Hoop voor winterliefhebbers: staat in januari de winter voor de deur?

Gisteren bleef het op de weerstations in Heino en Hoogeveen de hele dag licht vriezen. Daarmee is er sprake van de eerste ijsdag van het winterseizoen. Komende dagen wordt het behoorlijk zacht, maar volgens Hart van Nederland-weerman Jordi Huirne slaat het weer in januari om. Dan krijgen we winters weer met kans op een paar sneeuwbuien en vorst in de nachten. Waar de temperatuur daalt, stijgt de schaatskoorts. Maar is er ook kans om in januari de ijzers weer onder te binden?

Geschreven door meteoroloog Jordi Huirne

Zaterdag bleef het in Overijssel en Drenthe plaatselijk een beetje vriezen. In Heino werd het -0,1 graad en in Hoogeveen -0,3 graad: een zogenaamde regionale ijsdag. Gemiddeld valt de eerste ijsdag in Nederland tegenwoordig op 19 december, dus we zijn dit jaar aan de late kant. In 1940 gebeurde dit recordvroeg, met in Maastricht al op 30 oktober een ijsdag. In 1948 moesten we echter tot 18 februari wachten op de eerste ijsdag van het seizoen. Er is nog nooit een winter geweest waarbij het op geen enkel KNMI-meetpunt tot een ijsdag kwam, al kwam de winter van 2020 dichtbij met slechts één nipte ijsdag.

De kans op ijsdagen smelt door klimaatopwarming echter als sneeuw voor de zon. Vorige eeuw telde ons land gemiddeld twintig dagen per winter waarop de temperatuur ergens in het land niet boven het vriespunt uitkwam. Nu is dat aantal gedaald tot gemiddeld negen dagen. Deze eeuw zal dat getal waarschijnlijk nog verder afnemen. Voor goed schaatsijs is het belangrijk dat het niet alleen ’s nachts, maar ook overdag vriest. Wat is de kans op ijsdagen in januari?

Poollucht bereikt ons land

Voor winterliefhebbers is er hoop op de maand januari. Na een zachte jaarwisseling draait donderdag de wind van zuidwest naar noordwest. Er stroomt dan koudere maar drogere lucht uit de poolstreken ons land binnen, waardoor we eindelijk weer de zon gaan zien.

Wel is de lucht op grote hoogte koud genoeg voor een paar winterse buien met hagel of sneeuw. Omdat het in de nachten plaatselijk wel 4 graden kan vriezen, is het in de nachtelijke uren koud genoeg voor wat sneeuw die hier en daar even blijft liggen. Dit zagen we eerder in november ook al gebeuren. In januari zal dit nog wat makkelijker lukken.

Strijd boven ons land

Vanaf zondag neemt de onzekerheid toe en dat is logisch, want de verwachting gaat een week vooruit. De weermodellen komen dan boven onze omgeving met een strijd tussen zachte oceaanlucht en koudere lucht boven Noord-Europa. Het is nog niet duidelijk welke luchtsoort gaat winnen. Als de zachte lucht wint wordt het gemakkelijk weer een graad of 10, zoals dat steeds vaker lukt in de milde winters van tegenwoordig.

Er zijn echter ook aanwijzingen dat de koude lucht wel eens zou kunnen winnen, zeker als er uiteindelijk een hogedrukgebied boven Scandinavië komt te liggen. Dan draait de wind naar het noordoosten en is de weg vrij voor de echte winterkou, waarbij de temperatuur ook overdag niet meer boven nul komt en het in de nachten harder kan vriezen. Als dat gebeurt kan natuurijs pas echt beginnen met groeien. Voor winterliefhebbers zijn het dus spannende tijden.