Krijgen we ooit nog een witte kerst? 'Heel zeldzaam, maar kán wel'

De kerstdagen; op een of andere manier blijven we ze maar associëren met sneeuw en kou, terwijl een witte kerst maar zeldzaam is. Maar het kán natuurlijk wel. Veel vaker is het zacht of grijs en nat. Hart van Nederland-weerman Jordi Huirne praat je bij over de meest winterse en zachtste kerstdagen.

Sleebellen, magisch witte landschappen en sneeuwvlokken die lieflijk naar beneden dwarrelen: bijna alles aan kerst heeft een connectie met sneeuw. In vrijwel elke kerstfilm, kerstreclame of kerstversiering zie je het terug. En niet alleen bij ons. Zelfs in warme landen, waar kerst midden in de zomer valt, zie je dat. Sneeuw is het ultieme ingrediënt voor het ware kerstgevoel.

Als meteoroloog krijg ik begin december altijd alweer de vraag: krijgen we een witte kerst? Het antwoord is meestal ‘nee’, want in de afgelopen 124 jaar is het maar acht keer voorgekomen volgens de officiële definitie. Tegenwoordig is de kans nog maar 3 procent. Beide kerstdagen moet tijdens de ochtendmeting om 09.00 uur in De Bilt een gesloten sneeuwdek liggen.

Veertien groene kersten op rij

In 1906, 1938, 1940, 1950, 1964, 1981, 2009 en 2010 was sprake van een officiële witte kerst. Oftewel dit jaar verloopt kerst voor de veertiende keer groen. De laatste keer in 2010 was sprookjesachtig. In De Bilt lag beide dagen 5 centimeter sneeuw. In de week voorafgaande aan kerst was het zeer koud met regelmatig sneeuwval.

Op Eerste Kerstdag lag er in een groot deel van het land 5 tot 20 centimeter sneeuw, in Zuid-Limburg zo’n 30 centimeter en op het meetpunt in Vaals 43 centimeter. Op het drielandenpunt, iets verderop, is geen officieel meetpunt, maar vermoedelijk heeft daar een halve meter sneeuw gelegen.

Lees ook:

Witte Kerst? Dit wordt het weer tijdens de kerstdagen

In 2009 dooide het en slonk het sneeuwdek in De Bilt van 9 naar 4 centimeter tijdens kerst. In 1981 lag er veel meer sneeuw. De Bilt noteerde beide kerstdagen 15 centimeter, een record. In 1964 werd zware sneeuwval in de kerstnacht gevolgd door strenge vorst (-12,2 graden) en lag er in De Bilt 8 centimeter. In 1950 lag er beide dagen 6 centimeter sneeuw in De Bilt.

-15 graden

De witte kerst van 1938 ging niet alleen gepaard met een mooie sneeuwlaag van 13 centimeter, het was ook nog eens ijskoud. Zo daalde de temperatuur op Tweede Kerstdag van 1938 in Winterswijk naar -15,2 graden. Overdag werd het niet warmer dan -6,6 graden en daarmee was het de koudste kerstdag ooit. En tot slot lag er in 1906, de eerste witte kerst, 10 centimeter in De Bilt.

Zeer koud was het ook in 1962, toen het in Haamstede op Tweede Kerstdag -14,5 graden werd. De kerst van 1962 was niet 'officieel wit', maar op Tweede Kerstdag lag er op veel plekken wel een sneeuwdek. In 1961 bleef het overdag ijskoud met zelfs matige vorst. Op 25 december werd het in Eelde niet warmer dan -6,6 graden. Met in De Bilt 12,5 zonuren over beide kerstdagen was het wel de zonnigste ooit. In de nacht naar 26 december vroor het in Twente 14,9 graden.

Zachter, zonniger en vaker droog

Het aantal jaren met onvervalst winterweer tijdens Kerstmis is vrij beperkt. Zeker de laatste jaren zagen we vaak temperaturen in de dubbele cijfers. Zo werd het in De Bilt in 2015 op 25 december maar liefst 14 graden en op 26 december zelfs 14,4 graden. In het Limburgse Ell werd het 14,9 graden. Vorig jaar werd het op Eerste Kerstdag 12,5 graden, de op drie na warmste kerstdag. De nacht verliep met 10,2 graden zelfs recordwarm. Sinds 1901 was het 12 jaren gemiddeld over beide kerstdagen 10 graden of warmer, de helft van deze jaren is afkomstig uit deze eeuw.

Als we deze eeuw vergelijken met de vorige eeuw, dan is Kerstmis veel zachter geworden. De gemiddelde minimumtemperatuur is gestegen van -0,1 graad tot +2,5 graden. De maximumtemperatuur is omhooggegaan van 5,2 naar 7,4 graden. Opvallend daarbij is dat het deze eeuw iets minder vaak regent. In de vorige eeuw viel in 88 procent van minstens één van de kerstdagen neerslag (6,6 millimeter) en deze eeuw is dat in 79 procent van de kerstedities het geval en valt ook iets minder met 5,7 millimeter. Het totale aantal zonuren is bijna verdubbeld, van gemiddeld 2,3 in de vorige eeuw tot 4,2 deze eeuw.

Deze eeuw was 2012 de natste kerst met over beide dagen bijna 20 millimeter in De Bilt. Een record was dat niet, in 1947 viel maar liefst 42 millimeter.