VERKIEZINGEN | Klaver: nederlaag doet pijn, maar te vroeg voor allerlei analyses

Ruim 13 miljoen Nederlanders in 352 gemeenten mochten deze week hun stem uitbrengen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Maandag en dinsdag waren ouderen en andere kwetsbare kiezers aan de beurt. Vandaag mocht iedereen stemmen. Volg hier het laatste verkiezingsnieuws.

Update 23:32 - GroenLinks-leider Klaver: nederlaag doet pijn, maar te vroeg voor allerlei analyses

GroenLinks-leider Jesse Klaver noemt zijn verkiezingsnederlaag "pijnlijk", maar wil er nog geen conclusies aan verbinden. "Het is nog te vroeg voor allerlei analyses." Hij wil wel aanblijven als fractievoorzitter.

Klaver denkt vooral aan zijn fractie in de Tweede Kamer, die nu nog uit veertien mensen bestaat maar volgens de exitpolls straks nog maar uit acht. "Deze uitslag betekent ook dat collega's niet terugkomen, en dat doet pijn."

Verliezen hoort erbij in de politiek, benadrukt Klaver. Maar: "het is wel even wennen". Hij stelt vast dat de grote winnaars de VVD en D66 zijn, en dat die het voortouw moeten nemen in de komende formatie.

Update 23:12 - Rutte: voor de hand dat VVD en D66 praten over formatie

Het ligt "zeer voor de hand" dat VVD en D66 gaan praten over de formatie, dat zegt VVD-lijsttrekker en demissionair premier Mark Rutte in een reactie op de exitpoll. Daaruit zou blijken dat zijn VVD op 36 zetels uitkomt en D66 groeit van 20 naar 27 zetels. De twee grootste partijen moeten het voortouw nemen, vindt Rutte. Lees hier meer

Update 23:11 - Nieuwe partij BoerBurgerBeweging behaalt waarschijnlijk zetel

De BoerBurgerBeweging (BBB) onder leiding van lijsttrekker Caroline van der Plas heeft een zetel behaald, aldus de eerste exitpolls van Ipsos in opdracht van de NOS. De partij wil de "stem van het platteland" vertegenwoordigen, vertelt Van der Plas.

De partij werd daartoe in 2020 opgericht. Volgens Van der Plas wordt het platteland achtergesteld op de rest van Nederland. "Er zijn veel minder voorzieningen, zoals politiebureaus, ziekenhuizen of bibliotheken. Tegelijkertijd worden de groene ruimtes volgezet met zonneparken en woningen."

En dat terwijl al dat groen, boerenland, juist het "hart van het platteland" is volgens Van der Plas. De veestapel moet dan ook niet worden verkleind, maar boeren moeten kunnen "innoveren". Het is de eerste keer dat de partij meedoet aan verkiezingen.

Update 23:01 - Rutte supertrots op winst VVD

Demissionair premier en VVD-lijsttrekker Mark Rutte is "supertrots" op de winst die zijn partij volgens de exitpolls boekt. Dat zegt hij in een korte reactie op de eerste voorspellingen, waaruit zou blijken dat zijn partij waarschijnlijk groeit naar 36 zetels, van 33 zetels in 2017. Lees hier meer

Update 22:51 - CDA-leider Hoekstra teleurgesteld: formatie nu aan VVD en D66

CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra vindt het na een "teleurstellende uitslag" voor zijn partij aan de winnaars van de verkiezingen om naar een nieuw kabinet te kijken. Het is "aan VVD en D66 om daar verantwoordelijkheid te nemen".

Zijn partij verliest ongeveer vijf zetels, volgens de exitpolls. Of het CDA ook aanschuift bij de formatiebesprekingen, wil Hoekstra nog niet zeggen. Het CDA moet zich eerst buigen over het zetelverlies.

Update 22:50 - Sylvana Simons wint met BIJ1 mogelijk eerste zetel in Kamer

De partij voor "radicale gelijkwaardigheid" BIJ1 heeft waarschijnlijk één zetel behaald in de Tweede Kamerverkiezingen, blijkt uit de exitpoll van Ipsos voor de NOS. Partijleider Sylvana Simons wil opkomen voor "de stemmen die in onze samenleving het minst gehoord worden". De eerste poll heeft een foutmarge van twee zetels.

Simons, lang bekend als presentatrice, sloot zich eerst aan bij DENK, maar richtte na onenigheid haar eigen partij op. Artikel 1, vernoemd naar het grondwetsartikel over gelijkheid, deed in 2017 al mee aan de landelijke verkiezingen. Toen haalde de partij geen zetels.

Update 22:45 - Wilders: liever 20 zetels of meer gehad, maar verlies is beperkt

PVV-leider Geert Wilders had "op meer gehoopt dan die zeventien zetels" waar de exitpoll voor zijn partij vanuit gaat. Maar de grootste oppositiepartij heeft volgens Wilders slechts "licht verloren". Dat VVD en D66 hebben gewonnen, betekent ook dat Wilders zich erbij neerlegt dat hij weer de oppositie in gaat.

"Bedankt aan die toch weer 1 miljoen kiezers die op de VVD hebben gestemd", zei Wilders in reactie op de exitpoll. Hij hoopt dat er nog een zetel zijn kant op valt, waardoor hij toch "in de buurt van die twintig blijft". Ook met zeventien of achttien zetels blijft hij relevant. Het verlies is bovendien beperkt, vindt Wilders. Desgevraagd zegt hij dat Forum voor Democratie "zeker wat zal hebben afgesnoept". Die partij groeit volgens de exitpoll van twee naar acht zetels.

Wilders feliciteerde de winnaars Mark Rutte (VVD) en Sigrid Kaag (D66). Hij gaat ervan uit dat de liberale partijen, samen met het CDA, de coalitie gaan vormen.

Update 22:42 - Kaag: 'Uitslag legt grote verantwoordelijkheid op D66 en op mij'

De verkiezingswinst van D66 legt "een grote verantwoordelijkheid" op de partij, zegt politiek leider Sigrid Kaag. "Ik zie het vertrouwen dat wij als D66 hebben gekregen als een bevestiging dat wij als enige progressieve partij invloed hebben gehad de afgelopen jaren", aldus Kaag. "Met dat vertrouwen gaan we serieus om."

Tegelijkertijd ziet Kaag de noodzaak tot samenwerking, ook met de VVD van demissionair premier Mark Rutte die eveneens winst heeft geboekt. Het beleid moet "progressiever, eerlijker en groener" dan de afgelopen vier jaar, zegt zij. Maar: "We zullen rekening moeten houden met onze partners".

Update 22:33 - Van der Staaij 'dankbaar' als SGP inderdaad 3 zetels houdt

SGP-leider Kees van der Staaij zou "dankbaar" zijn als zijn partij inderdaad drie zetels houdt, zoals de eerste exitpolls van Ipsos voorspellen. Van der Staaij reageert woensdagavond in een livestream van Studio SGP, het eigen onlinejournaal van de partij.

Ook op Twitter reageert de christelijke partijleider opgetogen op de eerste exitpolls: "Als de SGP inderdaad temidden van alle verschuivingen de drie zetels mag behouden, ervaar ik dat als een grote zegen."

In 2017 haalde zijn partij ook drie zetels. "Alle SGP-stemmers wil ik van harte bedanken voor het in ons gestelde vertrouwen. Spannend wat de definitieve uitslag wordt."

Update 22:31 - BBB over zetel in exitpolls: 'We hebben er altijd in geloofd'

Caroline van der Plas, lijsttrekker van de BoerBurgerBeweging (BBB) is "gigablij" met de eerste exitpolls, waarin haar partij met een zetel in de Tweede Kamer komt. Ze hoopt op nog een tweede zetel.

"Mensen hebben ons belachelijk gemaakt en gekleineerd", aldus Van der Plas. "Maar wij hebben er altijd in geloofd."

Update 22:08 - Opkomst volgens exitpoll hoger dan bij vorige verkiezingen

De opkomst bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer komt volgens een aangepaste exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS uit op 82,6 procent. Daarmee zou het de hoogste opkomst zijn sinds 1986 toen bijna 86 procent van de stemgerechtigden kwam opdagen.

Bij de laatste verkiezingen voor de Tweede Kamer in 2017 was de opkomst 81,9 procent.

De verkiezingen verliepen door het coronavirus dit jaar heel anders dan vier jaar geleden. Mensen van zeventig jaar en ouder mochten per brief stemmen en de stembureaus waren drie dagen open. De eerste twee dagen waren de deuren open voor kwetsbare mensen.

Update 22:01 - Partij voor de Dieren vindt exitpoll 'heel hoopgevend'

Partijleider Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren vindt de eerste exitpoll "een heel hoopgevend bericht". Daarin steeg de partij van vijf naar zes zetels. Maar in de tweede exitpoll - bekendgemaakt na het gesprek met Ouwehand - blijft de partij op vijf zetels staan.

Zes zetels zou de beste uitslag ooit voor de partij zijn, aldus Ouwehand tegen de NOS. "We hebben ambitie getoond."

Dat D66 flink lijkt te gaan winnen vindt Ouwehand ook een hoopvol teken omdat die partij eveneens de veehouderij radicaal wil veranderen met een halvering van de veestapel.

