UMCG krijgt miljoenen voor revolutionaire aanpak van kanker

Het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) heeft 16,5 miljoen euro ontvangen om CAR-T-cellen te produceren voor patiënten met beenmergkanker. Deze op maat gemaakte therapie, waarbij de immuuncellen van de patiënt genetisch worden bewerkt, biedt kansen op goedkopere en effectievere behandelingen dan dure buitenlandse alternatieven.

Vier jaar geleden ontvingen Groningse artsen al een overheidssubsidie van 30 miljoen euro om CAR-T-cellen te ontwikkelen voor patiënten met agressieve lymfeklierkanker. De resultaten waren baanbrekend. "Voor patiënten die hun testament al hadden opgesteld en zich voorbereidden op de laatste fase van hun leven, was het in sommige gevallen mogelijk om volledig genezen te worden", legt Tom van Meerten, hoogleraar hematologie aan het UMCG, uit aan Hart van Nederland.

Op 1 april start een pilotstudie waaraan 126 patiënten met terugkerende ziekteverschijnselen deelnemen. Deze patiënten hebben onvoldoende baat bij reguliere behandelingen tegen beenmergkanker. De helft van de groep ontvangt de innovatieve CAR-T-celtherapie, terwijl de andere helft de reguliere behandeling krijgt.

'Aan huis'-behandeling

Jaap Haije weet als geen ander hoe effectief de CAR-T-therapie kan zijn. In 2018 werd een aanvankelijk langzaam groeiende vorm van lymfeklierkanker ontdekt, die in de loop van 2023 veranderde in een zeer agressieve vorm. Toen hij in 2024 nog niet van de kanker af was gaf de CAR-T-behandeling uiteindelijk de doorslag.

Haije, die zelf arts is geweest, noemt de therapie veelbelovend. "De toekomst van CAR-T-therapie ligt mogelijk in academische ziekenhuizen, waar productie 'aan huis' kan plaatsvinden. Het idee is dat witte bloedcellen van de patiënt direct worden aangepast en teruggeplaatst, zonder de noodzaak van invriezen en transport. Dit benut een natuurlijk mechanisme: de aangepaste T-cellen richten zich op kankercellen en vernietigen ze. Het proces is relatief snel; na een infuus duurt het vaak maar een dag voordat je ziek wordt, wat een teken is dat het werkt", vertelt Haije.

Goedkoper, sneller en kwalitatief beter

Volgens Van Meerten brengt de lokale productie van CAR-T-cellen grote voordelen met zich mee. "De huidige commerciële CAR T-behandelingen zijn ontzettend duur, wat een maatschappelijk en ethisch vraagstuk met zich meebrengt", legt hij uit.

Door de cellen op slechts 200 meter van het bed van de patiënt te produceren, verwacht het UMCG de kosten te kunnen terugbrengen tot ongeveer €100.000 per behandeling. Dat is vier keer goedkoper dan de commerciële alternatieven. 

Bovendien versnelt deze aanpak het proces aanzienlijk. "Waar commerciële varianten vaak een wachttijd van vier weken hebben, kunnen wij dit binnen zeven dagen realiseren. Dit is belangrijk, vooral voor patiënten die in kritieke gezondheid verkeren. Tot slot is de kwaliteit van de cellen beter omdat de cellen vers worden gebruikt", aldus Van Meerten.

Toekomstperspectief

Hoewel de behandeling nog steeds prijzig is, zijn er mogelijkheden om de kosten verder te verlagen door automatisering. Na zijn eigen behandeling werd Haije vrijwel kankervrij verklaard. Hij concludeert: "Uiteraard blijft het spannend, maar deze therapie heeft mij een nieuwe kans geboden."