Nederlanders herdenken vermoorde Pim Fortuyn: alweer 19 jaar geleden

Politicus Pim Fortuyn werd 19 jaar geleden op het Hilversumse Mediapark doodgeschoten door de links-radicale activist Volkert van der Graaf. De lijsttrekker en naamgever van Lijst Pim Fortuyn (LPF) werd 54 jaar. Hij wordt vandaag herdacht met 1 minuut stilte op drie locaties: begraafplaats Westerveld in Driehuis, het Mediapark en op het stadhuis van Rotterdam.

Fortuyn was van 1990 tot 1995 bijzonder hoogleraar arbeidsvoorwaardenvorming bij de overheid aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam maar was al jaren ook actief in de politiek, schreef columns in onder meer Elsevier en bracht meerdere boeken uit. In 2001 werd hij lijsttrekker van de nieuwe partij Leefbaar Nederland. "At your service", riep de kersverse lijsttrekker tegen Nederland, maar die 'service' mocht niet lang duren.

'Achterlijke cultuur'

In 2002 werd hij afgezet als lijsttrekker, onder meer omdat hij kritiek uitte op artikel 1: Gelijke behandeling en discriminatieverbod. "Ik ben ook voor afschaffen van dat rare Grondwetsartikel: gij zult niet discrimineren. Prachtig. Maar als dat betekent dat mensen geen discriminerende opmerkingen meer mogen maken, en die maak je in dit land nogal snel, dan zeg ik: dit is niet goed. Laat mensen die opmerkingen maar maken", zei hij in de Volkskrant.

Ook vond hij de islam een "achterlijke cultuur". Hij werd door het bestuur van Leefbaar Nederland op het matje geroepen maar weigerde zijn woorden terug te nemen, dus werd hij op 10 februari 2002 afgezet. "Ik word de nieuwe minister-president. Vergis je niet, ik word de nieuwe minister-president", zei hij nadat hij na zijn afzetting wegreed.

Wel bleef hij betrokken bij één van de lokale takken van Leefbaar Nederland, Leefbaar Rotterdam. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 6 maart 2002 haalde de partij met Fortuyn als lijsttrekker 34,7 procent van de stemmen binnen en werd daarmee de grootste partij in de gemeenteraad, de vloer aanvegend met de PvdA.

'Demonisering'

Ondertussen had Fortuyn vier dagen nadat hij uit Leefbaar Nederland werd gezet al zijn eigen partij, de Lijst Pim Fortuyn, opgezet. Hij kreeg het voor elkaar de meeste aanhangers - dertig in totaal - van zijn vorige partij Leefbaar Nederland mee te krijgen.

Maar zijn scherpe mening over onder meer de islam werd hem door velen niet bepaald in dank afgenomen. Sterker nog: wat Fortuyn betrof was hij het slachtoffer van 'demonisering' door zowel andere politici als de media. In een interview met Robert Jensen, op 22 maart 2002, zei Fortuyn dat als er op hem een aanslag gepleegd zou worden, Haagse politici daar verantwoordelijk voor zouden zijn.

'Gevaar voor zwakkeren in maatschappij'

Enkele maanden later, op 6 mei, was Fortuyn te gast in Ruud de Wild's 3FM-radioprogramma Ruuddewild.nl. Terwijl Fortuyn na de show samen met De Wild over de parkeerplaats van het Mediapark liep, werd hij neergeschoten. Reanimatie mocht niet meer baten.

De schutter, later geïdentificeerd als de links-radicale activist Volkert van der Graaf, werd een paar straten verderop gearresteerd. Hij stelde Fortuyn te hebben vermoord omdat hij hem zag als een gevaar voor de zwakkeren in de maatschappij. Op 26 maart 2014 werd Van der Graaf voorwaardelijk in vrijheid gesteld.

Politici herdenken Fortuyn

De dood van Fortuyn betekende ook het begin van het einde voor zijn partij. Omdat het door de kieswet onmogelijk was de lijst nog aan te passen bleef Fortuyn de - postume - lijsttrekker en behaalde de partij 26 zetels, met ruim 1,1 miljoen voorkeurstemmen (de 'condoleance-stemmen' genoemd) voor Fortuyn zelf. Mat Herben werd verkozen tot fractievoorzitter, maar hij kon niet voorkomen dat de LPF langzaamaan implodeerde.

Ondanks het feit dat de LPF zonder de bezielende leiding van Fortuyn een niet zo stille dood stierf, is de persoon Pim Fortuyn voor politici als Geert Wilders en Thierry Baudet nog altijd een lichtend voorbeeld. "Vandaag herdenken we een groot man", twittert Wilders donderdag, 19 jaar na Fortuyn's dood. Ook Richard de Mos, lijsttrekker van Hart voor Den Haag, eert Fortuyn.

Maar niet alleen voor politici is Fortuyn een groot man, blijkt uit het feit dat de hashtag PimFortuyn trending is op Twitter. Foto's en filmpjes van de politicus worden massaal gepost en gedeeld.

Pim Fortuyn Prijs

Op deze dag werd ook bekend gemaakt wie er genomineerd zijn voor de Pim Fortuyn Prijs. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan opiniemakers, bestuurders of politici die 'strijden voor het vrije woord, taboes durven doorbreken en stelling nemen in het maatschappelijk debat'.

Onder meer schrijfster Lale Gül en tv-presentatrice en columniste Fidan Ekiz zijn genomineerd, net als de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch, hoogleraar en oud-PvdA-minister Ronald Plasterk en emeritus-hoogleraar en slavernijdeskundige Piet Emmer. De prijs, een wisselbokaal, wordt op 20 mei uitgereikt in Nieuwspoort.