Update 21:58 - Stemwijzers vaker geraadpleegd dan bij vorige stembusgang

De websites van kieswijzers zijn de laatste dagen veel geraadpleegd. Zo is de Stemwijzer van voorlichtingscentrum ProDemos voor deze verkiezingen 7,8 miljoen keer gebruikt. "Dat is een nieuw record. Het liep knetterhard", aldus een woordvoerder.

Bij de vorige verkiezingen voor de Tweede Kamer in 2017 werd de Stemwijzer 6,8 miljoen keer ingevuld. Dat was toen ook al een record.

Ook bij Kieskompas was het druk. Een woordvoerder meldt dat Kieskompas bijna 2,4 miljoen keer is bekeken. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen waren er in totaal 1,5 miljoen gebruikers van Kieskompas.

Update 21:55 - Schiermonnikoog geeft weer als eerste verkiezingsuitslag door

De gemeente Schiermonnikoog heeft woensdag om 21.43 uur opnieuw als eerste de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP. De opkomst op het eiland was 115,5 procent. Dat komt omdat er vaak toeristen op het eiland zijn.

D66 is er de grootste partij geworden. De partij kreeg 18,7 procent van de stemmen. De VVD werd de tweede partij met 17,4 procent.

De strijd om het als eerste melden van de eindstand gaat al jaren tussen Schiermonnikoog, Vlieland en het Gelderse Rozendaal. Dat zijn de kleinste gemeenten van het land, met elk ongeveer duizend kiezers.

Update 21:52- Sylvana Simons noemt entree van BIJ1 in de Kamer 'broodnodig'

Sylvana Simons, lijsttrekker van BIJ1, is blij met de "broodnodige entree" die haar partij volgens de eerste exitpoll van Ipsos maakt in de Tweede Kamer. Ze noemt de rest van de exitpoll wel een "teleurstellende winst voor de huidige status quo".

Zo noemt ze de twee nieuwe zetels voor de VVD "winst voor Ruttes afbraakbeleid". Het verlies van GroenLinks laat volgens Simons wel zien dat er "in ieder geval op links animo is voor nieuwe politiek". GroenLinks verliest volgens de eerste expitpoll zes zetels ten opzichte van 2017.

Update 21:50 - ChristenUnie hoopt na exitpolls alsnog op 5 zetels

De ChristenUnie heeft "goede hoop dat we vijf zetels vasthouden", zegt de nummer twee van de partij Carola Schouten in reactie op de eerste exitpoll. Daarin staat de partij op vier zetels, hoewel zo'n poll relatief grote foutmarges heeft. "Het is afwachten wat uiteindelijk de uitslag wordt", zegt Schouten, die namens haar partij vicepremier was in het kabinet. "We hebben laten zien dat je je idealen kan behouden en kan regeren."

In 2017 behaalde de kleinste coalitiepartij 5 zetels, en in de Peilingwijzer stond de ChristenUnie juist op kleine winst. Verder wil Schouten niet te veel vooruitlopen op de uiteindelijke uitslag. "Eerst maar eens kijken wat de uitslag is. Het zijn maar exitpolls." Het is nog te vroeg om die voorlopige inschatting te analyseren, zegt de politica. "We hebben nog een hele avond te gaan."

Update 21:49 - CDA: prognose beduidend minder dan gehoopt

De verkiezingsuitslag zoals die zich aftekent in de eerste exitpoll is "beduidend minder dan gehoopt". Dat zei CDA-campagneleider en staatssecretaris Raymond Knops woensdagavond in een eerste reactie.

Het CDA wisselde drie maanden geleden van lijsttrekker: coronaminister Hugo de Jonge maakte plaats voor minister van Financiën Wopke Hoekstra. Of de tegenvallende prognose daaraan te wijten valt, wil Knops nog niet stellen. "Het is nu te vroeg om daar conclusies uit te trekken. Het is een exitpoll, de avond is nog lang, ik wil er niet op vooruitlopen."

Update 21:42 - Exitpoll wijst op klap voor linkse oppositiepartijen

De drie linkse oppositiepartijen GroenLinks, SP, en PvdA lijken volgens de eerste exitpoll af te stevenen op een flinke nederlaag. Zowel GroenLinks als de SP verliezen zes zetels. De PvdA blijft gelijk op negen zetels.

Voor partijleider Lilian Marijnissen van de SP is de exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS een bittere pil. Het is haar vierde nederlaag op rij bij verkiezingen sinds haar aantreden in 2017.

Bij de vorige verkiezingen voor de Tweede Kamer steeg GroenLinks juist flink. Vier jaar geleden ging de partij van Jesse Klaver van vier naar veertien zetels. De partij deed toen na de verkiezingen mee aan de formatiebesprekingen, maar dat liep na een paar maanden mis.

De PvdA kende een lastige campagne. Een paar maanden voor de verkiezingsdag stapte Lodewijk Asscher op als lijsttrekker. Hij trok daarmee de consequentie uit de toeslagenaffaire. Lilianne Ploumen volgde hem op, maar dat levert de partij dus geen extra zetels op. Eerder stond de partij in de peilingen wel licht op winst.

Update 21:40 - Liane den Haan (50PLUS) 'heel blij' met een zetel

Lijsttrekker van 50PLUS Liane den Haan is "heel blij" dat haar partij volgens de eerste exitpoll van Ipsos een zetel heeft behaald. Dinsdag dreigde de partij volgens sommige peilingen helemaal uit de Tweede Kamer te verdwijnen. Ipsos hanteert wel een marge van twee zetels. Mogelijk verdwijnt de partij dus toch uit de Tweede Kamer.

Den Haan hoopt dat 50PLUS er nog "minimaal een zetel" bij krijgt. "Dat zou recht doen aan onze campagne. De strijd is nog niet gestreden."

Update 21:39 - D66: historische uitslag, zilver met een gouden glans

D66 "ging door het dak" bij de exitpoll, waarin de partij op 27 zetels staat. Kamerlid en campagneleider Sjoerd Sjoerdsma is blij dat de vloer het hield, zegt hij, want er werd "flink op en neer gesprongen". Hij spreekt van een historische uitslag en "zilver met een gouden glans".

De gelukkige campagneleider spreekt van een campagne van optimisme en verbinding. Volgens hem heeft lijsttrekker Sigrid Kaag heel Nederland in de ban gebracht van "haar menselijkheid en idealen".

"Er is wat scepsis geweest over nieuw leiderschap en dat snap ik wel," zegt Sjoerdsma, die refereert aan de campagneslogan van Kaag. "Het is nogal een claim." Zelfs als er van deze voorspelling nog twee of zetels af gaan, is het volgens Sjoerdsma een historische uitslag. Het liefst ziet hij deze uitslag niet meer veranderen. "Wat mij betreft beitelen we deze exitpoll in steen."

Sigrid Kaag danst op tafel

Update 21:37 - Volt-leider Dassen 'ongelooflijk blij' met zetels in exitpoll

Laurens Dassen, de lijsttrekker van de pro-Europese partij Volt, zegt dat hij en de rest van zijn partij "ongelooflijk blij" zijn met het zetelaantal dat Ipsos in zijn exitpoll voorspelt. Volgens de peiling, in opdracht voor de NOS, krijgt de partij mogelijk vier zetels. De exitpoll houdt wel een marge van twee zetels aan. Volt zegt dan ook de definitieve uitslag af te willen wachten.

"Het lijkt erop dat Volt voor het eerst in een nationaal parlement komt en hopelijk is dat een startschot voor Volt in andere landen", zegt Dassen. De partij is ook in andere Europese landen actief, en heeft een zetel in het Europees Parlement. "Het is hoe dan ook geweldig dat onze Europa-agenda bij kiezers is aangekomen", aldus Dassen.

Update 21:35 - VVD: Nederland spreekt vertrouwen in Rutte uit

Dat de VVD gegroeid is en opnieuw de grootste partij in de Tweede Kamer wordt, "laat zien dat Nederland vertrouwen uitspreekt in de VVD, in Mark Rutte, in deze ongekende crisis". Dat zegt campagneleider Sophie Hermans in een eerste reactie op de exitpoll. Daarin staat de VVD op 35 zetels. "Het is gelukt. Dat vervult mij met trots", zegt Hermans.

De VVD voerde een campagne rond premier en lijsttrekker Mark Rutte, maar het is een overwinning voor de hele VVD, vindt Hermans. "Ik denk dat resultaat is van vier jaar keihard werken, leiderschap tonen in moeilijke tijden." Rutte zelf reageerde er blij op de exitpoll. "Hij sprong van de bank".

Hermans feliciteerde ook D66-leider Sigrid Kaag "met een fantastische uitslag". Volgens de eerste exitpoll staat die partij op 27 zetels.

Rutte exitpoll verkiezingen

Update 21:32 - JA21-leider Eerdmans over exitpoll: had het niet durven dromen

JA21-leider Joost Eerdmans "had niet durven dromen" dat zijn partij mogelijk 3 zetels haalt. Dat zetelaantal kreeg JA21 volgens de exitpoll van Ipsos, die de peiling uitvoerde voor de NOS. Wel wordt een foutenmarge van twee zetels gehanteerd. Eerdmans noemt het "vrij uniek" dat mensen "in deze groten getale hun vertrouwen geven aan een partij die zo kort bestaat".

JA21 ontstond eind vorig jaar nadat Eerdmans en Annabel Nanninga na een ruzie vertrokken bij Forum voor Democratie. "Met onze fractie gaan we er alles aan doen om dat vertrouwen te verzilveren en resultaten te boeken", zegt Eerdmans. "Dit is prachtig maar tegelijkertijd nog maar het begin."

