Vijf vragen én antwoorden over stamceldonatie: 'Soms ben jij iemands laatste kans'

Na een oproep van PSV-woordvoerder Thijs Slegers om stamceldonor te worden hebben zich bij het Nederlands Centrum voor Stamceldonoren Matchis honderden nieuwe mogelijke donoren gemeld. "Het is heel triest en daardoor eigenlijk heel mooi" reageerde Jaap Dijkman van Stichting Matchis eerder over de oproep van Slegers. "Dat iemand die zo'n bericht heeft gekregen toch nog hieraan denkt."

Maar wat houdt het eigenlijk in om stamcellen doneren? En hoe help je er iemand mee? Hart van Nederland zet vijf vragen én antwoorden over stamceldonatie voor je op een rij.

Wat is stamceldonatie?

In het beenmerg zitten er stamcellen die verantwoordelijk zijn voor het aanmaken van verschillende bloedcellen. Deze bloedcellen zijn nodig voor het vervoer van zuurstof, bestrijding van infecties en het voorkomen van bloedingen.

Bij een patiënt met een ernstige bloedziekte is dit proces zodanig verstoord, dat de patiënt in een levensbedreigende situatie terecht komt. De patiënt wordt dan behandeld met een dosis chemotherapie of radiotherapie die zó hoog is, dat het beenmerg onherstelbaar beschadigd raakt. Daarmee worden dus zowel goede als slechte cellen vernietigd.

Door een stamceltransplantatie krijgt een patiënt weer goed functionerende stamcellen die zelf nieuwe bloedcellen aan gaan maken. Daarnaast kunnen de stamcellen van de donor er ook voor zorgen dat kleine resten tumor of kankercellen die bij een patiënt zijn achtergebleven, aangevallen en vernietigd worden. Door een donatie kan iemand dus volledig genezen.

Voor wie worden er donoren gezocht?

Voor patiënten met leukemie of andere ernstige bloedaandoeningen is een stamceltransplantatie vaak de laatst mogelijke behandeling die het leven kan redden. Per jaar krijgen enkele duizenden mensen in Nederland te horen dat ze een vorm van bloedkanker hebben.

Waarom zijn er zoveel donoren nodig

De grootste kans om een match te vinden is binnen de eigen familie. Maar slechts 30 procent van de patiënten vindt binnen zijn of haar familie een geschikte donor. Als dit niet lukt, wordt er gezocht naar een donor in het wereldwijde bestand van stamceldonoren.

De kans dat jij met een willekeurig persoon ergens ter wereld een match bent, is ontzettend klein. Om voor alle patiënten een geschikte donor te kunnen vinden, is het dus belangrijk dat er heel veel donoren geregistreerd staan.

Wat staat je als donor te wachten?

Doneren gaat meestal via bloedafname of anders, onder gehele narcose, rechtstreeks uit het beenmerg. Met een dikke naald worden de stamcellen uit het bekken gehaald van de donor.

Voor beide manieren moet je een dag naar het ziekenhuis. Alle kosten, inclusief afwezigheid van het werk, worden geheel vergoed. Bij Matchis kan je maximaal drie keer opgeroepen worden voor een stamceldonatie. "Medisch gezien kan het in principe vaker; wat dat betreft lijkt stamceldonatie meer op bloeddonatie dan op orgaandonatie. Het lichaam maakt de stamcellen snel weer aan. Heb je drie keer stamcellen gedoneerd, dan blijf je toch beschikbaar voor familieleden die op zoek zijn naar een stamceldonor. Voor familieleden geldt geen maximumaantal keer doneren."

Wie kan er donor worden?

Wie in de leeftijd van 18 tot en met 35 jaar is, niet al te zwaar en niet afhankelijk van medicijnen, kan zich kosteloos als donor melden. Uit onderzoek blijkt dat de kans op genezing voor de patiënt het grootst is, als de stamcellen van een jonge donor komen maar je kunt tot en met 55 jaar gevraagd worden om stamcellen te geven.

Van 36 tot en met 55 moet je een eigen bijdrage betalen van 35 euro als je je wilt laten registreren. De reden van deze leeftijdsgrens is dat ruim 80 procent van de stamceldonoren gevonden wordt in de leeftijdscategorie tot 35 jaar en het registeren de databank veel geld kost. Er worden vooral ook donoren gezocht met een niet-westerse afkomst omdat er wereldwijd, naar verhouding, maar heel weinig mensen van niet-westerse afkomst als stamceldonor geregistreerd staan.

Na de oproep van Slegers stond de telefoon roodgloeiend bij Stichting Matchis:

0:58

Honderden nieuwe stamceldonoren na oproep PSV-perschef Thijs Slegers