Wilders noemt het 'ondemocratisch' en 'niet staatsrechtelijk' dat hij geen premier wordt: klopt dat wel?

PVV-leider Geert Wilders vindt het staatsrechtelijk onjuist en ondemocratisch dat hij geen premier wordt, ondanks dat zijn partij de grootste is. Maar klopt dat? Volgens hoogleraar Staats- en Bestuursrecht Wim Voermans niet.

Het is een ongeschreven regel dat de partijleider van de grootste politieke partij premier wordt. Staatsrechtelijk ligt dat niet vast.

Treuren om het Torentje

Aan tafel had de leider van de radicaal-rechtse partij nog gezegd dat hem het premierschap eigenlijk niet afgepakt kon worden, zei hij donderdagochtend tegen de pers. "Maar daar heb je wel steun van nodig van alle partijen."

Door een blokkade van NSC heeft hij een stap opzijgezet, maar dat doet hij niet van harte. Ook de VVD zag liever niet een premier Wilders, maar zou er nog voor gaan liggen. Alleen de BBB had geen bezwaar bij een eventueel premierschap

'Is eerder voorgekomen'

"Er bestaat geen staatsrechtelijke regel dat de grootste partij altijd de premier levert", vertelt Wim Voermans. "Het is wel gebruikelijk, maar het is vaker gebeurd dat een premier niet van de grootste partij kwam. Een voorbeeld hiervan is het Kabinet Van Agt." Voermans doelt hier op de verkiezingen van 1977 waar de PVDA de grootste partij werd, maar waar Dries van Agt (CDA) premier werd.

Machtsverhoudingen

Volgens Voermans zijn de formatieonderhandelingen gekoppeld aan de machtsverhoudingen van de partijen. "Toen de informateur gekozen moest worden lag de bal ook bij de PVV. Zij zijn de grootste en hebben dus in de kamer meer macht dan de andere partijen", vertelt Voermans. "Als er straks een premier voorgedragen gaat worden, zal de stem van de PVV hierin ook zwaar gaan wegen."