Update 21:25 - Exitpoll: VVD blijft grootste partij, grote winst voor D66

De VVD van minister-president Mark Rutte blijft de grootste partij in de Tweede Kamer met 35 zetels, een winst van 2 zetels. D66 met leider Sigrid Kaag is de nummer twee met 27 zetels, 8 meer dan de partij er nu heeft in de Tweede Kamer. Dat is de uitkomst van een eerste exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS. Het onderzoeksbureau hanteert een foutmarge van twee zetels.

Lees hier verder

Update 21:17 - Exitpoll: Vier nieuwe partijen in de Kamer

Het gaat om een voorlopige uitslag op basis van een peiling en de resultaten zijn nog niet definitief. Dit jaar houdt Ipsos een onzekerheidsmarge van twee zetels aan.

Update 21:10 - Opkomst verkiezingen voor Tweede Kamer is 81 procent

De opkomst bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer is 81 procent. Dat blijkt uit een exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS na het sluiten van de stembureaus. De opkomst bij de stembusgang vier jaar geleden was 81,9 procent.

Update 20:45 - Onderzoek naar mogelijk overtreden coronaregels door Baudet

Het Openbaar Ministerie onderzoekt of Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet woensdag tijdens een bijeenkomst in het Westerpark in Amsterdam de coronaregels heeft overtreden en welke consequenties dat eventueel moet krijgen.

Lees hier verder

Update 20:26 - Iedere gemeente zijn eigen rode potlood

De rode stempotloden houden vandaag de gemoederen flink bezig. Dat bleek al uit dat ze als collector's item werden aangeboden op Marktplaats. Twitteraar Layla de Jong verzamelde een hele lijst aan opvallende of juist saaie potloden.

Bekijk het volledige Twitter-draadje hier.

Update 20:10 - Ipsos: circa 74 procent van kiezers had om 19.45 uur gestemd

Ongeveer 74 procent van de kiezers had om 19.45 uur zijn stem uitgebracht voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dat meldt onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS. Van alle stemmers heeft zo'n 55 procent zijn of haar stem woensdag uitgebracht.

In de cijfers heeft Ipsos de uitkomst van maandag en dinsdag en de briefstemmers meegenomen. De opkomst van maandag en dinsdag is door Ipsos geraamd op 12 procent. Verder schat Ipsos dat het opkomstpercentage van de briefstemmers 7 procent is. In totaal komt de geschatte opkomst daarmee op 74 procent.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 was de opkomst op dit tijdstip 73 procent. Volgens Ipsos is het echter lastig om de opkomst in 2017 met die in 2021 te vergelijken, vanwege het briefstemmen door de 70-plussers en vervroegd stemmen op maandag en dinsdag voor de risicogroepen en kwetsbaren vanwege het coronavirus.

Update 19:53 - Meerdere Amsterdamse stembureaus op woensdag zonder stembiljetten

Enkele stembureaus in Amsterdam hebben woensdag op verschillende tijdstippen zonder stembiljetten gezeten. Zo staat er rond 19.00 uur een lange rij buiten bij de KWF-stemlocatie aan de Delflandlaan, waar mensen wachten tot de biljetten weer zijn aangevuld.

"Gedurende de dag gingen bij enkele stembureaus de biljetten snel op, maar dat gebeurde bij niet meer dan tien locaties", zegt een woordvoerder van de gemeente. "De mensen worden doorgestuurd naar andere dichtstbijzijnde stembureaus, of ze kunnen wachten tot de loketten weer zijn aangevuld." Zo ook bij de Delflandlaan, waar nog een tweede stembureau in de straat is waar mensen die niet willen wachten terechtkunnen. Populair dit jaar is het Concertgebouw. "Mensen willen daar graag heen, omdat ze de plek missen en het fijn vinden daar weer even te zijn."

De woordvoerder zegt dat, ondanks de vele jaren van ervaring met stemmen, je nooit precies weet waar mensen gaan stemmen. "We weten van oudsher waar het druk en minder druk is, en waar we drukte verwachten zijn meer stembureaus en stembiljetten." De coronamaatregelen maken dat dit lastiger in te schatten is en dus kan er volgens de woordvoerder altijd een tekort ontstaan. "Door corona konden we 40 procent van de bureaus van de vorige keer niet gebruiken omdat ze te smal en te klein zijn. Daardoor zijn er nieuwe stembureaus, en dat maakt het iets onvoorspelbaarder dan andere jaren."

Update 19.01 - Aangifte tegen Baudet vanwege ronselen van stemmen

Frank de Bie uit Den Bosch heeft aangifte gedaan tegen lijsttrekker Thierry Baudet van Forum voor Democratie vanwege het oproepen tot ronselen van stemmen. Directe aanleiding is volgens de oud-directeur van de Bossche lokale omroep een fragment uit een livestream van de partij, waarin Baudet uitlegt dat FVD-leden volmachten kunnen "regelen" voor de Tweede Kamerverkiezingen. Lees hier verder

Update 18:39 - GroenLinks verplaatst uitslagenavond naar Kamergebouw

GroenLinks reageert woensdagavond niet op de eerste exitpoll vanuit popzaal Het Paard in Den Haag. In plaats daarvan zullen Kamerlid Corinne Ellemeet en partijleider Jesse Klaver in het Tweede Kamergebouw op de eerste prognoses reageren. Dit heeft de partij besloten na overleg met de gemeente.

Er zou anders mogelijk verwarring ontstaan dat het om een bijeenkomst zou gaan, legt een woordvoerder uit. Die zijn in tijden van corona verboden. Klaver staat na 21.00 uur de pers te woord over de uitslag voor GroenLinks. De partij neemt het zekere voor het onzekere, en kiest er daarom uit voorzorg voor gewoon in het Kamergebouw een reactie geven. Dat doen meer partijen.

Update 18:08 - Ipsos: ruim helft van kiezers had om 17.45 uur gestemd

Ruim de helft van kiezers had om 17.45 uur zijn stem uitgebracht voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dat meldt onderzoekbureau Ipsos in opdracht van de NOS. In totaal schat Ipsos de totale opkomst op 57 procent.

Woensdag had tot die tijd 38 procent van de kiesgerechtigden gestemd. In de cijfers heeft Ipsos de uitkomst van maandag en dinsdag en de briefstemmers meegenomen. De opkomst van maandag en dinsdag is door Ipsos geraamd op 12 procent. Verder schat Ipsos dat het opkomstpercentage van de briefstemmers 7 procent is. In totaal komt de geschatte opkomst daarmee op 57 procent.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 was de opkomst op dit tijdstip 55 procent. Volgens Ipsos is het echter lastig om de opkomst in 2017 met die in 2021 te vergelijken, vanwege het briefstemmen door de 70-plussers en vervroegd stemmen op maandag en dinsdag voor de risicogroepen en kwetsbaren vanwege het coronavirus.

Update 17:53 - Stembureau Utrecht Centraal 'behoorlijk druk', Nijmegen op 1100

De stembureaus die zijn ingericht op de NS-stations zijn woensdag goed bezocht, zo laat een NS-woordvoerder weten. "Op Utrecht Centraal staat de teller nu op 900 kiezers en is het behoorlijk druk", zegt zij woensdag aan het einde van de middag. Station Nijmegen heeft 1100 stemmers ontvangen.

"Zoals verwacht zijn de meeste treinreizigers vandaag komen stemmen", aldus de woordvoerder. Wegens het coronavirus zijn de mogelijkheden om te stemmen uitgesmeerd over drie dagen. Op maandag en dinsdag was het al mogelijk voor kwetsbaren en mensen uit risicogroepen te stemmen op Utrecht Centraal, Bilthoven, Den Bosch, Hilversum, Leiden Centraal en Schiedam Centrum. Toen werden er op bijvoorbeeld Utrecht Centraal rond de 150 stemmen per dag uitgebracht.

Het stembureau op station Nijmegen ging woensdag al om 05.15 uur open, waarmee het extra lang stemmers kon ontvangen. Dat is terug te zien in het bezoekersaantal van 1100 rond 17.00 uur.

"In Amsterdam Centraal hebben ze zojuist de 500e stemmer mogen ontvangen", laat de woordvoerder verder weten. Daar stond rond het middaguur de teller nog op 300. NS zegt dat het op andere stations ook goed doorloopt met reizigers die hun stem komen uitbrengen.

Update 17:31 - Mondkapjesweigeraar wil stemmen in Rheden, politie grijpt in

De politie heeft woensdag ingegrepen nadat een man bij een stembureau in Rheden wilde stemmen, maar geen mondkapje wilde dragen. "Wij hebben daarop met diegene gesproken, maar hij wilde nog steeds geen mondkapje op", laat een woordvoerder na berichtgeving van Omroep Gelderland weten. De man is daarop het gebouw uitgezet.

Volgens Omroep Gelderland gaf de man aan dat hij een ontheffing van de mondkapjesplicht had van de Rijksoverheid. Die kon hij niet laten zien aan de voorzitter van het stembureau in Ons Huis aan het Meester B. van Leeuwenplein of aan de politie.

"Ik heb een slecht hart en krijg het benauwd van een mondkapje", verklaarde de man aan Omroep Gelderland. Volgens hem was het document dat hij bij zich had rechtsgeldig. "Ik moest van het stembureau maar een verklaring halen bij mijn cardioloog, kreeg ik te horen."

