde lockdown tot nóg minder contactmomenten tussen mensen moet leiden. Het zou betekenen dat mensen tussen 20.00 uur 's avonds en 04.00 uur 's nachts niet meer op straat mogen zijn.
Voor bepaalde situaties komen uitzonderingen, zoals degenen die van hun werk komen of ernaartoe moeten, hun hond uitlaten of voor calamiteiten.
De invoering van een avondklok is nog ver van zeker. Het kabinet besluit de komende dagen over deze veelbesproken maatregel tegen het coronavirus, maar kritiek zwelt aan. Andere mogelijke maatregelen liggen daarom nog steeds prominent op tafel.
De meest betrokken ministers neigen naar extra maatregelen. Ze maken zich zorgen over de Britse variant van het coronavirus. Daarbij kun je niets uitsluiten, zei minister Hoekstra vanochtend.
Een mogelijkheid die nog wel op tafel ligt, is het terugbrengen van het aantal bezoekers dat mensen thuis mogen ontvangen. Nu is het advies om maximaal 2 mensen langs te laten komen. Dat zou nog verder teruggeschroefd kunnen worden naar 1 bezoeker of helemaal geen.
Bij het ingaan van een eventuele avondklok moet er een uitzondering komen voor de logistiek en het vrachtverkeer. "Transport en logistiek heeft een vitale rol in het draaiend houden van de samenleving. Transport gaat 24 uur per dag door. Daarvoor is een uitzondering noodzakelijk", aldus branchevereniging Transport en Logistiek Nederland (TLN).
Ook moet het woon- en werkverkeer van medewerkers in die sector daarbij worden meegenomen, vindt de organisatie. Zonder de uitzonderingspositie houdt de levering aan veel apotheken, winkels en supermarkten volgens TLN op en dat is geen optie.
"Distributiecentra worden dag en nacht beleverd, dan kun je niet opeens restricties in gaan stellen. Dan verstoor je cruciale bevoorradingsstromen", licht een woordvoerder toe.
Nu de extra besmettelijke Britse variant van het coronavirus zich ook hier verspreidt, is Nederland in "een soort race tegen de klok" terechtgekomen, zegt voorzitter Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ).
Hij pleit voor aanscherping van de maatregelen, waaronder de instelling van een avondklok, en herhaalde nog eens zijn standpunt dat Nederland zo snel mogelijk mensen moet vaccineren. "Alles dat je kunt doen om het tempo te verhogen, helpt."
"De tijd die je hebt, is maar heel beperkt", waarschuwt Kuipers. "Hoe sneller je een maatregel invoert, hoe meer impact die heeft."
Momenteel is de trend in besmettingen en ziekenhuisopnames nog dalend, maar de LNAZ-voorzitter verwacht dat dit door het nieuwe type van het coronavirus van korte duur zal zijn.
Het tuberculosevaccin BCG biedt kwetsbare ouderen geen bescherming tegen Covid-19. Dat blijkt uit een grote studie onder ruim 6000 mensen van zestig jaar en ouder die zich sinds september hebben laten vaccineren met het middel. Het onderzoek werd uitgevoerd in twintig Nederlandse ziekenhuizen.
Het was de bedoeling dat de proefpersonen die al bij een medisch specialist onder behandeling waren, na toediening beter beschermd zouden zijn tegen infectie met het virus. Het vaccin geeft het afweersysteem namelijk een oppepper. Volgens onderzoeksleider Marc Bonten van UMC Utrecht is de conclusie duidelijk. "Het BCG-vaccin biedt geen bescherming tegen Covid-19 voor de kwetsbare ouderen. Hoewel teleurstellend is het belangrijk om juist tijdens de pandemie de voorlopige gegevens meteen te delen."
Minister Hugo de Jonge noemde de studie in november nog "een van de kansrijke projecten in de strijd tegen corona". In Nederland lopen meerdere onderzoeken naar het effect van BCG op corona.
Ruim een kwart van de gedetineerden in de gevangenis in Ter Apel is besmet met corona. Dat laat de Dienst Justitiële Inrichtingen maandag weten. De gevangenis ging vorig weekend al in lockdown, nadat er veertien besmettingen waren vastgesteld. Daarop werd iedereen getest, en bleken 137 van de 407 gedetineerden besmet te zijn.
Tussen zondagochtend en maandagochtend zijn 4822 positieve coronatests geregistreerd. Dat is het laagste aantal sinds 1 december.
In de afgelopen zeven dagen werden 39.409 nieuwe gevallen gemeld bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat komt neer op 5630 per etmaal.
