Wat is code zwart en wat moet er gebeuren om het te voorkomen?

Over tien dagen zitten de intensive care-afdelingen in 'code zwart', waarbij ziekenhuizen moeten besluiten wie ze nog kunnen helpen en wie niet. Dat zegt Diederik Gommers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care. Maar wat houdt 'code zwart' eigenlijk in?

"Op de ic hebben we de afgelopen 48 uur heel veel nieuwe patiënten binnengekregen. We kunnen het nu nog prima aan, het is niet zo dat de patiënten buiten liggen. Maar code zwart dreigt, dat is als patiënten nergens in het land meer kwijt kunnen", vertelt een woordvoerder van het Reinier de Graaf ziekenhuis aan Hart van Nederland.

'Op een bepaald moment maar één IC-bed'

Volgens Andreas Voss, arts-microbioloog en expert van het OMT, hangt code zwart van verschillende zaken af. Het komt erop neer dat er bij code zwart gekozen moet worden tussen welke patiënt een plek krijgt in het ziekenhuis of op de intensive care. "Dat is een medische en ethische keuze. Op een bepaald moment heb je maar één ic-bed over", aldus Voss.

Het Reinier de Graaf ziekenhuis is al op tijd begonnen met het treffen van voorbereidingen. "We zetten extra personeel in van andere afdelingen, schalen de reguliere zorg af. Wij krijgen boosterprikken en daardoor hebben we mogelijk minder uitval. We moeten heel goed zorgen voor onze mensen zodat ze overeind blijven. Ze moeten op tijd rust pakken en gewoon vakantie nemen."

Besluitvorming te langzaam

Er is volgens Voss geen hard getal dat zegt wanneer het code zwart is. Zo hangt het niet alleen af van de capaciteit van het aantal ic-bedden, maar ook hoeveel personeel een ziekenhuis ter beschikking heeft. De totale bezetting op de ic vandaag is gestegen naar 944 bedden. 505 daarvan hebben het coronavirus onder de leden.

Gommers lijkt er dus vanuit te gaan dat we over tien dagen de maximumcapaciteit hebben bereikt. Volgens het opschalingsplan van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) gaat fase 3 dan in werking, wat betekent dat er tweehonderd extra ic-bedden bij komen.

Minister Hugo de Jonge zei afgelopen maandag dat er bij code zwart opgeschaald kan worden naar 1350 ic-bedden, in tegenstelling tot de 1150 die normaal gesproken beschikbaar zijn. Volgens hem is er voorlopig geen sprake van code zwart en is het bovendien heel moeilijk te voorspellen wanneer het scenario zich definitief zou aandienen.

Voss geeft aan dat als zijn collega van het OMT dit stelt, iedere maatregel al te laat komt om dit te voorkomen. Maar tegelijk zijn ze wel direct nodig om de duur van deze fase in te korten. "De mensen die over 10 dagen richting ziekenhuis en de ic komen zijn namelijk vandaag al geïnfecteerd", zegt hij.

Sneller besluiten maken

Voss pleit ervoor dat besluiten sneller moeten worden gemaakt. Zo vindt hij het een nadeel dat maatregelen niet snel kunnen worden ingevoerd. "Ik vind dat de wet- en regelgeving ontzettend nuttig is onder normale omstandigheden, maar niet je grootste vriend in tijden van een pandemie", stelt Voss.

De arts-microbioloog gebruikt de anderhalve meter afstand als voorbeeld. Dat dit eerst een advies was en geen regel, stuit Voss tegen de borst. "In deze situatie zou je set van effectieve maatregelen moeten hebben, die je direct kunt inzetten zonder dat ervoor wet-en regelgeving moeten worden aangepast. Of dat dit met discussies door de Tweede Kamer gaat."

Voss hoopt dat er snel maatregelen worden getroffen. "Ik denk dat het goed is als je die maatregelen naar voren kunt halen, maar heel veel marge heb je niet. Je moet spoedig een besluit nemen."