Noodweer in Spanje, kan Nederland ook zoiets verwachten?

Afgelopen dagen heeft vooral de regio Valencia in Spanje te maken gekregen met extreem noodweer. Er viel dinsdag en woensdag op sommige plekken wel een halve meter regen in bergachtige gebieden. Het water stroomde snel naar lage gebieden en door overstromingen vielen tot nu toe al 140 doden. Vandaag is het westen van Noorwegen aan de beurt met veel regen en sneeuw. Kan zoiets ook in ons land?

Door meteoroloog Jordi Huirne

Grote delen van oostelijk en zuidelijk Spanje zijn dinsdag getroffen door zware regenval als gevolg van een DANA. DANA staat voor ‘Depresión Aislada en Niveles Altos’. Dit betekent letterlijk een ‘geïsoleerde depressie’. De depressie tolde boven Spanje rond en was als het ware een bel van koude lucht hoog in de atmosfeer. Aan de grond was het juist een stuk warmer, net als het water van de Middellandse Zee dat dit jaar alweer recordwarm was.

Steeds heftiger

De grote temperatuurverschillen veroorzaakten heftige buien met hagelstenen, zware windstoten en zelfs tornado’s. Omdat de zware buien steeds over hetzelfde gebied trokken, kon regionaal extreem veel regen vallen. Het fenomeen DANA doet zich overigens vrijwel jaarlijks voor in deze tijd van het jaar, als koudere lucht hogerop in de atmosfeer het Iberisch Schiereiland bereikt, terwijl de lucht boven het aardoppervlak en zee veel warmer is.

Door klimaatverandering is het zeewater echter steeds warmer en is ook de luchttemperatuur een paar graden warmer dan in de vorige eeuw. Daardoor is veel meer vocht beschikbaar voor dit soort zware buien. Vroeger was dit fenomeen dus al problematisch, maar tegenwoordig al helemaal. Op sommige plekken nabij Valencia is zo’n 500 millimeter gevallen. Dat valt daar normaal in een heel jaar. Daar is de regio niet tegen bestand.

Nog niet voorbij

Vakantiegangers in Spanje moeten ook komende dagen nog rekening houden met zware buien, zeker langs de oostkust tussen Valencia en Barcelona. Voor vandaag geldt code oranje in deze regio. Plaatselijk is alweer ruim 100 millimeter gevallen. Gelukkig niet in het rampgebied in Valencia, maar wat verder naar het noorden.

Spanje is niet het enige land met noodweer. Voor het westen van Noorwegen, in de regio Bergen, geldt vandaag code rood voor extreem veel regen en hogerop in de bergen sneeuw. Pas in de loop van vrijdag wordt het droger en dan kan er ruim 200 millimeter zijn gevallen. Ook daar is kans op overstromingen.

Kan dit ook in Nederland?

De Spaanse zondvloed is niet mogelijk in Nederland en dat komt door het ontbreken van grote hoogteverschillen. Ook in Noorwegen dragen de bergen bij aan de overlast. Als een depressie met veel neerslag richting land koerst en daar een bergrug tegenkomt, kan de lucht maar een kant op en dat is omhoog. Lucht die zeer snel opstijgt koelt af. Omdat koude lucht minder vocht kan bevatten dan warme lucht, condenseert deze lucht. De al aanwezige buien worden zwaarder en er ontstaan snel nieuwe grote regenwolken. Omdat het bovenin deze buien flink vriest, kunnen ook grote hagelstenen ontstaan en naar beneden vallen.

1:02

Nederlandse Leanne ziet water huis instromen

Nederland heeft geen grote hoogteverschillen en ook geen warme zee voor de deur, waardoor het meestal meevalt met de hoeveelheid regen. Zuid-Limburg is het glooiend en daar zijn ze gevoeliger voor overstromingen, omdat water snel naar het laagste punt stroomt. Tijdens de wateroverlast in juli 2021 viel in een paar dagen tijd 200 millimeter. Een record was dat niet, op 3 augustus 1948 viel in Voorschoten in een dag 208 mm. In het huidige flink opgewarmde klimaat zou zo’n zelfde bui 25% meer neerslag achterlaten. Maar zoveel regen als Spanje heeft gehad op zo’n grote schaal, is hier niet mogelijk.

Terwijl het in Spanje en Noorwegen extreem nat is, gaat Nederland dankzij een hogedrukgebied een droge periode tegemoet met vanaf het weekend ook meer zon.