Onduidelijkheid bij gehandicapten over mondkapjesplicht: 'Bijna in de winkel staan janken'

Meer dan een miljoen Nederlanders hebben een fysieke of mentale beperking. Voor veel van hen zorgt de mondkapjesplicht voor onduidelijkheid en ongemak. "Het had niet veel gescheeld of ik had in de winkel staan janken."

Volg het laatste nieuws over het coronavirus in Nederland via ons liveblog

Mensen die vanwege hun handicap het mondkapje niet kunnen dragen, kunnen een uitzonderingspositie krijgen. Agenten, handhavers en ook personeel van een winkel of een vervoersbedrijf kunnen wel vragen om een bewijs van die uitzonderingspositie.

Verwarring

Bij Iderin, dat de belangen behartigd voor met mensen met een beperking, worden ze platgebeld door mensen die door de bomen het bos niet meer zien. De overheid en huisartsen komen met tegenstrijdige berichten en in de praktijk lopen ze tegen problemen aan. Ook het Longfonds krijgt daar meldingen over binnen. Lees ook: Mondkapjesplicht: wat zijn de uitzonderingen en mogen spatschermen? Mensen die duidelijkheid willen, kijken op de website van De Rijksoverheid. Daar valt te lezen dat je een uitzonderingsbewijs kunt krijgen bij je (huis)arts of je kunt er zelf een downloaden. Dat laatste heeft de 32-jarige Ken Beimer uit Oldenzaal gedaan.

Mondkapje bij handicap lastig

Ken heeft het syndroom van Asperger (autisme) en kan zich ondanks zijn beperking, de laatste jaren prima redden. Het is voor buitenstaanders zelfs amper te merken dat hij autistisch is. Door de mondkapjesplicht beseft hij weer meer dan ooit dan hij een handicap heeft. "Ik lig er wakker van", vertelt Ken. De Twentenaar beschikt over een uitzonderlijk reukvermogen, waar hij een deel van zijn oriëntatie op baseert. Geur is voor hem bijna net zo belangrijk als zicht. Zijn neus helpt hem bijvoorbeeld met het houden van de 1,5 meter afstand. "Als ik iemand anders kan ruiken, weet ik: ik sta te dichtbij." Maar als zijn reuk wegvalt, bijvoorbeeld door het dragen van een mondkapje, is dat voor Ken erg angstig. "Vergelijk het met iemand die plotseling geen diepte meer kan zien", legt hij uit. Hij weet in zo'n geval niet hoe hij moet reageren en raakt in paniek.

'Bijna staan janken'

Ken moet dus zonder mondkapje zijn boodschappen doen. Hij heeft het bewijs van zijn uitzonderingspositie gedownload, maar loopt alsnog tegen problemen aan. "Iedere winkel, politieagent en handhaver gaat er anders mee om. Sommige winkels hebben een duidelijk statement: zonder mondkapje kom je de winkel niet in." Vanwege zijn aandoening kan Ken niet goed omgaan met veroordelende opmerkingen of starende blikken. Dinsdag ging hij voor het eerst sinds de mondkapjesplicht geldt naar de supermarkt, zonder mondkapje. "Het had niet veel gescheeld of had in de winkel staan janken. Tijdens het passeren van mensen, moest ik mijn ogen sluiten zodat ik niemand kon zien. Ik ben heel erg bang voor veroordelingen." Lees ook: Geen mondkapje op wegens 'medische redenen': hoe gaan supermarkten daarmee om?

Buitensluiten mensen met beperking

Hij blijft daarom sinds de mondkapjesplicht liever gewoon thuis, net als veel andere mensen met een handicap. Dat merkt ook Ilse Zaal, arts voor verstandelijk gehandicapten. Ze krijgt veel vragen over de mondkapjesplicht en is bang voor verdere isolatie van mensen met een beperking. Lees ook: Wat als je geen mondkapje draagt in publieke binnenruimtes? "Er is onrust over. Ouders van verstandelijk gehandicapten wordt met de nek aangekeken omdat hun kind geen mondkapje draagt", ziet ze. "Ik denk wel dat zulke mensen plekken gaan mijden. Dat kan ik me voorstellen, maar mensen met een beperking hebben al moeite om mee te doen in de maatschappij. We moeten ze niet nog meer buitensluiten. Laten we tolerant blijven."

Huisartsen niet blij

Donderdagochtend trokken huisartsen ook al aan de bel vanwege de vele belletjes die zij krijgen van mensen die geen mondkapje kunnen dragen. De overheid meldt op haar website namelijk dat gehandicapten die geen mondkapje kunnen verdragen, een vrijstelling kunnen krijgen bij de huisarts. Dat is niet zo, stellen de huisartsen. Zij mogen zelfs geen medische verklaringen uitschrijven. Dat zou de arts-patiënt relatie onder druk kunnen zetten en is zo vastgelegd in de richtlijnen. Lees ook: 'Bel niet met je huisarts voor vrijstelling van mondkapjesplicht'

'Zorg onder druk'

Bovendien hebben de huisartsen het al enorm druk met de coronazorg en reguliere zorg, dat ze dit er niet bij kunnen hebben. "Ik ben hartstikke druk met andere coronagerelateerde zaken", zegt ook Zaal. "We moeten het zorgsysteem niet nog verder onder druk zetten." Volgens de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) gaat het om gemiddeld 250 patiënten per huisartsenpraktijk die een vrijstelling zouden moeten krijgen. "Onnodig veel werk en het leidt gewoon af", aldus een woordvoerder. Het ministerie van Medische Zorg laat aan Hart van Nederland weten dat huisartsen geen medische verklaring, maar slechts een verwijsbriefje hoeven uit te schrijven. Dat zou wel mogen volgens de richtlijnen. Over de extra belasting van huisartsen zegt het ministerie het volgende: "We herkennen heel erg dat ze onder druk staan, maar het is zo afgesproken en zo moeten we het nu doen." Lees ook: Medisch 'bewijs' om onder mondkapjesplicht uit te komen voor enkele euro's te koop