Op maandagen ligt het aantal gemelde positieve tests vaak wat lager dan later in de week. Dat komt doordat in het weekeinde minder mensen zich laten testen. Maar het dagcijfer ligt ook lager dan eerdere maandagen. Vorige week maandag meldde het RIVM bijna 5500 nieuwe gevallen, de maandag daarvoor ruim 6600. Op de laatste maandag van 2020 kwamen er meer dan 7400 positieve tests bij en op de maandag voor kerst meer dan 11.000.
Amsterdam telde afgelopen etmaal de meeste positieve tests. In de hoofdstad kwamen er 173 bij. Rotterdam volgt met 138 nieuwe gevallen. In Eindhoven werden 79 vastgestelde besmettingen doorgegeven, in Den Haag 69 en in Almere 62.
Het aantal sterfgevallen steeg afgelopen etmaal met 59, tegen 43 op zondag en 97 op zondag. Dat wil niet zeggen dat al deze mensen in een periode van 24 uur zijn overleden, omdat het overlijden van een coronapatiënt soms pas na een tijdje wordt doorgegeven. Op dinsdagen en woensdagen meldt het RIVM doorgaans meer sterfgevallen dan op andere dagen.
Nederland krijgt alleen deze week minder coronavaccins van Pfizer/BioNTech aangeleverd vanwege aanpassingen aan de Belgische fabriek van Pfizer. Vanaf 15 februari verwacht Pfizer juist "beduidend meer" vaccindoses te leveren aan Nederland en andere EU-landen dan het bedrijf eerder voorzag, laat een woordvoerder van het bedrijf weten. Aantallen kan de fabrikant nog niet noemen.
Vorige week werd al bekend dat Pfizer en BioNTech hun productie in Europa opschroeven. Pfizer liet ook weten dat de aanpassingen in het productieproces in Puurs, bij Antwerpen, zouden leiden tot een tijdelijke dip in de levering. Inmiddels gaat het bedrijf ervan uit dat dit alleen deze week het geval zal zijn. Hoeveel doses Nederland minder krijgt, kan Pfizer niet zeggen.
In België zijn de aantallen wel bekend: daar komen deze week geen 100.000 maar 60.000 doses aan. Dat leidde tot stevige kritiek, onder meer van overheidsfunctionarissen die zich onaangenaam verrast toonden.
De woordvoerder van Pfizer benadrukt dat het bedrijf sowieso zal voldoen aan alle toegezegde aantallen voor het eerste kwartaal. In het tweede kwartaal kunnen EU-landen op meer doses rekenen dan aanvankelijk.
Tot nog toe heeft Pfizer aan Nederland een hoeveelheid vaccin afgeleverd die goed is voor 442.000 doses. Althans, volgens het oude voorschrift van vijf doses per flesje. Inmiddels is duidelijk dat het met de juiste spuiten en naalden goed mogelijk is om zes doses uit een flacon te halen. De fabrikant gaat de labels daarop aanpassen.
Het Veiligheidsberaad, de vergadering van de 25 burgemeesters die voorzitter zijn van een veiligheidsregio, is uitgesteld van maandag- naar dinsdagavond. Reden is dat nog niet alle stukken beschikbaar zijn, die nodig zijn voor dit overleg, aldus een woordvoerster maandagmiddag. Het belangrijkste gespreksonderwerp voor de burgemeesters was de eventuele invoering van een avondklok.
De burgemeesters wilden vorige week maandag nog niet instemmen met de mogelijke komst van een avondklok als extra maatregel tegen verspreiding van het coronavirus. Zij vinden een avondklok een "heftige maatregel die de vrijheid van inwoners ernstig inperkt." De burgemeesters willen onder andere van het Outbreak Managment Team (OMT) "een overtuigend antwoord" krijgen op de vraag of een avondklok helpt om de verspreiding van het virus te dempen.
Het beraad vergadert nu dinsdagavond in Utrecht. Justitieminister Ferd Grapperhaus is er zoals bijna altijd bij.
De uitbraak van het coronavirus in een verpleeghuis in Surhuisterveen lijkt volgens de Friese GGD onder controle. In de afgelopen dagen zijn ongeveer vierhonderd bewoners en medewerkers getest en dat bracht zestien nieuwe gevallen aan het licht. Het gaat om vier bewoners en acht medewerkers van 't Suyderhuys, evenals vier medewerkers van andere locaties van het moederbedrijf.
