Planbureau: door beleid nieuwe kabinet klimaatdoelen verder uit zicht

De klimaatdoelen raken steeds verder en verder uit zicht en het beleid van het nieuwe kabinet werkt niet mee om de doelen alsnog te halen. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een nieuw rapport. Het is "heel erg onwaarschijnlijk" dat Nederland het wettelijk vastgestelde klimaatdoel van 55 procent minder uitstoot in 2030 nog kan halen. Vorig jaar was het planbureau nog optimistischer.

Sterker nog: die kans is nu minder dan 5 procent. Die cijfers zijn te lezen in de Klimaat- en Energieverkenning van het PBL, wat weer onderdeel is van de klimaatnota die het kabinet donderdag zal presenteren. Wat tegelijkertijd gezegd moet worden is dat het kabinet het boetekleed wel aantrekt, want klimaatminister Hermans (VVD) komt over enkele maanden met "alternatief beleid" in de hoop bij te kunnen sturen.

Voor nu ziet het ernaar uit dat, als alles meezit, de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 52 procent zullen zijn afgenomen ten opzichte van 1990. Als het tegenzit wordt slechts 45 procent bereikt. De rekenmethode die het kabinet zelf gebruikt, waarin ook een paar regels staan die het PBL nog te vaag vond om mee te nemen in de eigen rapportage, laat zien dat het getal op 54 procent uit gaat komen.

Pijnlijk ingrijpen

Het PBL noemt naast het beleid van het kabinet nog twee andere redenen voor de voorspelde vertraging: De uitvoering van bestaand beleid is vertraagd, zoals de bouw van windparken op zee. Daarnaast daalden de energieprijzen afgelopen ook, wat gunstig is voor de portemonnee van de Nederlanders maar minder voor het klimaat. Als de prijs voor gas lager is, zetten mensen bijvoorbeeld vaker de kachel aan en stijgt daarmee de uitstoot.

Directeur van het PBL Marko Hekkert zegt dat Nederland lang goed bezig was, "maar het tempo is eruit". Dat betekent mogelijk in latere jaren "pijnlijk" ingrijpen om in 2050 klimaatneutraal te zijn, een ander doel dat ook in de wet is vastgelegd. Het kabinet zal dus snel "forse" maatregelen moeten nemen. Maar, zo ziet Hekkert, "klimaat heeft voor dit kabinet niet de hoogste prioriteit".

Vorig jaar presenteerde het planbureau ook een soortgelijk rapport. Toen waren ze nog optimistischer en stelden ze dat het klimaatdoel van 2030 voor het eerst binnen bereik was, maar ook dan moest wel echt alles meezitten.

Jojobeleid

Ook de Raad van State, een van de belangrijkste adviseurs van het kabinet, ziet dat het de verkeerde kant opgaat. De oproep klinkt dan ook om snel met effectieve maatregelen te komen. Belangrijk is om die maatregelen daarna ook langere tijd goed vast te houden. Ook willen ze waarschuwen voor 'jojobeleid', oftewel continu veranderende regels rond klimaat. Als burgers en bedrijven willen verduurzamen, hebben ze vooral belang bij heldere, langdurige afspraken.

Omdat het Nederlandse stroomnet overvol zit, adviseert de Raad van State het kabinet opnieuw om werk te maken van een uitbreiding daarvan. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld niet worden aangesloten op het stroomnetwerk, waardoor verduurzaming langzamer gaat.

Diverse milieuorganisaties hebben donderdagochtend ook al gereageerd op de bevindingen van het PBL. Zo roepen Natuur & Milieu, Greenpeace en de Natuur en Milieufederaties het kabinet op om direct tot handelen over te gaan. "Met het huidige klimaatbeleid komt het niet goed. Het oplossen van de klimaatcrisis vraagt om toewijding, lef en leiderschap", zeggen ze in een gezamenlijke reactie.

ANP