Meerderheid Nederlanders wil tijdschriften met complottheorieën uit de winkels

Het tijdschrift Gezond Verstand blijft de gemoederen bezig houden. Volgens deskundigen en politici is het blad stemmingmakend en verspreidt het desinformatie over onder andere corona. Hoort zoiets wel in de schappen te liggen bij Bruna, AKO en Primera? Volg het laatste nieuws over het coronavirus in Nederland via ons liveblog Gezond Verstand, dat de coronacrisis "een kunstmatige pandemie gefabriceerd met frauduleuze modellen" noemt, wordt er onder andere van beschuldigd complottheorieën te verspreiden. Het tijdschrift is als huis-aan-huisblad gratis door zo'n 850.000 brievenbussen geduwd. Viroloog en OMT-lid Marion Koopmans noemde het eerste nummer "brievenbusvervuiling" en riep het ministerie van Volksgezondheid op het blad onder de loep te nemen. In een schriftelijke reactie aan Hart van Nederland laat Gezond Verstand weten het niet inhoudelijk eens te zijn met de kritiek, "maar we zijn blij dat die kritiek er mag zijn in Nederland". Lees ook: Nepnieuws-expert: 'Twitter-trollen medeverantwoordelijk voor escalatie bij demonstratie Den Haag' Volgens de makers van het tijdschrift is het "zeer waardevol dat in Nederland verschillende meningen voor het voetlicht gebracht mogen worden". Inmiddels heeft het blad naar eigen zeggen 4.400 abonnees en zijn er meer dan 4.000 losse edities verkocht. "En het groeit elke dag."

Niet meer in de schappen?

Eerder deze maand werd duidelijk dat het blad ook in de schappen ligt in de kiosken van onder andere Bruna en AKO. Hoort een dergelijk tijdschrift daar wel thuis? Een meerderheid van de Nederlanders vindt van niet. Dat blijkt maandag uit representatief onderzoek van het Hart van Nederland-panel onder ruim 2.750 mensen. Zes op de tien Nederlanders vinden dat boekhandels tijdschriften en boeken over complottheorieën niet meer moeten verkopen. De winkels zouden daarbij het voorbeeld van Bol.com moeten volgen. De webshop kondigde eerder al aan dergelijk leesvoer niet meer aan te bieden. Lees ook: 'Eén op de tien Nederlanders gelooft dat corona onderdeel is van complot tegen de mensheid' Een kleine 30 procent zegt het prima te vinden als winkels dit soort tijdschriften en boeken wel verkopen. Een van de deelnemers oppert een middenweg: "Ik vind censuur te ver gaan, maar misschien een waarschuwingsbordje erbij?"

Reactie van boekenwinkels

Het eerste nummer van Gezond Verstand was eerder niet te verkrijgen bij Primera, maar het tweede exemplaar is daar vanaf woensdag wél te vinden in de schappen. Een woordvoerder laat weten dat haar distributeur verantwoordelijk is voor de "uitzet van nieuwe titels". De zegsman zegt erop te vertrouwen dat "zij zich houden aan democratische beginselen en fatsoensnormen". Primera houdt de ontwikkelingen rond het tijdschrift de komende dagen in de gaten en gaat in overleg met haar ondernemers. Audax, het moederbedrijf van Bruna en AKO, heeft nog niet gereageerd op vragen van Hart van Nederland.

Is de verspreiding gevaarlijk?

"Er zit een verschil tussen kranten die aan waarheidsvinding doen en een blad dat informatie verspreidt, waarvan een groot deel van de wetenschappers aangeeft dat dat schadelijk is", reageert Lisa Westerveld van GroenLinks. Het Kamerlid vindt dat boekenwinkels hun verantwoordelijkheid moeten nemen en "goed na moeten denken over wat ze verkopen en op welke plek dat ligt". Lees ook: YouTube verwijdert account Lange Frans na item in Zondag met Lubach 55 procent van de Nederlanders is het eens met de kritiek op tijdschriften als Gezond Verstand en vindt het verspreiden ervan gevaarlijk. "Het brengt alleen maar meer twijfels. Laat de overheid haar werk doen", laat een ondervraagde weten. Iets meer dan een kwart van de deelnemers (27 procent) vreest de verspreiding van complottheorieën niet. "Vrijheid van meningsuiting is een groot goed in Nederland. We leven nog niet in een dictatuur", stelt iemand. Bijna een vijfde (18 procent) heeft geen mening of weet het niet.

Het Hart van Nederland-panel is het opiniepanel van Hart van Nederland. Het panel bestaat op dit moment uit 35.000 leden. Per onderzoek wordt een deel van het panel uitgenodigd. Dat gebeurt op basis van de kenmerken van de deelnemers, zoals politieke voorkeur, geslacht, woonplaats, leeftijd. Alle onderzoeken vinden plaats onder begeleiding van opiniepeiler Maurice de Hond.