'PVV, VVD, BBB en NSC willen door en gaan rond de tafel over drie grote struikelblokken'

De kabinetsformatie moet beginnen met gesprekken tussen de PVV, VVD, BBB en NSC over drie grote mogelijke obstakels. Daarna heeft het pas zin om te gaan onderhandelen. Zo zal het advies luiden in het rapport van verkenner Ronald Plasterk, zeggen ingewijden tegen de NOS.

In het eerste gesprek zal de "rechtsstatelijkheid" centraal staan. Hierin zullen de bezwaren van NSC-leider Pieter Omtzigt tegen bepaalde delen uit het PVV-verkiezingsprogramma aan bod komen. Volgens hem gaan sommige programmapunten in tegen de Grondwet en internationale verdragen, zoals een verbod op islamitisch onderwijs en een Nexit.

De BBB en de VVD willen hier ook over in gesprek.

Onderhandelingsagenda

Het tweede mogelijke struikelblok gaat over de thema's die de partijen belangrijk vinden. Liggen de prioriteiten niet te ver uit elkaar en kunnen de partijen het eens worden met elkaar over wat er op de onderhandelingsagenda komt te staan?

Zo hebben de vier partijen bijvoorbeeld over migratie al gezegd dat zij dit een heel belangrijk onderwerp vinden. Hoe dat zit met bijvoorbeeld de veestapel, regionale ziekenhuizen of het pensioenstelsel is onduidelijk. En kan er gesproken worden over de steun aan Oekraïne? Hoe moet het nieuwe beleid betaald worden, of houdt het dan al meteen op?

De vorm

Het derde obstakel is de vorm van het kabinet. Zal het een zakenkabinet worden met grote afstand tot de Tweede Kamer, zoals Pieter Omtzigt dat wil?

Of krijgt het juist meer de vorm van een gedoogkabinet, zoals de VVD dat wil? Of lukt de samenwerking alleen met een 'traditioneel' kabinet?

Onderhandelingen

Wanneer de vier partijen uit deze vraagstukken weten te komen en genoeg vertrouwen in elkaar hebben, kunnen de onderhandelingen van start gaan. Dat kost waarschijnlijk een aantal weken. Vervolgens draait het om het maken van een inhoudelijk en uitvoerbaar regeerakkoord.

Het kan voor die tijd op elk moment afgelopen zijn, bijvoorbeeld als een struikelblok te groot blijkt te zijn. Pas op het allerlaatste moment, wanneer alles in orde is, dan zal het antwoord op de grote vraag komen: wie wordt de nieuwe premier?