Vader van boer Arjen pleegde zelfmoord om verstikkende regels, en hij is niet de enige

Protesterende veehouders halen regelmatig zelfdoding aan, wat een populaire uitweg voor boeren in nood zou zijn. De Drentse landbouwer Arjen Schuiling maakte het van dichtbij mee: 11 jaar geleden stapte zijn vader uit het leven omdat hij door de vele regels geen andere optie meer zag.

22 jaar oud was Arjen, toen hij zijn vader verloor. "Het was een opstapeling van factoren, maar het landbouwbeleid was de druppel die de emmer deed overlopen. Hij was een slimme boer, maar moest toekijken hoe de overheid steeds meer afknibbelde. Hij voelde zich beperkt. Hij wilde ook niet dat ik in zijn voetsporen zou treden. 'Doe het alsjeblieft niet', zei hij. Over een bedrijf dat al een paar honderd jaar in de familie zit."

Arjen nam de boerderij in Tynaarlo over, terwijl hij zijn studie afrondde. "Sindsdien zijn er steeds meer regels gekomen. Het zijn altijd kostprijsverhogende regels, je kunt als boer haast geen geld meer verdienen. In de jaren '70 kon mijn opa een stuk land kopen, dan had hij die investering in 6 tot 8 jaar terugverdiend. Als ik nu hetzelfde doe, kost het me 50 tot 60 jaar om uit de kosten te komen."

Hoewel er geen recente officiële cijfers zijn, geeft iedere boer aan wel een voorbeeld te kennen. Volgens Arjen hebben afgelopen week al drie boeren een einde aan hun leven gemaakt, wat hij linkt aan de stikstofplannen. De woede van de protesterende boeren snapt Arjen daarom goed.

Zelf staat hij niet meer op de barricaden, hoewel hij eerder nog bij protesten in bijvoorbeeld Groningen vooraan stond. "Ik probeer de situatie te veranderen door te procederen tegen de overheid. Bijvoorbeeld tegen het distributiecentrum van de Jumbo. Ik denk echt dat er over 30 jaar een parlementaire enquête komt: 'wat hebben we met de boeren gedaan?'"

Boeren in top 10 zelfmoordcijfers

Volgens 113 Zelfmoordpreventie staan de agrariërs in de top 10 van beroepen met relatief de meeste suïcides. Recente cijfers ontbreken, maar tussen 2013 en 2016 steeg het aantal van 12,5 naar 17,4 per 100.000 boeren. Dat is een stuk hoger dan het landelijk gemiddelde van 10,6 per 100.000 inwoners.

Dik Veefkind is 'agrocoach', hij helpt boeren die te maken hebben met psychische problemen, en ziet dat het voor die groep net iets anders is dan bij andere beroepen. "Boeren zijn ondernemers die heel vaak geïsoleerd werken, hoogstens met een vrouw of de kinderen erbij", zegt hij. "Veel uren, veel dagen, eenzaam werk. Het sociale netwerk is veel kleiner dan bij andere beroepsgroepen. Het zijn mensen die hebben geleerd heel veel zelf op te knappen. Als je je been breekt, dan snappen de buren nog dat ze even bij moeten springen. Maar als het tussen je oren zit, dan denken ze: 'je bent toch niet ziek?'"

Boeren zijn vaak niet gewend om over gevoel te praten, aldus Veefkind. "Het lukt mij en mijn collega's vaak wel, omdat we zelf uit de agrarische wereld komen. Ik zit al bijna 30 jaar in de sector, dan snap je waar de boeren tegenaan lopen. Het is vooral luisteren en vragen wat ik doe, 'wat is volgens jou de volgende stap?'. Een huisarts verwijst vaak naar een praktijkondersteuner, maar die kennen het werk niet en snappen niet dat je 24/7 bezig bent. 'Ga eens op vakantie', zeggen ze dan."