Discriminatie diep verankerd in Nederlandse samenleving: 'Het komt overal voor'

Discriminatie komt overal in Nederland voor. Het gaat hierbij niet om op opzichzelfstaande incidenten, maar om structurele discriminatie die levensfases, generaties en sectoren overstijgt. Zo kan iemand op school te maken krijgen met discriminatie, en later ook in zijn of haar werk.

Dat is de conclusie van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme op basis van bestaande rapporten en gesprekken die twee onderzoeksbureaus voerden met ervaringsdeskundigen en andere belanghebbenden in verschillende sectoren.

Het eerste artikel uit de Grondwet waarborgt dat iedereen gelijk behandeld wordt, maar dat gebeurt in Nederland dus niet. Volgens de commissie worden mensen in Nederland gediscrimineerd op basis van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap en seksuele gerichtheid. In alle onderzochte sectoren stuitten de onderzoekers op discriminatie en racisme: de arbeidsmarkt, onderwijs, sociale zekerheid, politie, zorg, woningmarkt, sport en cultuur.

'Diep verankerd'

Commissievoorzitter Joyce Sylvester vindt de conclusie dat discriminatie zo diep verankerd is in Nederland "schokkend". Waar veel mensen volgens haar dachten dat uitsluiting alleen voorkwam op basis van etniciteit, blijkt dat nu op veel meer gronden te gebeuren.

"We kijken als samenleving op elkaar neer", stelt Sylvester. Het is volgens haar van belang dat Nederlanders zich daar bewust van worden. De commissie concludeert namelijk dat mensen niet altijd door hebben dat ze zich laten leiden door, of beoordeeld worden op basis van, diepgewortelde hiërarchieën in de samenleving. "En dat betekent dat we er allemaal mee te maken hebben, want ook de zeven-vinker die zich tot de 'happy few' rekent, heeft een dochter die een te laag schooladvies krijgt, of een moeder in een rolstoel die geen aangepaste woning kan krijgen", licht de voorzitter toe.

De zeven-vinker verwijst naar een boek van Joris Luyendijk, waarin hij zeven vinkjes benoemt die iemands kans op succes vergroten. De vinkjes zijn: een van je ouders is hoogopgeleid of is welgesteld, minstens een van je ouder is geboren in Nederland, je bent een man, je bent hetero, je hebt een witte huidskleur, je hebt VWO gedaan en je hebt toegang tot een universitaire opleiding.

Overheid moet het goede voorbeeld geven

Om de wijdverbreide discriminatie aan te pakken wil de commissie dat het makkelijker wordt om een klacht in te dienen tegen de overheid, zodat de overheid daarmee aan de slag kan. "De overheid moet bepalen welk gedrag wel tolereerbaar is, en wat niet, om zo een norm vast te stellen", aldus Sylvester. Volgens haar volgt de rest van Nederland als de overheid het goede voorbeeld geeft, net zoals bij het vrouwenquotum is gebeurd.

Ook zal de commissie volgend jaar overheidsorganisaties doorlichten op discriminatie, met de ambitie dat de overheid dit elk jaar zelf gaat doen, om discriminatie structureel uit te bannen. Tot slot hoopt de voorzitter "van harte" dat de PVV, NSC, BBB en VVD de conclusies van de commissie meenemen in hun gesprekken over de bescherming van de rechtsstaat bij een mogelijke coalitievorming.

ANP