"We vinden dat het aantal nieuwe besmettingen beperkt is gebleven. Voor ons is dat aanleiding te besluiten dat er niet meer grootschalig onderzoek nodig is, temeer omdat de maatregelen goed worden nageleefd", aldus GGD Fryslân.
In het woonzorgcentrum zijn in totaal ongeveer honderd coronabesmettingen vastgesteld. Bij zeker twee bewoners ging het om de besmettelijkere Britse variant. Enkele ouderen zijn overleden aan het virus.
Om een beter beeld van de verspreiding van de Britse variant te krijgen, gaat de GGD binnenkort ongeveer negentig slijmmonsters van positief geteste personen opnieuw testen. Het gaat om zo'n dertig bewoners van zorg- en verpleeghuizen en om circa zestig mensen uit de rest van Friesland.
Zorgvakbond NU'91 roept de overheid op om niets te veranderen aan de vaccinaties van zorgpersoneel tegen het coronavirus. Drie weken na de eerste prik moeten de zorgmedewerkers een tweede inenting krijgen, maar die tweede vaccinatie wordt mogelijk uitgesteld zodat die doses kunnen worden gebruikt om anderen hun eerste prik te geven.
NU'91 is bang dat zorgmedewerkers straks onvoldoende beschermd zijn wanneer ze wel een eerste inenting krijgen, maar voorlopig geen herhaalprik. "Met als gevolg dat het nog onvoldoende invloed heeft op het afnemen van de druk op de zorg", aldus de bond, die bang is dat er een "schijnveiligheid wordt gecreëerd".
Eerder waarschuwde het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) tegen het veranderen van de vaccinatie. De toezichthouder noemde het uitstel van de tweede prik onverstandig.
De Nederlandse BOA Bond vindt dat eerst een aantal andere maatregelen in gang moet worden gezet voordat de avondklok wordt ingevoerd in de strijd tegen het coronavirus. "Daarbij kan je onder meer denken aan het schrappen van vluchten van en naar Engeland om de verspreiding van de Britse variant van het virus tegen te gaan", zegt voorzitter Ruud Kuin van de Nederlandse BOA Bond.
Andere maatregelen die volgens de BOA Bond effect zouden kunnen hebben, zijn het verplicht stellen van thuiswerk en het niet toestaan van reizen buiten de stad. Als het toch tot de invoering van een avondklok komt, dan zal dat duidelijk gevolgen hebben voor het werk van de boa's, stelt Kuin. "Ons werk bestaat vooral uit surveilleren en het nagaan van meldingen", zegt Kuin. "Het is nu al zo dat meldingen door de drukte blijven liggen. Als de avondklok wordt ingevoerd, zullen dat er nog meer zijn."
Een avondklok gaat ook een forse aanslag worden op de organisatie van de politie en op de politiemensen zelf, verwacht Gerrit van de Kamp, voorzitter van de politiebond ACP. "Handhaven op incourante uren, fors meer nachtdiensten, dat trekt een wissel. Het brengt de organisatie op maximale spanning. Die specifieke tijden - van 20.00 tot 04.00 uur - maakt niet veel uit, een avondklok is een avondklok. We wachten af. De besmettingscijfers laten geen bemoedigende daling zien. Maar wat moet, moet, het is een politiek besluit", zegt hij.
Van alle coronabesmettingen die nu worden vastgesteld, is waarschijnlijk ongeveer 10 procent de Britse variant. Dat is twee keer zo veel als kortgeleden. De situatie is kwetsbaar en de voorspellingen voor de lange termijn zijn "ronduit zorgelijk", waarschuwt het Outbreak Management Team (OMT), dat de overheid adviseert over de aanpak van de corona-uitbraak.
Volgens het OMT zijn er momenteel in feite twee epidemieën aan de gang: de uitbraak van de oude variant daalt langzaam, maar de Britse variant neemt toe en "lijkt niet onder controle". In de loop van februari kan het bij de helft van alle besmettingen om de Britse mutatie gaan. In maart kan het aantal besmettingen en het aantal ziekenhuisopnames toenemen. In april kan dat leiden tot een grote druk op de zorg.
Extra beschermende FFP2-maskers moeten standaard worden voor alle zorgmedewerkers, "ongeacht de setting en de handelingen die uitgevoerd worden". Daarvoor pleiten vier grote zorgbonden. CNV, FNV, NU'91 en V&VN willen dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zijn richtlijn over de mondneusmaskers aanscherpt.