Burgemeester van Rheden Carol van Eert spreekt tegen dat er een geldig document was. "De man heeft iets vaags laten zien dat niet aan hem persoonlijk gelieerd was", zegt Van Eert tegen de regionale omroep.

Onbekend is of de man op een ander stembureau heeft proberen te stemmen.

Update 17:21 - 'Dansend naar de stembus in Amsterdam'

 In Amsterdam kunnen kiezers "dansend" in de silent disco naar de stembus. In het cultureel centrum Tolhuistuin kunnen mensen bij aankomst een draadloze hoofdtelefoon krijgen waarmee ze in de rij naar muziek van de dj's kunnen luisteren.

Na een dansje in de rij moeten de kiezers hun koptelefoon weer inleveren en krijgen ze in ruil daarvoor een stembiljet om hun stem uit te brengen. "We zien hier veel vrolijke gezichten", aldus een woordvoerster van de Tolhuistuin. "Een aantal mensen is hier speciaal naartoe gekomen om te stemmen en sommigen zijn ook verrast dat we er hier op afstand een klein feestje van proberen te maken. Veel mensen vinden het leuk dat we dit doen."

Eén van de bezoekers had genoten. "Het was kort maar krachtig. Maar het voelde even als een klein feestje."

Naast het dansen kunnen stemmers zich ook nog laten vastleggen in een photobooth. "Ook daar is veel animo voor", aldus de woordvoerster. Het dansen in de rij bij de Tolhuistuin gaat nog door tot 20.30 uur.

Update 16:21 - Stembussen snel vol, stembusstamper en nieuwe bussen nodig

De stembussen zitten dit jaar sneller vol dan tijdens eerdere verkiezingen, en dus moeten er "stembusstampers" en nieuwe bussen aan te pas komen. Dat merken ze ook in Rotterdam. "De stemformulieren zijn groter dit keer, want er zijn meer partijen die deelnemen aan de verkiezingen", aldus een gemeentewoordvoerder.

Tijdens deze Tweede Kamerverkiezingen doen 37 partijen mee, een naoorlogs record. En dus zijn er op het stembiljet evenveel kolommen nodig, waardoor het papier groot uitvalt en veel ruimte inneemt in de stembus. Met een zogenaamde stembusstamper, "een houten stok die door de bus heen kan", wordt de stapel aangedrukt, vertelt de Rotterdamse woordvoerder. Ook zijn er nieuwe stembussen naar de drukke stembureaus onderweg.

Er is volgens de woordvoerder nog een andere oorzaak waardoor de bakken snel vol zitten. "Normaal zetten we op de stempas de dichtstbijzijnde locatie waar je kan stemmen. Nu niet, en dus is er meer spreiding." Ook maakt Rotterdam, net als veel andere gemeenten, gebruik van een druktemeter. "Dus je kunt zien hoe druk het is op jouw stembureau, dan kun je even wachten of wat verderop gaan. Dat maakt het lastig inschatten waar het drukker wordt", legt de woordvoerder uit.

Ook stemmen dit jaar veel minder mensen onderweg naar hun werk. "Normaal kunnen we op basis van eerdere verkiezingen inschatten wie onderweg naar het werk gaan stemmen, dus bijvoorbeeld op Rotterdam Centraal hebben we dan een groter bureau ingericht", aldus de woordvoerder over de druktespreiding bij de 400 stembureaus in Rotterdam.

Update 16:16 - Ipsos: totale opkomst om 15.45 uur naar 49 procent

De totale opkomst van de Tweede Kamerverkiezingen was om 15.45 uur gestegen naar 49 procent. Dat meldt onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS.

Ipsos heeft de opkomst van maandag, dinsdag, woensdag en de briefstemmers bij elkaar opgeteld. Woensdag heeft tot 15.30 uur in totaal 30 procent van de kiesgerechtigden gestemd. De opkomst was maandag en dinsdag geraamd op 12 procent. Verder schat Ipsos dat het opkomstpercentage van de briefstemmers 7 procent is. In totaal komt de geschatte opkomst daarmee op 49 procent.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 was de opkomst op dit tijdstip 43 procent. Volgens Ipsos is het echter lastig om de opkomst in 2017 met die in 2021 te vergelijken, vanwege het briefstemmen door de 70-plussers en vervroegd stemmen op maandag en dinsdag voor de risicogroepen en kwetsbaren vanwege het coronavirus.

Update 15:45 - '16 seconden over het uitvouwen van een stembiljet'

In de Diekmanhal in Enschede zijn 26 studenten van een uitzendbureau sinds woensdagochtend 7.45 uur bezig met het tellen van de briefstemmen. Het verloopt allemaal voorspoedig. "We doen maar 16 seconden over het uitvouwen en tellen van een stem", laat coördinator van het briefstemtellen Teun Oosterholt (24) vanuit de sporthal weten.

Vanwege de coronacrisis mochten 70-plussers per post hun stem uitbrengen. De gemeenten konden deze al op zaterdag openen en de stembiljetten uit de enveloppen halen. Doordat sommige 70-plussers hun stembiljet niet in de goede envelop hebben gestopt of hun brief verkeerd hebben gepost, zijn een deel van de briefstemmen ongeldig verklaard.

"Maar gelukkig hoeven we er nu, tijdens het tellen van de stembiljetten, niet zo veel af te keuren", zegt Oosterholt. "Ouderen weten misschien niet hoe de enveloppen werken, maar een rode stip zetten hebben ze vaak genoeg gedaan".

De tellende studenten hebben zich in drie rijen verdeeld. De eerste rij maakt de biljetten open en legt de stem, als deze geldig is, op een ‘partijtafel’. Aan de tafel staan studenten te tellen. Vervolgens sorteren de studenten de stemmen van de partijen op kandidaat. "Het is een geoliede machine. De studenten controleren vaak of hun medestudenten goed geteld hebben".

Update 15:30 - VNG haalt opkomstenuitslag.nl uit de lucht na lek bij uitslagen

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft de website opkomstenuitslag.nl uit de lucht gehaald. Gebruikers van het forum van techsite Tweakers ontdekte in de broncode van de site de stemuitslagen van vier steden. Naast opkomstcijfers waren zo ook al uitslagen per partij openbaar.

Tweakers denkt niet dat het om de gegevens van alle stembureaus in de steden Groningen, Nijmegen, Eindhoven en Den Haag gaat. Dat komt omdat het aantal gevonden stemmen nog beperkt is. Zo waren er uit Nijmegen bijna 2500 stemmen te vinden, en in Den Haag 147.

De site opkomstenuitslag.nl toont data die komen uit de StembureauApp, die zestien gemeenten gebruiken. De app wordt beheerd door VNG en ondersteunt stembureaus bij het tellen van de stemmen. De stemuitslagen mogen pas vanaf woensdagavond 21.00 uur worden gepubliceerd.

Update 15:25 - De stembus komt Tilburgers tegemoet

Bussen van Sabeh-tours worden tijdens de verkiezingen ingezet als stembus. Het is een extra mogelijkheid voor inwoners van Tilburg om hun stem uit te brengen, omdat veel locaties zijn afgevallen in verband met de coronamaatregelen. Omdat de bussen toch stil staan kunnen ze mooi ingezet worden voor iets nuttigs.

0:28

Rondrijdende stembus komt hoogstpersoonlijk langs in Tilburg

Update 15:14 - Het stemmen én tellen loopt goed door

In de loop van woensdagmiddag loopt het aantal uitgebrachte stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen flink op. Het is aanzienlijk drukker op NS-stations waar gestemd kan worden dan maandag en dinsdag, voor sommige andere stembureaus staat een rij. Intussen is ook het tellen van de briefstemmen van 70-plussers op meerdere plaatsen in volle gang.

De landelijke opkomst voor de verkiezingen lag om 13.45 uur op 42 procent, schat onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS. Tijdens de vorige verkiezingen in 2017 was de geschatte opkomst op hetzelfde tijdstip nog 33 procent. Ipsos benadrukt dat de twee verkiezingen moeilijk met elkaar zijn te vergelijken, omdat in deze editie risicogroepen en kwetsbaren voor het coronavirus al vervroegd konden stemmen en 70-plussers hun stem per brief mochten uitbrengen.

Het tellen van de briefstemmen verloopt in de gemeenten Den Haag, Amsterdam, Groningen, Breda en Enschede goed. Vanaf 07.30 uur zijn honderden tellers in verschillende steden druk bezig met de per post verstuurde stembiljetten. In Deventer gaat het wat moeizamer, daar waren medewerkers woensdagmiddag nog bezig met het uitvouwen van de stembiljetten.

Update 14:51 - Poes eist stemrecht

Deze poes wilde waarschijnlijk stemmen op de Partij voor de Dieren, maar daar werd met zachte hand een stokje voor gestoken..:

Update 14:50 - Ook kleinste stembureau van Nederland ontkomt niet aan coronaregels

Wim Westhoff heeft ook deze verkiezingen weer het kleinste stembureau van Nederland. Dit jaar is zijn woonkamer ingeruild voor de schuur, en even blijven hangen voor een koffietje zit er niet in. De stemmers zijn nog steeds even enthousiast: "Ik denk dat dit het meest gezellige stembureau van Nederland is."

