Nederland houdt mpox-vaccins voor zichzelf, Artsen zonder Grenzen kritisch

Afrika heeft snel meer vaccins nodig tegen de nieuwe uitbraak van mpox, ook bekend als apenpokken. Dat zegt Artsen zonder Grenzen, die kritisch is dat westerse landen, zoals Nederland, deze vaccins zelf houden. "Het is een lakmoesproef. Bij corona zei iedereen dat overheden niet moesten hamsteren. Maar ook nu doen westerse landen te weinig om vaccins beschikbaar te maken waar ze het hardst nodig zijn", stelt Amrish Baidjoe, directeur epidemiologie van de hulporganisatie.

Sinds eind vorig jaar hebben veel mensen in de Democratische Republiek Congo mpox opgelopen. Het virus heeft zich de afgelopen weken verspreid naar Rwanda, Burundi, Oeganda en Kenia. Een reiziger testte na terugkeer in Zweden positief. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft de noodtoestand uitgeroepen. Maar Nederland doneert geen vaccins. Minister Fleur Agema (Volksgezondheid) wil genoeg vaccins achter de hand houden om een eventuele uitbraak hier te kunnen bestrijden.

Vrees voor escalatie

De Europese Commissie heeft wel beloofd doses te doneren. Maar dat is volgens Baidjoe te weinig. "We hebben op dit moment minimaal 10 tot 20 miljoen doses nodig. Europa heeft 200.000 doses toegezegd. En die zijn nog niet eens besteld, dus het kan nog even duren. Hoe langer je wacht, hoe sneller het escaleert."

Baidjoe ergert zich aan de farmaceutische industrie. "Winsten gaan boven mensen. Het gaat hier niet om een nieuwe telefoon, het gaat om middelen en kennis die levens redden." Hij hoopt dat landen of organisaties zelf vaccins en medicijnen produceren, ook als ze dat door patenten eigenlijk niet mogen. "Laten we radicaal zijn. Nood breekt wet. We zien nu dat mensen sterven aan ziektes waarvoor medicijnen zijn."

Het is volgens Baidjoe te makkelijk om te zeggen dat Afrikaanse landen de uitbraak zelf moeten oplossen. "In die landen zit de zorg permanent in code zwart met ebola, mazelen, malaria en hiv, maar ook letsel door oorlog en geweld. Een patiënt met mpox moet in isolatie, die capaciteit kun je dan niet aan anderen verlenen."

Geen grote uitbraak in Europa verwacht

Hoeveel mensen in Afrika precies besmet zijn, is niet bekend. Tests zijn nauwelijks beschikbaar en de meeste mensen laten zich niet testen. "Als je je laat testen, kun je niet werken. Als je in isolatie gaat, is de kans groot dat je geen eten op tafel hebt. Mensen gaan vaak alleen naar het ziekenhuis als ze heel ziek zijn."

Baidjoe verwacht geen grote mpox-uitbraak in Europa. "We hebben veel vaccins en middelen tegen virussen beschikbaar. Een geval wordt snel opgespoord en dan kan het vlug de kop in worden gedrukt. Met de kennis van nu denk ik niet dat we hier aan de vooravond van iets groots staan. Dit is geen covid."

Hart van Nederland ANP