Excuses slavernijverleden splijten Nederland, voorstanders ook verdeeld over manier

Komen er nou wel of niet officiële excuses van Nederland aan het adres van de nazaten van tot slaaf gemaakten? Dat antwoord krijgen wij waarschijnlijk pas maandag als Rutte zijn toespraak zal houden in het Nationaal Archief in Den Haag. Vrijdag, tijdens het wekelijkse persmoment werd al wel duidelijk dat er in ieder geval geen herstelbetalingen komen. Wat vindt Nederland? Wat moet het kabinet doen of juist niet doen in deze kwestie?

Uit representatief onderzoek van het Hart van Nederland-panel onder 3.297 Nederlanders blijkt het vraagstuk de samenleving verdeelt. 50 procent wil wel dat er iets gebeurt, maar wat dat moet zijn is niet iedereen het over eens. En 47 procent wil dat de overheid helemaal niets doet in het kader van het slavernijverleden: geen excuses, geen herstelbetalingen: het is allemaal ver in het verleden.

Vooral onder PVV-stemmers en FvD-stemmer zijn de tegengeluiden het hardst (68 procent en 72 procent respectievelijk). "Waarom zouden wij ons verantwoordelijk moeten voelen voor wat een klein deel van onze voorouders anderhalve eeuw geleden hebben uitgespookt", vraagt een panellid zich af. Een ander vult aan: "Ze willen waarschijnlijk alleen geld zien, dat weet je nu al."

Excuses en herstelbetalingen

Volgens vicepremier Kaag zal premier Rutte aankomende maandag een 'betekenisvolle boodschap' gaan brengen in het Nationaal Archief in Den Haag. Wat de premier precies gaat zeggen is nog niet duidelijk, maar bronnen melden dat hij namens de regering excuses zal aanbieden voor het slavernijverleden.

En hoeveel 47 procent van de Nederlanders wel wil dat er iets gebeurt, vindt slechts 29 procent dat dit moet gebeuren met excuses. "Als het bij excuses blijft, zou daar niemand problemen mee moeten hebben. Maar daarna moet het dan ook klaar zijn", laat een respondent weten.

Een kleiner deel (16 procent) is van mening dat er een jaarlijkse nationale vrije dag moet komen op 1 juli. Op die dag in 1863 werd slavernij bij de wet afgeschaft. Veel in naam 'bevrijde' slaven moesten echter nog tien jaar, dus tot bijna 150 jaar geleden, op de plantages blijven werken. "Erkenning is belangrijk, ieder jaar de mogelijkheid hebben om stil te staan bij deze zwarte bladzijde in onze geschiedenis is een stap in de goede richting."

Ook zijn er mensen die graag zouden willen zien dat er wél herstelbetalingen komen. 4 procent vindt dat er geld moet gaan naar de voormalige koloniën zoals Suriname. 3 procent zou graag zien dat er herstelbetalingen komen voor directe nazaten van slaven. 8 procent ziet mogelijk vrijgemaakt geld liever naar een bewustwordingscampagne over het slavernijverleden gaan.

Wie moet die excuses dan gaan maken? Ook daar is het panel verdeeld over. 47 procent van de mensen die vindt dat er excuses moeten komen zegt dat die uit de mond van de koning moeten komen. 42 procent vindt dat premier Rutte die woorden moet uitspreken. 4 procent vindt dat iemand anders de excuses zou moeten uitspreken, en 7 procent wil zich er niet over uitspreken.

Gevoel van onvrede

Dat veel panelleden liever zien dat er geen officiële excuses komt van het kabinet, heeft ook te maken dat er maar weinig begrip is voor de onvrede die er leeft bij nazaten van het slavernijverleden. Zo zegt 72 procent van het panel geen begrip te hebben voor de onvrede die er leeft bij nazaten van de slavernij over de manier waarop de excuses worden afgehandeld. Bij iets minder dan een vijfde (18 procent) is er wel begrip voor dat gevoel van onvrede.

De kritiek op de excuses die het kabinet aanstaande maandag waarschijnlijk wil maken voor het slavernijverleden wordt ook op de voormalige koloniën groter en groter. Surinaamse en Antilliaanse organisaties maken vooral bezwaar tegen de aanpak van het kabinet. De premier van Sint Maarten heeft gezegd dat ze excuses voor slavernij maandag niet zal accepteren. Op Sint Maarten en Curaçao wordt opgeroepen om maandag te protesteren.