Lees hier het hele verhaal

Update 14:48 - Tellen van briefstemmen 'verloopt soepel'

Het tellen van de briefstemmen lijkt in de gemeenten soepel te verlopen. Woensdag om 07.30 uur begonnen de gemeenten met het tellen van de stembiljetten die op de post gedaan zijn door 70-plussers. Ook de stemmen die maandag en dinsdag vervroegd zijn uitgebracht bij een beperkt aantal stemlokalen worden geteld.

"Het loopt goed door", zegt een woordvoerder van de gemeente Groningen. "Een aanzienlijk deel van de briefstemmen die eerst ongeldig waren verklaard kunnen nu toch meegeteld worden". Demissionair minister Kajsa Ollongren paste maandag de procedure aan voor het tellen van de briefstemmen. Daardoor kunnen enveloppen waarin zowel een geldige stempas als een stembiljet zit, toch meegeteld worden. Eigenlijk was het de bedoeling dat het stembiljet in een aparte envelop zat. Die moest vervolgens samen met de stempas in een retourenvelop naar het briefstembureau opgestuurd worden.

Ook in Breda verloopt het tellen goed. De gemeente had woensdagochtend 13.000 briefstemmen binnen. In Enschede waren dat er 7000, op 20.000 stemgerechtigden van 70-plus. In Deventer gaat het tellen van de briefstemmen wat moeizamer. Een woordvoerder laat weten dat het een "stuk meer zijn dan verwacht". De tellers waren woensdagmiddag nog bezig met het uitvouwen van de stembiljetten.

Update 14:31 - Stemmen naar grotere locaties om coronaproof te tellen

Vanwege corona moet iedereen 1,5 meter afstand houden en dat geldt tijdens de Tweede Kamerverkiezingen ook. In het stemlokaal als mensen hun stem uitbrengen maar ook woensdag na 21.00 uur als de stemmen geteld moeten worden. Een aantal gemeenten brengt daarom de stembussen na sluiting van de stembussen naar een grote locatie.

Vanwege corona moet er om veilig te kunnen tellen minimaal 60 vierkante meter beschikbaar zijn, zo meldt onder meer de gemeente Den Haag. Daar worden de stemmen vanuit ruim honderd locaties naar ruime plekken, zoals de Fokker Terminal (Binckhorst), het World Forum (Scheveningen), Sportcampus Zuiderpark (Escamp) en het GIA Trade & Exhibition Center (Kerketuinen).

In Rotterdam is het ook op zo'n honderd stembureau's te krap voor het tellen. De stembussen worden daarom onder begeleiding naar Ahoy gebracht. In Utrecht gaat het om 25 stembureau's die niet geschikt zijn om coronaproof te tellen, die stemmen gaan naar de Jaarbeurs.

Update 14:27 - Grote drukte stemwijzers tijdens vooravond laatste verkiezingsdag

De websites van kieswijzers beleefden topdrukte op dinsdagavond, de vooravond van de laatste verkiezingsdag. Tijdens het laatste lijsttrekkersdebat en het Jeugdjournaal zagen Kieskompas, Stemwijzer en Kieswijzer voor Kinderen alle drie een piek. Ook woensdag blijven de stemwijzers vaak geraadpleegd.

De Stemwijzer, van voorlichtingscentrum ProDemos, werd tijdens het slotdebat 90.000 keer gebruikt. "Dat is twee keer zoveel als tijdens het slotdebat van de vorige landelijke verkiezingen van 2017", meldt een woordvoerder. Stemwijzer heeft zijn record van vorige verkiezingen verbroken. Inmiddels hebben 7,55 miljoen mensen hem ingevuld. Dat is een stijging van ruim 11 procent ten opzichte van 2017, toen de Stemwijzer 6,8 miljoen gebruikers trok.

De Kieswijzer voor Kinderen is volgens een woordvoerder "ten onder gegaan aan zijn eigen succes". De kieswijzer werd zo veel geraadpleegd dat de servers er woensdagmiddag mee ophielden en de website tijdelijk niet bereikbaar was. Inmiddels worden gebruikers verzocht om de kieswijzer op een later tijdstip in te vullen. De website werd vooral tijdens het Jeugdjournaal van dinsdagavond drukbezocht.

Ook bij Kieskompas was het dinsdagavond een stuk drukker. Tijdens het slotdebat reageerden ongeveer 11.000 mensen tegelijk op de stellingen, wat dubbel zoveel is als normaal. Inmiddels hebben ongeveer 2,3 miljoen mensen het Kieskompas geraadpleegd. Ook dat is een record: bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen was het eindtotaal 1,5 miljoen gebruikers. "Kieswijzers horen steeds meer bij de verkiezingen, en door de coronamaatregelen zitten meer mensen thuis achter hun computer", verklaart directeur Willem Blanken.

Update 14:20 - Ipsos: totale opkomst is om 13.45 uur opgelopen naar 42 procent

De totale opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen is woensdagmiddag om 13.45 uur opgelopen van 30 naar 42 procent. Dat blijkt uit een schatting van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS.

Ipsos heeft de opkomst van maandag, dinsdag, woensdag en de briefstemmers bij elkaar opgeteld. Woensdag heeft tot 13.45 uur ongeveer 23 procent van de kiesgerechtigden gestemd. Ipsos schat de opkomst van maandag en dinsdag op 12 procent en die van de briefstemmers op 7 procent. In totaal komt de geschatte opkomst tot 13.45 uur daarmee op 42 procent.

Vier jaar geleden was de geschatte opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen op dit tijdstip 33 procent. Volgens Ipsos is het echter lastig om de opkomst in 2017 met die in 2021 te vergelijken, vanwege het briefstemmen door de 70-plussers en vervroegd stemmen op maandag en dinsdag voor de risicogroepen en kwetsbaren vanwege het coronavirus.

Update 14:04 - Collector's item: rood stempotlood aangeboden voor 25.000 euro

Op handelsplatform Marktplaats worden meerdere rode stempotloden te koop aangeboden. Het is voor het eerst dat de potloden na het stemmen mee naar huis mogen worden genomen, en dus kan het als collector's item worden gezien. 'Rod' uit Leidschendam ziet er wel handel in en heeft zijn potlood aangeboden voor 25.000 euro.

In verschillende gemeenten mogen stemmers het potlood meenemen vanwege de coronamaatregelen. Waarschijnlijk is het potlood van Rod een van de eerste die is meegenomen, aangezien hij zijn "Stempotlood 2021 Rood" met de beschrijving "unicum, 1x gebruikt" al op maandag online heeft aangeboden. Vanwege corona kon er maandag en dinsdag al gestemd worden, om zo drukte op stembureaus te voorkomen en mensen uit kwetsbare groepen de ruimte te geven.

Onderhand staan er meerdere potloden op Marktplaats. Willem uit Woerden prijst die van hem aan met de tekst "Gebruikt stempotlood, is pas 1 stip mee gezet" en volgens Van Dijk uit Groningen mag zijn potlood "zeker niet ontbreken in de collectie van een echte potloodverzamelaar!".

De aanbieders hebben verschillende ideeën over hoeveel het "vintage stempotlood" of "limited edition potlood" waard is. Zo kan op de potloden geboden worden 'tegen elk aannemelijk bod', vanaf 5 euro en vanaf 42 euro. Op het potlood van Ruben uit Delft, ook maar "1x gebruikt", is woensdag een eerste bod van 2 euro uitgebracht.

Update 13:25 - Stemmen op stations gaat 'gestaag door', Nijmegen op 500 stemmen

Het stemmen op de NS-stations gaat "gestaag door", laat een NS-woordvoerder weten. Op Nijmegen Centraal is er al flink gestemd. "Daar staat de teller op 500, want dat stembureau was al om 5.15 uur opengegaan."

"Momenteel staat de teller van het aantal mensen dat hun stem op Utrecht Centraal heeft uitgebracht op 450", laat de woordvoerder eind van woensdagochtend weten. Rond half tien hadden zeker 250 mensen daar hun stem voor de Tweede Kamerverkiezingen uitgebracht. Amsterdam Centraal had eind van de ochtend 300 kiezers ontvangen. Het stembureau daar stond rond half tien nog op minimaal 100 stemmers.

Eerder liet de woordvoerder al weten dat de coronamaatregelen bij de stembureaus, die in opdracht van de plaatselijke gemeenten zijn ingericht, goed worden gevolgd. Met de stationsstembureaus willen NS, ProRail en gemeenten het voor noodzakelijke reizigers zo makkelijk mogelijk maken om onderweg te stemmen.

Update 13:00 - Caribische kiezers stemmen voor derde keer voor Kamer

Bonaire, Saba en Sint Eustatius doen als bijzondere Nederlandse gemeenten voor de derde keer mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. Vraag blijft in hoeverre de bewoners zich aangesproken voelen door de Nederlandse partijen en verkiezingsthema's.

De zogenoemde BES-eilanden hebben sinds 2010 de status van bijzondere gemeente. Ook in 2012 en 2017 mochten de eilandbewoners daardoor meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen. In beide gevallen kwam echter nog geen kwart van de kiesgerechtigden opdagen. De totale opkomst van kiesgerechtigden van de drie eilanden daalde bij de vorige verkiezingen zelfs licht ten opzichte van 2012, van 23,8 procent tot 23,5 procent.

In totaal zijn bijna 15.000 mensen kiesgerechtigd op de eilanden. D66 werd in 2017 de grootste partij in Caribisch Nederland. In 2012 was de PvdA de populairste partij op de eilanden.

