Hoe haalbaar zijn de plannen van de PVV?

Een asielstop, minimumstraffen in plaats van taakstraffen en een verbod op de Koran. Het is een greep uit de standpunten waar de PVV hoge ogen mee gooit. Met de monsterzege van 37 zetels lijken die plannen ineens een stuk dichterbij te komen, maar in hoeverre zijn die plannen die ze voor ogen hebben haalbaar?

"Wij gaan ervoor zorgen dat die asiel-tsunami en die migratie wordt beperkt", zei PVV-leider Geert Wilders tijdens zijn overwinningsspeech. De stem op de PVV is een teken van hoop voor de Nederlanders, zei hij. En zij hopen: "dat de veiligheid weer op orde komt."

Juist op die twee onderwerpen, veiligheid en asiel, scoort de PVV minpunten op rechtsstatelijkheid, volgens een analyse van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). De orde heeft de plannen van de verkiezingsprogramma's getoetst op de uitvoerbaarheid binnen de bestaande, gemaakte regels van de democratie. Naast asiel en veiligheid scoort de PVV op justitie ook minpunten.

"Wanneer er in verkiezingsprogramma’s voorstellen worden gedaan die niet mogen door bestaande wetten of verdragen, zonder dat er wordt gezegd hoe een partij dat mogelijk wil maken, heeft de commissie zo’n voorstel in strijd met de rechtsstaat beoordeeld", vertelt Eric Trinthamer, persvoorlichter van de NOvA. De PVV is niet de enige politieke partij waarbij dit voorkomt, bij tien van de achttien onderzochte partijprogramma’s trof de commissie voorstellen aan die niet voldoen aan de minimumnormen van de rechtsstaat.

Europese wetgeving

Die wetten waarnaar gekeken wordt, zijn niet alleen nationaal geregeld, ook op Europees niveau. Bijvoorbeeld een directe asielstop zou volgens die wetgeving niet kunnen. "Het gaat om wetten die de Nederlandse regering mét het Europees parlement heeft gemaakt", vertelt universitair onderzoeker Europees Recht Hanneke van Eijken. "Het zijn wetten die door de ministers met het Europees parlement zijn vastgesteld. Dat komt dus niet uit de lucht vallen, maar we hebben deze wetten zelf gemaakt."

Als we ons niet aan die wetten houden, worden we gedaagd voor de Europese rechter, vervolgt de onderzoeker. "We zijn gebonden aan die wetgeving. Als een lidstaat het Europees recht niet goed uitvoert, volgt er een veroordeling en eventueel een boete." Dat is een zware maatregel, aldus Van Eijken. "Als een land zich niet aan de eigengemaakte wetten houdt, dan neemt het de rechtsstaat ook niet serieus."

'Bijna alles kan'

Ondanks dat er plannen van de PVV binnen de huidige wet- en regelgeving in strijd zijn met de rechtsstatelijkheid, betekent dit niet dat ze nooit uitgevoerd kunnen worden. "Bijna alles kan, maar eenvoudig is het niet", zegt Trinthamer daarover.

De bestaande wetten van de rechtstaat kunnen veranderd worden. "Wanneer een wetsvoorstel een meerderheid heeft, kan de Kamer een bestaande wet veranderen", vervolgt Trinthamer. Ook wanneer het in strijd is met de rechtstaat. Trinthamer: "Wetten kunnen veranderd worden en verdragen kunnen worden opgezegd."

Die stap om wetten te veranderen en uit verdragen te stappen, klinkt makkelijker dan het is. Als Nederland zich niet meer wil committeren aan EU-beleid, is een Nexit nodig. "Je kunt uit de EU stappen", zegt Van Eijken. "Maar dat is niet wenselijk. De EU is ontstaan uit solidariteit na de Tweede Wereldoorlog, daar moeten we niet licht mee omgaan."

Wilders riep tijdens de overwinningspeech dat hij en zijn partij op zoek gaan naar oplossingen binnen de grenzen van de wet en grondwet. Bij veel van zijn standpunten zal hij dus water bij de wijn moeten doen.