Tandartsen willen weer in basispakket: 'Anderhalf miljoen Nederlanders mijden nu zorg'

Zomaar een tandartsbezoekje is voor steeds meer Nederlands een ongekende luxe. Door de coronacrisis vallen steeds meer gaten in de mondzorg. Anderhalf miljoen Nederlanders lopen onverzekerd rond, met soms schrijnende gevallen. Volgens artsen van Dokters van de Wereld zit er maar één ding op: De mondzorg moet terug in het basispakket.

Zaterdag heeft een mondzorgkaravaan van dertig tandartsen Rotterdam aangedaan om daar 180 verwaarloosde gebitten op te kalefateren. Zag je vroeger vooral daklozen en illegalen die aanklopten voor gratis noodhulp, zien ze bij de organisatie Dokters van de Wereld ook steeds meer mensen langskomen die door de coronacrisis in de financiële problemen zijn gekomen. "Ik hou mijn hart vast als de coronamaatregelen vanuit overheid stoppen," aldus directeur Jasper Kuipers.

De behandelingen van gisteren in Rotterdam, op World Oral Health Day, waren een gezamenlijk initiatief van Fonds Bijzondere Noden Rotterdam, Stichting Present Rotterdam, Stichting ANDERS Rotterdam, Dokters van de Wereld en de Rotterdamse Tandartsvereniging.

Alle tanden laten trekken

Linda Zomerschoe is een van de mensen die kon worden geholpen door de vrijwillige tandartsen. "Daar ben ik zo blij mee", vertelt ze opgelucht. Ze heeft zelf jarenlang in de zorg gewerkt, maar kwam door verschillende problemen zonder geld te zitten. De zorg was een van de zaken waarop ze noodgedwongen moest bezuinigen. "Mijn gebit was ontstoken en brokkelde af, ik heb een jaar lang flinke pijn gehad. Ook mijn amandelen waren ontstoken en ik had constant koorts. Toen heb ik al mijn tanden moeten laten trekken."

Dankzij de hulp van Dokters van de Wereld heeft Linda een goed passend kunstgebit gekregen, iets wat ze zelf nooit had kunnen betalen. En mensen zoals Linda zijn er veel meer. Uit onderzoek in 2017 blijkt dat een kleine anderhalf miljoen mensen in Nederland het jaar ervoor bewust de mondzorg heeft moeten mijden vanwege de kosten.

Coronacrisis verergert situatie

Het stimuleerde Dokters van de Wereld om in 2020 te beginnen met het gratis helpen van in eerste instantie daklozen en ongedocumenteerden. Zo werden duizend mensen aan hun gebit geholpen, waarbij het in alle gevallen om echte noodhulp ging. Ook dit jaar gaat de organisatie met een tandartsbus verspreid over het land mensen helpen die te weinig geld hebben om naar de tandarts te gaan. En dat zijn door corona lang niet meer altijd de mensen aan de onderkant van de samenleving. "De groep die zich zelfstandig kon redden neemt af", legt Kuipers uit. "Mensen die zich eerst nog konden bedruipen via het informele circuit, mensen die de touwtjes aan elkaar konden knopen met horecawerk of in de schoonmaak, dat is minder."

En dat terwijl de mondzorg van het grootste belang is voor de algehele gesteldheid van je lichaam. De mond is echt de spiegel voor de gezondheid, vertelt Kuipers. "Als je mondhygiëne niet op orde is, is je algemene weerstand ook slechter." Maar ook heeft het gevolgen voor de sociale positie van mensen. "Bij solliciteren leidt slechte mondhygiëne dat je minder snel wordt aangenomen en zo ook tot sociale isolatie."

Kuipers hoopt dat ook dat de politiek zich sterk gaat maken voor een terugkeer van de mondzorg in het basispakket. "In de jaren '90 is mondzorg uit basisverzekering gegaan, vanuit het idee dat het je eigen verantwoordelijkheid is. Maar sommige mensen kunnen die eigen verantwoordelijkheid niet dragen," ziet Kuipers. "We moeten de politiek wakker schudden. In ieder geval moeten we het debat erover voeren. Want de kosten lopen altijd op. Als je langere tijd geen controle hebt, heb je altijd meer problemen."

Hogere premies

Het kabinet wil voorlopig niet beginnen aan het opnemen van de mondzorg in het basispakket, zo laat minister Van Ark weten in antwoorden op Kamervragen van GroenLinks. Onder meer de hogere premies à 14 euro per jaar is daarin een reden, maar ook omdat er nog onvoldoende informatie is over of het opnemen van de mondzorg in het basispakket ook echt voor verbetering van de situatie gaat leiden. "Gegeven het eigen risico, wordt mondzorg niet vanzelf toegankelijker voor alle mensen met een laag inkomen", schrijft de minister.

Toch erkent Van Ark dat mondziekten voor pijn, schaamte, verminderde kwaliteit van leven en verminderde arbeidsproductiviteit kunnen leiden en daarom grote invloed kunnen hebben op mensen en de samenleving. Het meest passend vindt ze het daarom om in te zetten op lokaal financieel maatwerk. Kuipers is het eens dat gemeenten meer zouden kunnen doen. Bijvoorbeeld door het aanspreken van potjes tegen armoedebestrijding. "Dat wordt nu onvoldoende gedaan."