Update 12:46 - Her en der een lange rij voor stembureaus

Bij veel stembureaus door het hele land is het druk. Mensen staan onder meer in Almere, op het Binnenhof en in Amsterdam in de rij, die dit keer door coronaregels langer is dan bij andere verkiezingen. Vooral bijzondere locaties zijn in trek, zoals musea, waar stemmers nieuwsgierig meteen een kort kijkje nemen. Ook op treinstations wordt veel gestemd.

Tegen het middaguur hadden de meeste partijleiders hun stem uitgebracht, onder hen ook een aantal nieuwkomers die hopen op zetels in de Tweede Kamer.

Bij de stemstraat van RAI Amsterdam staan fietsers in de rij om te stemmen:

0:11

Fietsers in de rij bij stemstraat in RAI Amsterdam

In de RAI is ook het tellen van de briefstemmen al in volle gang en dat is ook het geval bij het Haagse World Forum.

Het ging niet overal van een leien dakje in de stembureaus. In Haarlem zorgde een verkeerde sleutel van de stembus ervoor dat een bureau later openging. In Arnhem was het wachten op de rode potloden en in Barendrecht bleek de registerlijst niet voorhanden. In 25 gemeenten is een stapel ongeadresseerde enveloppen bezorgd met daarin waarschijnlijk een stembiljet. Een raadsel, vond ook minister Ollongren van Binnenlandse Zaken.

Update 12:28 - Stembureau waar De Jonge stemde: geen maatregelen nodig

Het stembureau waar minister Hugo de Jonge woensdag stemde, neemt geen maatregelen nu de bewindsman ná het stemmen in thuisquarantaine is gegaan. De Jonge had een melding van zijn corona-app gekregen dat hij mogelijk in contact is geweest met een besmet persoon.

Eerder had De Jonge gestemd bij stembureau 739, de drive-thru-stemlocatie in Rotterdam. Volgens voorzitter Okke Hoek van het stembureau zijn alle protocollen en maatregelen in acht genomen. "Handschoenen, mondkapjes, afstand bewaren, kuchschermen. Bovendien is het in de tent, dus semi-buiten. En de minister stemde vanuit zijn auto met een mondkapje op." Hoek benadrukt dat het veilig is om te komen stemmen en dat deze stemlocatie dan ook gewoon openblijft.

Update 12:23 - Stapel ongeadresseerde enveloppen met stembiljet bij gemeenten

Gemeenten die woensdagmorgen een stapel ongeadresseerde enveloppen bezorgd kregen met daarin waarschijnlijk een stembiljet, moeten die enveloppen woensdagmiddag openen. Als er in de envelop zowel een stempas als een stembiljet zit, wordt de uitgebrachte poststem woensdag alsnog bij de juiste gemeente bezorgd. Het ministerie van Binnenlandse Zaken gaat dat indien nodig logistiek ondersteunen, zegt een woordvoerster van het ministerie.

Nijmegen is één van de 25 gemeenten die woensdagmorgen ongeadresseerde enveloppen met daarin waarschijnlijk een stembiljet bezorgd kreeg. Het zijn de enveloppen die bestemd waren voor het bijsluiten van een stempas en die met het stembiljet in een wel geadresseerde envelop voor het briefstemmen verzonden moest worden. Alleen al Nijmegen kwamen volgens de woordvoerder van de gemeente ruim duizend van dergelijke enveloppen binnen, die bestemd blijken te zijn voor 127 verschillende gemeenten.

De stapel post riep in verschillende plaatsen verbazing op. maar volgens het ministerie zijn de projectleiders van de verkiezingen in de 25 gemeenten op 11 maart geïnformeerd na een signaal van PostNL. "Toen bleek dat misschien de verkeerde enveloppen gebruikt zouden worden voor het poststemmen, hebben we gekeken wat er moest gebeuren met ongeadresseerde enveloppen, die natuurlijk niet bij PostNL konden blijven liggen. Er zijn toen 25 gemeenten verspreid over het land uitgekozen waar de enveloppen bezorgd konden worden", legt de woordvoerster van Binnenlandse Zaken uit.

Als in een envelop zowel een stempas als een stembiljet zit, wordt hij bij de juiste gemeente bezorgd. Enveloppen met een onvolledige inhoud worden terzijde gelegd. In het proces-verbaal van de verkiezingen wordt opgenomen hoeveel van dergelijke ter zijde gelegde stemmen een gemeente heeft ontvangen.

Update 12:20 - Hugo de Jonge in quarantaine na mogelijke coronabesmetting

Demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge gaat in thuisquarantaine omdat hij mogelijk in contact is geweest met iemand met corona. Hij heeft geen klachten, schrijft hij op Twitter.

"Zojuist kreeg ik een melding van CoronaMelder dat ik mogelijk in contact ben geweest met iemand die recent positief is getest", aldus de minister. "Gelukkig heb ik geen klachten. Ik ga in quarantaine en werk door vanuit huis. Zaterdag zal ik een test doen (of eerder als ik toch klachten krijg)."

De Jonge heeft eerder woensdagochtend gestemd in Rotterdam, bij stembureau 739, de drive-thru-stemlocatie. Hij stemde vanuit zijn auto.

Update 11:53 - Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) heeft gestemd

Lijsttrekker Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren (PvdD) heeft gestemd. Ze deed dat in Museum De Lakenhal in Leiden. De PvdD haalde in 2017 onder leiding van Marianne Thieme 5 zetels, maar later splitste Kamerlid Femke Merel van Kooten-Arissen zich af van de fractie. In de laatste peilingen staat de dierenpartij op een bescheiden winst.

Het rijtje lijsttrekkers die hun stem hebben uitgebracht wordt steeds langer

1:31

Lijsttrekkers brengen hun stem uit voor Tweede Kamerverkiezin...

Update 11:47 - Liane den Haan (50PLUS) heeft haar stem uitgebracht

Partijleider Liane den Haan van 50PLUS heeft in zorgcentrum ’t Oude Landt in Woerden gestemd. De oud-directeur van ouderenbond ANBO werd vorig jaar tot lijsttrekker gekozen na het vertrek van Henk Krol.

De ouderenpartij won vier jaar geleden 4 zetels, waar er het geruzie met Krol nu nog 3 van over zijn. Volgens de laatste peilingen is het nog maar de vraag of de ouderenpartij na de verkiezingen terugkeert in de Kamer.

tweede kamerverkiezingen

Update 11:42 - Stemmen tellen én uitbrengen in de RAI Amsterdam

In de RAI Amsterdam worden woensdag niet alleen stemmen uitgebracht, maar ook geteld. Het gaat om alle stemmen van de Amsterdamse briefstemmers en de 'gewone' stemmen die al op 15 en 16 maart zijn uitgebracht. Vanaf 07.30 uur zijn er in de evenementenhal 310 tellers bezig en 79 mensen met andere functies, zoals controleurs, stembusvervoerders en briefopeners.

"Per brief kwamen er ongeveer 18.000 stemmen binnen", zegt een woordvoerder van de gemeente. "Pas vanavond weten we het exacte cijfer. We gaan er vanuit dat we hier om 21.00 uur klaar zijn, zo hebben we de planning gemaakt."

Op grote grijze vlakken op de grond en aan blokken van tafels, worden de stembiljetten uitgevouwen en gecontroleerd. Elk blok vertegenwoordigt een stembureau. Op de grond zijn rode en groene lopers aangebracht, die aangeven waar bepaalde groepen van de aanwezigen mogen lopen. Verschillende kleuren hesjes geven de rollen van de aanwezigen aan. Alle medewerkers zijn verplicht om van tevoren een gezondheidsverklaring af te leggen en dragen een mondkapje. Een PCR-test is niet nodig.

Update 11:17 - Ipsos: totale opkomst tot 10.30 uur zo'n 30 procent

De totale opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen was tot woensdagochtend 10.30 uur zo'n 30 procent. Dat meldt onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS. Het onderzoeksbureau heeft de opkomst van maandag, dinsdag, woensdagochtend en de briefstemmers bij elkaar opgeteld.

Woensdagochtend heeft volgens Ipsos tot nu toe zo'n 11 procent van de kiesgerechtigde mensen gestemd. Op maandag en dinsdag, toen de stembureaus vooral voor de risicogroepen open waren, was de totale opkomst naar schatting 12 procent en Ipsos schat de opkomst op basis van briefstemmers op 7 procent. Samen is dat dus 30 procent.

Vier jaar geleden was de opkomst rond 10.30 uur zo'n 15 procent. Volgens Ipsos is het echter lastig om de opkomst in 2017 met die in 2021 te vergelijken, vanwege het briefstemmen door de 70-plussers en vervroegd stemmen op maandag en dinsdag.

Update 11:16 - Joost Eerdmans (JA21) heeft zijn stem uitgebracht

Joost Eerdmans, lijsttrekker van de nieuwe partij JA21, heeft zijn stem uitgebracht in Rotterdam. De partij is een afsplitsing van Forum voor Democratie (FvD) en heeft nu nog geen Kamerleden. JA21 kan volgens de laatste peilingen op een paar zetels rekenen.

Update 11:00 - Laurens Dassen (Volt) heeft zijn stem uitgebracht

Lijsttrekker Laurens Dassen van nieuwkomer Volt heeft zijn stem uitgebracht. Hij deed dat in theater De Krakeling in Amsterdam. Volt zit nu niet in de Tweede Kamer, maar deed eerder wel mee aan de Europese verkiezingen van twee jaar geleden. De pro-Europese partij staat in de laatste peilingen op een handvol zetels.