De bonden willen binnen 48 uur een reactie krijgen van het RIVM. Ze wijzen op het steeds vaker voorkomen van de Britse variant van het coronavirus. Dit gemuteerde type is besmettelijker dan eerdere varianten. Daarom is volgens de organisaties die de medewerkers vertegenwoordigen snel actie nodig.
"Ik denk aan deze specifieke maskers voor zorgverleners in álle sectoren waar men te maken heeft met Covid-patiënten", zegt voorzitter van CNV Zorg & Welzijn Anneke Westerlaken. "Dat zijn zorgwerkers in ziekenhuizen, maar vooral ook in verpleeghuizen, instellingen voor gehandicapten en huisartsen die mensen thuis bezoeken."
De zogeheten FFP2-maskers worden momenteel alleen aangeraden voor 'hoog-risicohandelingen' bij coronapatiënten of mensen bij wie het virus wordt vermoed. In veel andere gevallen is zorgpersoneel nog aangewezen op chirurgische maskers. Die beschermen vooral anderen tegen eventuele virusdeeltjes die de drager uitademt. FFP2-maskers doen meer: ze filteren de lucht die degene die ze draagt inademt. Zo beschermen ze de drager ook tegen besmetting door anderen. FFP staat voor Filtering Facepiece Particle.
Volgens de zorgbonden is beschikbaarheid geen probleem. "FFP2-maskers zijn in voldoende mate aanwezig in Nederland om in de komende maanden te voldoen aan de toegenomen vraag die op een wijziging van de richtlijn door het RIVM zal volgen."
Steeds meer patiënten in ziekenhuizen worden benadeeld doordat ingrepen uitgesteld worden als gevolg van de aanhoudende toestroom van coronapatiënten, waarschuwt de Nederlandse Internisten Vereniging (NIV).
"We hebben nog steeds veel extra capaciteit op onze afdelingen nodig om de Covid-19 patiënten op te kunnen vangen. Dat lukt op dit moment alleen doordat een groot deel van de geplande ingrepen wordt uitgesteld. Dat kunnen we niet blijven doen. Uitgestelde zorg hoopt zich op en steeds meer patiënten worden hiervan de dupe", stelt de vereniging.
De internisten wijzen erop dat er nog steeds wekelijks meer dan 1000 nieuwe patiënten worden opgenomen op verpleegafdelingen. "Het aantal opgenomen patiënten daalt weliswaar, maar lang niet snel genoeg".
Het oprukken van de Britse variant maakt de situatie volgens de NIV extra zorgelijk. "Een nieuwe piek door deze variant van het virus, terwijl nog zoveel patiënten in de ziekenhuizen liggen, kunnen we niet aan. Als het vastloopt op verpleegafdelingen heeft dat grote gevolgen voor de hele zorgketen en continuïteit van zorg".
De NIV benadrukt dat het naleven van de maatregelen "enorm van belang is" om de situatie onder controle te houden en zo snel mogelijk de reguliere zorg te kunnen hervatten. "Anders lijken extra maatregelen de enige mogelijkheid om het aantal besmettingen sneller terug te dringen en de belasting op het zorgsysteem niet verder te vergroten."
De FNV wil dat de kinderopvang in Nederland een gratis basisvoorziening wordt voor iedereen. Dat zegt vicevoorzitter Tuur Elzinga van de vakbond.
"Gratis toegankelijke kinderopvang zou het beste antwoord op de kindertoeslagaffaire zijn. Alle werknemers profiteren hiervan. Geen heksenjacht naar vermeende fraudeurs meer, die zich van geen kwaad bewust zijn. Met verschrikkelijke, traumatische en heftige financiële gevolgen."
Volgens Elzinga profiteren alle ouders hiervan. "Zij kunnen arbeid en zorg daarmee veel beter combineren. Het is een verstandige investering in onze gezamenlijke toekomst. Rust in de tent. In je huis, in je gezin, op je werk. Kosten voor kinderopvang hoeven zo niet langer een sta in de weg zijn."
De eventuele instelling van een avondklok om het coronavirus te bestrijden ligt maandagavond opnieuw op tafel bij het Veiligheidsberaad. De 25 burgemeesters die voorzitter zijn van een veiligheidsregio spreken met justitieminister Ferd Grapperhaus als vertegenwoordiger van het kabinet over nieuwe argumenten om de avondklok in te voeren. Vorige week heeft het kabinet om een advies daarover gevraagd van het Outbreak Managment Team (OMT).
Zowel de politie als de burgemeesters zijn tot nu toe geen voorstander van het invoeren van een avondklok. Voorzitter Hubert Bruls van het Veiligheidsberaad, tevens burgemeester van Nijmegen, vindt het "een heftige maatregel die de vrijheid van inwoners ernstig inperkt. Er moet een overtuigend antwoord zijn dat het helpt."
