Dieptepunt na dieptepunt: waar komen die honderden buitenslapers in Ter Apel toch vandaan?

De afgelopen tijd is het vrijwel iedere dag in het nieuws, de nijpende situatie bij het aanmeldcentrum van Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Ter Apel. Honderden mensen die buiten moeten slapen omdat er niet voldoende (slaap)plek is. Maar waar komen deze mensen toch allemaal vandaan? Hoe kan het dat het aantal buitenslapers in een dag oploopt van 400 naar 700? Vluchtelingenwerk legt uit hoe dat kan.

Een nieuw dieptepunt woensdagochtend, er sliepen 700 mensen buiten bij het aanmeldcentrum Ter Apel, terwijl dat er de dag ervoor nog maar 400 waren. Afgelopen nacht waren het er ook zeker 700 en ook vannacht wordt het druk. De buitenslapers zijn vooral mannen. De vrouwen en kinderen slapen in een naastgelegen sporthal.

Het aanmeldcentrum in Ter Apel is het enige aanmeldcentrum voor asielzoekers die in Nederland een aanvraag willen indienen voor asiel. Normaal gesproken worden mensen na de aanvraag doorgeplaatst naar een azc, waar ze hun aanvraag af kunnen wachten. Als dat proces is afgerond en ze mogen blijven kunnen ze opzoek naar een woning en werk. Maar tegenwoordig loopt het systeem al vast voordat de mensen überhaupt zijn aangemeld.

Dat komt omdat het aantal asielaanvragen de afgelopen jaren enorm is toegenomen. Dat betekent dat asielzoekers moeten wachten tot ze aan de beurt zijn, maar tot die tijd hebben ze geen plek om te wonen. Om dat probleem te verhelpen bestaat er tegenwoordig de tijdelijke crisisnoodopvanglocaties.

In bussen naar Ter Apel

"De laatste maanden zijn er heel veel tijdelijke noodopvanglocaties geopend, zoals bijvoorbeeld een sporthal met veldbedden", vertelt Evita Bloemheuvel van Vluchtelingenwerk aan Hart van Nederland.

Hier verblijven zowel vluchtelingen die een aanvraag hebben gedaan, als mensen die zich nog niet eens aan hebben kunnen melden. En verblijven in de noodopvanglocaties is geen langetermijnoplossing. "Dit zijn locaties die een paar dagen tot twee weken open zijn en vervolgens weer sluiten. Het komt regelmatig voor dat een locatie de deuren (moet) sluiten en er nog geen plan b is waar de vluchtelingen naartoe moeten. Vluchtelingen worden dan weer op de bus gezet en naar Ter Apel gestuurd om vanuit daar te kijken waar die mensen die avond kunnen slapen".

En zo gebeurt het dus dat er soms aan het eind van de dag een bus vol vluchtelingen arriveert bij het aanmeldcentrum, waar dus ook vaak geen plek is. "De drukte bij het aanmeldcentrum in Ter Apel kan dus een vertekend beeld geven. Het kan lijken alsof er dagelijks honderden mensen aankomen uit het buitenland, terwijl dit zeker niet het geval is. Het zijn mensen die van hot naar her worden verplaatst omdat het asielsysteem totaal is vastgelopen in Nederland," aldus Bloemheuvel. Dat betekent dat deze mensen dus weer terug bij af zijn en zo van het kastje naar de muur worden gestuurd."

Vluchtelingen en 'veiligelanders'

De meeste vluchtelingen komen uit Syrië, Jemen, Afghanistan en Turkije, waarvan Syrië de grootste groep is. Veel van hen komen volgens de Nederlandse asielregels in aanmerking voor asiel.

Ook is er een groep die niet in aanmerking komt, de zogenoemde 'veiligelanders'. "Het gaat veelal om mensen die hun land hebben verlaten om hier een beter leven op te bouwen in Europa, maar niet in aanmerking komen voor asiel", vertelt Bloemheuvel verder. In totaal is dit zo'n 3 procent van het totale aantal asielaanvragen.

Betere afspraken maken

Nederland heeft bijvoorbeeld geen afspraken met Marokko over het terugsturen van mensen. De groep Marokkanen die in Nederland asielaanvraag doet, maar wordt afgewezen, kan dus niet worden teruggestuurd. Vluchtelingenwerk ziet en hoort dat veel van deze mensen in een ander Europees land nog een asielpoging doen, maar dat er ook een groep is die hier gewoon blijft hangen. "Een aantal van hen zorgt inderdaad voor overlast", constateren ze.

Vluchtelingenwerk Nederland zou daarom graag zien dat er betere afspraken met herkomstlanden worden gemaakt. "Asielzoekers uit veilige landen weten vaak heel goed dat ze niet uitgezet kunnen worden. Het maken van terugkeerafspraken is het meest effectieve middel om hun komst te ontmoedigen. Dit is in het verleden ook gelukt met landen als Albanië."

De oplossing voor het probleem is nog niet gevonden en de verwachting is dat ook de komende nachten weer mensen noodgedwongen onder de sterrenhemel moeten slapen. Artsen Zonder Grenzen heeft zich donderdag in Ter Apel gemeld om mensen te gaan helpen en het kabinet zegt dat het streven is dat er vanaf vrijdag niemand meer buiten slaapt. Maar of dat gaat lukken, is nog maar de vraag.