Update 10:48 - Opstartproblemen bij tellen van briefstemmen in Den Haag

Het tellen van de briefstemmen in Den Haag is woensdagochtend, met ongeveer een uur vertraging, begonnen in het World Forum. Er ontbreken nog bepaalde documenten ter ondersteuning van het telproces, die worden momenteel naar de tellocatie gebracht. Het congresgebouw is de enige plek in Den Haag waar briefstemmen worden geteld.

Een ploeg van 240 mensen is verantwoordelijk voor het tellen van alle stemmen die via de post of op 15 en 16 maart zijn uitgebracht. Kort voor 09.00 uur stond een lange rij medewerkers voor de ingang van het World Forum te wachten. Iedereen werd na binnenkomst opgewacht bij zes verschillende balies, en van daaruit met behulp van een plattegrond naar hun tellocatie gestuurd. Ieder team bestaat uit acht personen. Zij vouwen de al uit de envelop gehaalde stembiljetten uit en sorteren die per partij. In Den Haag zijn volgens een woordvoerder van de gemeente naar schatting 60.000 kiesgerechtigde 70-plussers die hun stem via de post mochten uitbrengen.

Het controleren van de briefstemmen verliep maandag moeizaam. Omdat diverse gemeenten meldden dat een behoorlijk deel van de briefstemmen ongeldig zou zijn, werden alle poststukken terzijde geschoven. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) liet daarop weten de procedure aan te passen zodat veel van de uitgebrachte stemmen wel konden meetellen. Daarom worden de maandag terzijde geschoven briefstemmen woensdag alsnog geteld.

De uitslag van de stemmen van de binnenlandse briefstemmers wordt, net als alle 'gewone' stemmen, na het sluiten van alle stembureaus woensdag om 21.00 uur bekendgemaakt. Stemmen die vanuit het buitenland per post binnenkomen, worden pas in het weekeinde geteld.

Update 10:47 - Stemmen in stadion Excelsior

Een voetbalwedstrijd bijwonen is er nog niet bij, maar je mag het stadion van voetbalclub Excelsior in Rotterdam vandaag wel betreden om je stem uit te brengen. Om 07:30 uur vanochtend gingen de deuren van het stadion open.

1:08

Vroege vogels brengen stem uit in Excelsior-stadion in Rotter...

Update 10:42 - Gert-Jan Segers (CU) en Kees van der Staaij (SGP) hebben gestemd

Ook Gert-Jan Segers, lijsttrekker van de ChristenUnie, heeft gestemd. Hij meldde zich bij een stemlokaal op station Amersfoort Centraal. Op dit moment zit de ChristenUnie, de kleinste regeringspartij, met vijf mensen in de Tweede Kamer. De partij staat in de laatste peilingen op een bescheiden winst.

tweede kamerverkiezingen

SGP-lijsttrekker Kees van der Staaij heeft zijn stem uitgebracht bij de School met de Bijbel in Benthuizen. De oudste, nog bestaande partij van Nederland heeft momenteel drie zetels in de Tweede Kamer en behoudt dat aantal volgens de laatste peilingen.

Update 10:28 - Bijzondere locaties in trek bij de stemmers

 Kiezers die woensdag hun stem gaan uitbrengen in het Kunstmuseum in Den Haag kunnen tegelijkertijd een heel klein beetje kunst snuiven. De looproute in het vanwege corona al maanden gesloten museum voert namelijk langs twee gloednieuwe tentoonstellingen, die op 1 april open gaan, als dat tegen die tijd mag. "Een moment van troost en hoop voor de nabije toekomst", zegt museumdirecteur Benno Tempel.

Bijzonder is ook een stemlocatie in Utrecht. Kiezers kunnen daar stemmen in de ontvangkamer van de Rooms-Katholieke Begraafplaats St. Barbara. "Het was even afwachten of hier wel mensen zouden komen. Sommigen zouden het misschien een beetje eng vinden, dachten we", zegt directeur Karen Kolkhuis Tanke woensdag. "Maar het is al vanaf de opening zelfs drukker dan gedacht." Speciaal voor de stemmers die woensdag komen is er een wandelroute uitgezet over de begraafplaats uit 1875, die deels rijksmonument is. "Dat valt in goede aarde. Het is nu regenachtig, maar kiezers nemen de route mee om later te komen wandelen."

Arnhem heeft een trolleybus ingericht als stembureau. Die stopt woensdag op vier plaatsen in de stad. De loop naar de bus zit er goed in, merkt een woordvoerder van de gemeente op. Burgemeester Ahmed Marcouch van de Gelderse hoofdstad stemt niet in de trolley. Hij doet dat aan het eind van de ochtend in de voormalige Koepelgevangenis in zijn stad. En Marcouch is daar bepaald niet de enige, het loopt al vanaf woensdagochtend vroeg storm in het rijksmonument, zeggen leden van het stembureau.

Bij Wim Westhoff in het Overijsselse Marle was woensdag anderhalf uur na de opening van het stembureau al 14 procent van de kiezers langs geweest. Westhoff beheert al jaren het kleinste stembureau van Nederland. "We halen altijd meer dan 100 procent opkomst, omdat een behoorlijke groep mensen speciaal naar Marle rijdt om hier te stemmen. Maar dat verwacht ik dit jaar niet, want het is vanwege corona niet de bedoeling om onnodig te reizen. Ook zullen onze vaste oudere bezoekers wel voorzichtiger zijn."

Update 10:16 - Farid Azarkan (DENK) stemt voor Tweede Kamer

Ook DENK-lijsttrekker Farid Azarkan heeft zijn stem uitgebracht voor de Tweede Kamerverkiezingen. Hij deed dat in Culemborg. Zijn partij heeft op dit moment drie zetels in de Tweede Kamer en komt in de laatste peilingen rond datzelfde aantal uit.

Update 09:55 - GroenLinks-leider Jesse Klaver heeft gestemd

Partijleider Jesse Klaver van GroenLinks heeft zijn stem uitgebracht voor de Tweede Kamerverkiezingen. Hij deed dat in het Kunstmuseum in Den Haag. De groenen stegen in 2017 flink naar 14 zetels, maar staan in de laatste peilingen op een paar zetels verlies.

Update 09:54 - VVD-leider Mark Rutte brengt stem uit

VVD-leider en premier Mark Rutte heeft woensdag gestemd voor de Tweede Kamerverkiezingen. Hij deed dat in Den Haag bij Schoolvereniging Wolters.

De regeringspartij van Rutte heeft momenteel 32 zetels in de Tweede Kamer.

Tegen Goedemorgen Nederland zei de premier dat hij donderdagochtend, de dag na de verkiezingen en de uitslag, eerst gewoon gaat lesgeven.

Update 09:51 - PVV-leider Geert Wilders brengt zijn stem uit

PVV-leider Geert Wilders heeft woensdag zijn stem uitgebracht voor de Tweede Kamerverkiezingen. Hij deed dat in een sporthal in Den Haag.

De partij van Wilders heeft op dit moment 20 zetels in de Tweede Kamer.

Update 09:50 - Aanzienlijk drukker op stations op derde dag verkiezingen

Het is aanzienlijk drukker op de treinstations op de derde dag van de Tweede Kamerverkiezingen dan afgelopen maandag en dinsdag. Volgens een woordvoerder van de NS is het "behoorlijk druk" op Utrecht Centraal en "loopt het onder meer op Amsterdam Centraal en station Nijmegen lekker door". Binnen twee uur hebben enkele honderden mensen al hun stem uitgebracht.

Op de eerste twee dagen van de verkiezingen liep het nog niet echt storm in deze stemlokalen. Toen werden er op bijvoorbeeld Utrecht Centraal rond de 150 stemmen per dag uitgebracht. De teller staat daar nu intussen op zeker 250 stemmers. Het stembureau op Amsterdam Centraal heeft al minimaal 100 kiezers ontvangen. Volgens de woordvoerder worden de coronamaatregelen goed gevolgd.

Dit jaar zijn de mogelijkheden om te stemmen uitgesmeerd over drie dagen. Maandag en dinsdag konden kwetsbaren en mensen uit een risicogroep in relatieve rust tot 21.00 uur terecht op de zes daarvoor aangewezen stemlokalen: Utrecht Centraal, Bilthoven, Den Bosch, Hilversum, Leiden Centraal en Schiedam Centrum.

Op woensdag zijn ook de overige stemlocaties op stations open. Het gaat in totaal om veertig stations. Het stembureau op station Nijmegen opende als eerste om 05.15 uur. Daarna gingen ook station Meppel en Zwijndrecht vanaf 05.30 uur open. Stemmen op het station kan sinds de verkiezingen in 2006. Met de stationsstembureaus willen NS, ProRail en gemeenten het voor noodzakelijke reizigers zo makkelijk mogelijk maken om onderweg te stemmen.

Update 09:40 - CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra stemt in Bussum

Wopke Hoekstra, lijsttrekker van het CDA, heeft woensdag gestemd. Hij deed dat kort voor 10.00 uur in Bussum.

Het CDA vormt nu met de VVD, D66 en de ChristenUnie het huidige kabinet. Het CDA heeft momenteel 19 zetels in de Tweede Kamer.

Update 09:30 - Sylvana Simons (Bij1) heeft haar stem uitgebracht

Sylvana Simons van Bij1 heeft bij een sportvereniging in Ouderkerk aan de Amstel haar stem uitgebracht.