Lees ook: Helft jongvolwassenen gaat zich niks aantrekken van avondklok
Het beraad bespreekt maandagavond ook andere nieuwe maatregelen die in de plaats van een avondklok zouden kunnen komen, zoals een visiteverbod. Waarschijnlijk wordt later in de week duidelijk of het kabinet nog meer maatregelen afkondigt, mede vanwege het opduiken van de zogenoemde Britse variant van het virus.
Het Veiligheidsberaad buigt zich ook over de verlenging van de strenge lockdown, die dinsdag officieel van kracht wordt. Actuele problemen die ondertussen zijn opgedoken komen op tafel. Na afloop van de vergadering geven beraadsvoorzitter Bruls en minister Grapperhaus in Utrecht een toelichting op gemaakte afspraken.
Na de vaccinatie van de eerste groep zorgmedewerkers, begint maandag ook de vaccinatie van de eerste verpleeghuisbewoners en mensen met een verstandelijke beperking die in instellingen wonen. Deze week krijgen totaal zo'n 15.000 mensen hun eerste prik, zo is de verwachting. In de weken daarna volgen grotere aantallen.
Kwetsbare ouderen zouden volgens de aanvankelijke plannen vooraan staan wanneer de vaccinaties beginnen. De Gezondheidsraad heeft daar in meerdere adviezen op aangedrongen. Het kabinet besloot echter de strategie aan te passen en te beginnen met medewerkers van verpleeghuizen en medewerkers van de acute zorgsector, die dagelijks patiënten met Covid-19 behandelen.
Lees ook: Huisartsen woedend om uitstellen coronavaccinatie: 'Dit was niet de afspraak'
De acute zorg kreeg voorrang na pleidooien van zorgkopstukken als Ernst Kuipers en Diederik Gommers. Daarnaast speelden praktische redenen een rol bij het omgooien van de plannen. Het eerste vaccin dat werd goedgekeurd voor gebruik in de Europese Unie, dat van Pfizer/BioNTech, moet onder de -70 graden Celsius worden bewaard. Dat levert uitdagingen op bij de verspreiding. Toch krijgt de eerste groep instellingsbewoners dit vaccin. Grote instellingen richten daarvoor zelf priklocaties in.
Overigens is het vaccin van Pfizer en BioNTech nadat het uit de superdiepvries komt nog zeker vijf dagen houdbaar in de koelkast. De fabrikant onderzoekt of die termijn kan worden verlengd.
Vanaf volgende week maandag wordt ook het onlangs goedgekeurde coronavaccin van Moderna uitgerold. Dat wordt toegediend aan ouderen en mensen met een beperking die in kleinere instellingen wonen. Huisartsen gaan het vaccin toedienen.
Bij de volgende instellingen gaan de vaccinaties maandag beginnen: Alliade, Amarant, Brabant Zorg, Carint Reggeland, Cordaan ’s Heeren Loo, Ipse de Bruggen, Middin, Ons Tweede Thuis, Opella, TanteLouise en Zorgbalans.
In Groningen begint maandag een proef waarbij studenten voorafgaand aan een tentamen worden getest op het coronavirus. Ze krijgen een sneltest en horen binnen drie uur de uitslag. Als de test negatief is, mogen ze de tentamenhal op de Zernike Campus in om het tentamen te maken naast hun mede-studenten. Het kan een eerste stap zijn naar hervatten van fysieke lessen.
De Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool doen mee aan de proef. Studenten van het roc Noorderpoort helpen bij het afnemen van de tests en het verwerken van de gegevens. Ook het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en de GGD zijn bij de proef betrokken.
Studenten die positief testen en dus het coronavirus onder de leden hebben, kunnen het tentamen later alsnog maken. In sommige gevallen is het ook mogelijk om het tentamen online te doen.
Twee andere proefprojecten met sneltesten van studenten, in Amsterdam en Delft, zijn nog in voorbereiding.
Deel dit artikel
Ja, ik wil graag wekelijks de nieuwsbrief van Hart van Nederland ontvangen met daarin het laatste nieuws en aanbiedingen die wijzelf of in samenwerking met onze partners organiseren.
Meld je aan om wekelijks onze nieuwsbrief te ontvangen. Je kan je altijd uitschrijven. Persoonsgegevens worden verwerkt in overeenstemming met de Privacyverklaring van Talpa Network.