Keijzer benadrukt na hoorzitting: wil privé en werk strikt gescheiden houden

Een primeur en een experiment in de Tweede Kamer: vanaf vandaag worden beoogde bewindslieden ondervraagd in speciale hoorzittingen. Kamerleden kunnen vragen stellen over de geschiktheid van de kandidaten die de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB naar voren hebben geschoven als minister of staatssecretaris. Het is voor het eerst dat hoorzittingen worden gehouden, en niet alle partijen zijn even enthousiast.

De linkse oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, D66, Partij voor de Dieren, DENK en Volt hebben aangegeven samen op te trekken. Maar CDA, SP, SGP en ChristenUnie zullen geen Kamerleden afvaardigen om de kandidaten te bevragen. Ze vinden hoorzittingen nog voor de beëdiging van het kabinet niet de juiste vorm. De fracties van aanstaande coalitiepartijen zelf zijn wel aanwezig. De vraag is hoe stevig zij erin gaan bij hun eigen bewindspersonen.

Naast een primeur zijn de hoorzittingen ook een experiment. Het moet nog blijken hoeveel de Kamerleden precies te weten komen over de kandidaat-bewindspersonen. Doorvragen kan niet: elke partij mag steeds maar één vraag stellen per ronde.

Aftrap

Donderdagochtend werd afgetrapt met Judith Uitermark, de beoogde minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Zij gaf aan te stoppen met haar werk als rechter als ze de ministerpost krijgt.

Ook wil Uitermark snel beginnen met de hervormingen van de democratie die de coalitie voor ogen heeft. Tijdens de hoorzitting noemt ze "het afschaffen van het verbod op constitutionele toetsing, het opzetten van een constitutioneel hof, en dat verder uitwerken in goede relatie met de op te zetten commissie grondrechten".

De coalitie wil dat een nieuwe commissie van Kamerleden zich bezighoudt met de grondwet. "Ik ben in principe hier voor vier jaar, dus ik wil gewoon aan het eind van die vier jaar resultaat hebben", zegt de aankomend minister na de hoorzitting.

Worsteling voor Keijzer

In de middag was het de beurt aan de beoogde minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Mona Keijzer. Zij heeft naar eigen zeggen 'geworsteld' met het vooruitzicht van de hoorzittingen. "Wat precies de bedoeling is, was even zoeken." Zij wijst ook op de vertrouwensregel die het Nederlandse staatsrecht kent: "Dat er vertrouwen is tot het tegendeel bewezen is." Ze citeert Thorbecke: "Wacht op onze daden."

In het voorstel voor de hoorzittingen "stond dat het de bedoeling was meer transparantie en de mogelijkheid om kandidaat-bewindspersonen te bevragen op geschiktheid en motivatie". Maar Keijzer pleit ook voor "de goede gewoonte om het privéleven van politici buiten beschouwing te laten". Zo noemt Keijzer ook een procedure van haarzelf en buurtgenoten tegen de bouw van een woonzorgcomplex tegenover haar huis een privékwestie. Maar flink wat Tweede Kamerleden vragen haar toch hierop te reflecteren.

Omstreden uitspraak

Ook werd er Keijzer gevraagd om te reflecteren op haar uitspraak waarin ze zegt dat 'Jodenhaat bijna onderdeel is van de islamitische cultuur'. Ze voelt er niets voor om terug te komen op die woorden.

"We zullen problemen moeten blijven benoemen", stelt Keijzer op een vraag van DENK-Kamerlid Ismail el Abassi. El Abassi benadrukt dat Keijzer in haar eigen hoorzitting ook opriep niet te polariseren. Als zaken niet benoemd mogen worden, "zou je nooit meer iets mogen zeggen". Met haar opmerking wilde Keijzer niet zeggen dat alle moslims hetzelfde denken, verduidelijkte de aanstaande woonminister.

Langstudeerboete

In de middag was het de beurt aan Eppo Bruins, beoogd minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en beoogd staatssecretaris Mariëlle Paul (primair en Voortgezet Onderwijs en Emancipatie.)

Aankomend minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) vindt dat de langstudeerboete te verdedigen is. Studeren blijft relatief goedkoop in Nederland vergeleken met andere landen, vindt hij. Volt-leider Laurens Dassen komt na een eigen inventarisatie tot de conclusie dat één op de drie beoogd bewindslieden als student de boete hadden moeten betalen, als die destijds had bestaan.

Dat ze zo lang hebben gestudeerd, vindt Dassen overigens geen enkel probleem. "Want ze hebben zichzelf kunnen ontwikkelen, kunnen ontplooien." Die lange studie heeft er ook toe bijgedragen dat de aankomende kabinetsleden deze plek hebben kunnen bereiken, vermoedt de politicus. De langstudeerboete ontneemt studenten volgens Dassen de mogelijkheid om zich te ontwikkelen.

De coalitie wil de langstudeerboete in 2026 invoeren. Dat moet de schatkist op den duur ruim 280 miljoen euro per jaar opleveren.

Gefronste wenkbrauwen

Toen aanstaand staatssecretaris Mariëlle Paul (nu nog minister) hoorde dat het primair en voortgezet onderwijs geen eigen minister meer had, heeft ze "heel even de wenkbrauwen gefronst". Dat erkent de VVD-bewindsvrouw in een hoorzitting met de Tweede Kamer. Maar wijziging van de functietitel is geen zaak van belang, aldus de liberaal.

"Waarom is dit nu een staatssecretarisrol en niet een ministersrol", vroeg Paul zich af. Maar al snel kwam het besef dat "geen enkele leraar of leerling of ouder zich drukmaakt om die functietitel", schetst de politica. Het is vooral belangrijk dat ze kan werken aan onderwijs voor alle kinderen.

Later op de avond volgen Eddy van Hijum, beoogd minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Jurgen Nobel, beoogd staatssecretaris Participatie en Integratie.

Nog drie dagen

In totaal worden er vier dagen uitgetrokken voor de hoorzittingen. Beoogd premier Dick Schoof wordt niet op deze manier ondervraagd. De volgende hoorzittingen zijn op vrijdag 21 juni, maandag 24 juni en woensdag 26 juni.

Hart van Nederland / ANP