BIJ1 zit momenteel niet in de Tweede Kamer.

Update 09:20 - Minister De Jonge neemt bij stemmen oud paspoort mee

Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) wilde woensdagochtend gaan stemmen in Rotterdam, maar dat ging niet door omdat hij zijn oude paspoort had meegenomen, waar de gaten al in zaten om het onbruikbaar te maken. "Ze lagen in dezelfde la", verklaart zijn woordvoerder.

De minister probeert het later vandaag nog eens. Even later twitterde de bewindsman een 'stemadvies': 

Update 09:20 - Thierry Baudet (FvD) heeft stem uitgebracht in kerk Amsterdam

Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet heeft woensdagochtend zijn stem uitgebracht in de Amsterdamse Posthoornkerk voor de Tweede Kamerverkiezingen.

Baudet droeg een mondkap en kwam samen met zijn vriendin het stemlokaal binnen, waar twee agenten voor de deur stonden. De partijleider zei op Freek Jansen te stemmen, de nummer zeven op de kieslijst van zijn partij.

FvD heeft nu 2 zetels in de Tweede Kamer.

Update 09:10 - Haagse burgemeester Van Zanen had beetje vertraging bij stemmen

Burgemeester Jan van Zanen van Den Haag heeft woensdagochtend om 06.30 uur gestemd op het Centraal Station. Dat duurde overigens even door een kort stroomprobleem, vertelt hij tegen Goedemorgen Nederland.

Den Haag heeft voor deze verkiezingen door de coronamaatregelen 150 nieuwe stemlocaties moeten vinden en 2000 extra vrijwilligers aangetrokken, zegt de burgemeester.

Update 08:55 - Richard de Mos (Code Oranje) brengt zijn stem uit

Richard de Mos, lijsttrekker van de nieuwe partij Code Oranje, heeft zijn stem uitgebracht bij ProDemos, het 'huis voor democratie en rechtsstaat' tegenover het Binnenhof in Den Haag.

De Mos hoopt met zijn 'ombudspartij' in de Tweede Kamer te komen, maar volgens de laatste peilingen is het hoogst onzeker of dat ook gaat lukken. De Mos stapte in 2019 op als wethouder in Den Haag nadat bekend werd dat justitie een onderzoek naar hem is begonnen vanwege vermeende corruptie.

tweede kamerverkiezingen

Update 08:45 - Lilianne Ploumen (PvdA) brengt haar stem uit

Het rijtje van lijsttrekkers dat gestemd heeft wordt beetje bij beetje langer: Lilianne Ploumen van de PvdA bracht rond 8.40 uur haar stem uit in basisschool De Mijlpaal in hoofdstad Amsterdam.

Ploumen is pas krap twee maanden leider van de sociaaldemocraten, nadat Lodewijk Asscher zich terugtrok als lijsttrekker vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire. De PvdA werd vier jaar geleden afgestraft door een kiezer en zakte van 38 zetels in 2012 naar 9 zetels vijf jaar later. In de laatste peilingen staat de partij een paar zetels in de plus.

tweede kamerverkiezingen

Update 08:35 - Ook gevangenen mogen bij de verkiezingen stemmen

Ook gevangenen van achttien jaar en ouder mogen hun stem uitbrengen bij de verkiezingen, maar ze moeten daarvoor wel een andere kiezer hebben gemachtigd. Alleen gedetineerden die verlof hebben tijdens de verkiezingsdagen kunnen zelf het stemhokje in. Dit jaar kunnen zeventigplussers die in de cel zitten, net als hun leeftijdsgenoten, per brief stemmen.

In Nederland zitten volgens de laatste CBS-cijfers uit september 2019 een kleine 10.000 mensen in de cel. Gemeenten mogen in overleg met gevangenissen en tbs-klinieken besluiten om daar een stembureau in te richten, op voorwaarde dat het kieslokaal openbaar en toegankelijk is voor alle kiezers. Ook mag er een mobiel stemlokaal langskomen bij een penitentiaire inrichting, maar in de praktijk gebeurt dit bijna nooit.

Vóór 1986 werd van gedetineerden die langer dan een jaar gevangen zaten automatisch het kiesrecht ontnomen. In dat jaar werd de Kieswet gewijzigd, waardoor gevangenen niet meer per definitie hun kiesrecht werd afgepakt. Toch mag niet iedereen die vastzit stemmen. Een rechter kan in sommige gevallen iemand het kiesrecht ontnemen, maar ook dit gebeurt in de prakrijk bijna nooit.

Update 08:20 - Lilian Marijnissen (SP) brengt haar stem uit

Ook SP-lijsstrekker Lilian Marijnissen heeft inmiddels gestemd voor de nieuwe Tweede Kamer. Zij deed dat rond 8.15 uur in basisschool De Korenaer in haar woonplaats Oss. De socialisten hebben momenteel 14 zetels in de Kamer, maar staan in de laatste peilingen een paar zetels in de min.

tweede kamerverkiezingen

Update 08:00 - Sigrid Kaag (D66) brengt haar stem uit

De eerste lijsttrekker heeft haar stem uitgebracht: even na 7.45 uur duwde D66-leider Sigrid Kaag haar stembiljet door de stembus in een stembureau in haar woonplaats Den Haag. De sociaalliberalen staan in de laatste peilingen rond de 18 zetels, ongeveer net zoveel als de partij nu in de Tweede Kamer heeft.

tweede kamerverkiezingen

Update 07:50 - Paraplu meenemen naar het stembureau?

De verkiezingsdag begint op veel plaatsen bewolkt en hier en daar valt nog een buitje of wat motregen, maar de hoeveelheden zijn niet erg groot. Overal is er genoeg gelegenheid om droog bij het stembureau aan te komen.

Update 07:30 - Alle stembureaus zijn vanaf nu open

Alle stembureaus in Nederland zijn nu open. Iedereen van achttien jaar en ouder die kiesgerechtigd is, heeft nog tot 21.00 uur de tijd om zijn of haar stem uit te brengen.

Update 07:00 - Stemmen in oude gevangenis, museum of schuur

Vanwege de coronamaatregel om anderhalve meter afstand te houden moesten gemeenten dit jaar voor de stembureaus op zoek naar plekken met veel ruimte. En dat zorgt ervoor dat mensen vandaag op veel bijzondere locaties hun stem kunnen uitbrengen. Plekken waar lang niet iedereen normaal komt.

Zo kunnen Arnhemmer terecht in de voormalige Koepelgevangenis. Ook kunnen kiezers in verschillende steden hun stem uitbrengen in musea, die nu al maanden gesloten zijn vanwege de lockdown. Je keuze maken naast een van de werken van Van Gogh? Het kan in Amsterdam.

In de hoofdstad kunnen inwoners hun stem ook uitbrengen in een heuse silent disco. In de Tolhuistuin krijgen kiezers in de rij voor de stembus een draadloze koptelefoon op, dj's draaien de hele dag door de 'wachtmuziek'. Het zal voor velen weer even wennen zijn, de clubs en discotheken zijn immers al een jaar dicht vanwege de coronacrisis.

In het Overijsselse Marle is het kleinste stembureau van Nederland te vinden. Wim Westhoff, voorzitter van het stembureau, ontving kiezers normaal altijd in zijn eigen woonkamer, maar door de coronamaatregelen moet hij dit keer uitwijken naar zijn schuur.

tweede kamerverkiezingen

Update 06:40 - Briefstemmen en 'vroege' stemmen worden vandaag al geteld

Gemeenten kunnen in de loop van vandaag al beginnen met het tellen van de briefstemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Zeventigplussers konden vanwege de corona-uitbraak de afgelopen weken per post stemmen. Ook stemmen die de laatste twee dagen fysiek zijn uitgebracht mogen al voor het sluiten van de stembussen geteld worden.

Onder meer in de RAI in Amsterdam worden woensdag alle eerder ontvangen stemmen in geteld. Vanaf 7.30 uur zullen er in de evenementenhal bijna 400 tellers en andere medewerkers bezig zijn met het verwerken van de stembiljetten.

De uitslag van de briefstemmen en van de op maandag en dinsdag uitgebrachte stemmen wordt, net als alle 'gewone' stemmen, na het sluiten van alle stembureaus om 21.00 uur bekendgemaakt.

Update 06:30 - Eerste kiezers brengen hun stem uit bij station Nijmegen

Nadat ouderen en andere kwetsbare groepen de afgelopen twee dagen konden stemmen is nu de rest van Nederland aan de beurt. Volgens statistiekbureau CBS mogen er deze keer in totaal ongeveer 13,2 mensen hun stem uitbrengen bij de Tweede Kamerverkiezingen.

De derde dag van de stembusgang werd afgetrapt in Nijmegen, daar opende om 5.15 uur voor het stationsgebouw het eerste stembureau van het land. In alle vroegte hadden zich een tiental fanatieke kiezers gemeld. Nadat zij hun stem hadden uitgebracht keerde de rust er tijdelijk terug.

Voor alle kieslokalen gelden dit jaar speciale maatregelen om de kans op besmetting met het coronavirus zo klein mogelijk te houden. Zo zijn er ‘kuchschermen’ tussen de kiezers en de stembureauleden. Ook worden stemhokjes, tafels, potloden, stemhokjes en andere voorwerpen geregeld schoongemaakt. In sommige gemeenten krijgen alle kiezers een eigen rood potlood dat ze daarna mee naar huis mogen nemen.

tweede kamerverkiezingen