Advies aan kabinet: doe meer tegen verkeerde studiekeuzes

Het kabinet moet meer doen om te voorkomen dat studenten beginnen aan een studie die bij nader inzien niet bij hen past, schrijft een werkgroep van ambtenaren in een advies aan onderwijsminister Eppo Bruins. Ze noemen het een "hardnekkig probleem" dat veel studenten hierdoor uitvallen of van studie wisselen. Dit is volgens de ambtenaren ook één van de oorzaken van het hoge aantal langstudeerders.

Dat studenten vaak niet op hun plek zitten, leidt tot een verspilling van talent en overheidsgeld, schrijven de ambtenaren in het Interdepartementaal beleidsonderzoek hoger onderwijs. Het aandeel dat switcht of uitvalt van de studie schommelt al jaren rond de 25 en 30 procent. Een kwart van de universiteitsstudenten haalt geen diploma in de nominale studieduur plus één jaar. Bij hbo'ers gaat het zelfs om de helft.

Studiekeuzecheck

Het probleem is volgens de auteurs niet zomaar op te lossen, omdat het "zeer complex" is en meerdere oorzaken heeft. De begeleiding van aankomende studenten laat bijvoorbeeld te wensen over. De ambtenaren stellen voor om hen verplicht mee te laten lopen en een studiekeuzecheck uit te laten voeren. Ook denken ze dat het kan helpen om hen een instaptoets te laten maken, zodat ze een duidelijker beeld hebben van de opleiding.

Een andere oorzaak is volgens de onderzoekers de trend dat jongeren vaak kiezen voor de hoogst mogelijke opleiding, en niet de best passende. "In 2022 ging nog maar 5 procent van de vwo-leerlingen naar het hbo", merken ze op. Een oplossing van de ambtenaren is een 'brugklas', waarin studenten aan het hbo- en universitair onderwijs kunnen ruiken.

Langstudeerboete

Strengere selectie aan de poort zou volgens de ambtenaren ook kunnen helpen. Maar dit gaat wel ten koste van de toegankelijkheid van studies en de kansengelijkheid. "Studenten mogen gestimuleerd worden om hun studie prioriteit te geven en instellingen om hun studenten zo goed mogelijk te begeleiden", vinden de onderzoekers bovendien.

Zij denken dat het daarom kan helpen om langstudeerders meer collegegeld te laten betalen. De nieuwe coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB is ook van plan om studenten die langer dan één jaar over hun studie doen dan de nominale duur jaarlijks 3000 euro extra collegegeld te laten betalen. Dit heeft geleid tot zorgen onder docenten en studenten, die vrezen voor nog meer mentale druk en ongelijkheid.

Minister Bruins komt dit najaar met een uitgebreide reactie op het onderzoek.

ANP